Πυρετό ονομάζουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Αν και ο ορισμός του πυρετού είναι εύκολα κατανοητός, υπάρχει σύγχυση στον ορισμό των φυσιολογικών ορίων της θερμοκρασίας του σώματος, γιατί τα όρια αυτά έχουν φυσιολογικές διακυμάνσεις που εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες.
Η θερμοκρασία του σώματος είναι φυσιολογικά χαμηλότερη τις πρωινές ώρες και υψηλότερη το απόγευμα. Φυσιολογική άνοδό της έχουμε και μετά από έντονη δραστηριότητα. Η θερμοκρασία του σώματος εξαρτάται και από το σημείο που γίνεται η θερμομέτρηση. Συνήθως η μέτρηση της θερμοκρασίας στα μεγαλύτερα παιδιά γίνεται στη μασχάλη και στα μικρότερα στο ορθό.
Φυσιολογικά η θερμοκρασία στη μασχάλη κυμαίνεται από 36,5 - 37,2οC, ενώ είναι μισό βαθμό περίπου υψηλότερη αν μετρηθεί στο ορθό.
Θερμοκρασία πάνω από 38οC θεωρείται πυρετός.
Ως «υψηλό πυρετό» ορίζουμε τη θερμοκρασία που κυμαίνεται από 39oC έως 40,5οC, ενώ θερμοκρασία σώματος άνω των 40,5 ονομάζεται υπερπυρεξία και χρειάζεται επείγουσα ιατρική αντιμετώπιση.
Η διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας του σώματος ρυθμίζεται από ένα κέντρο του εγκεφάλου που μέσω πολύπλοκων μηχανισμών εξισορροπεί την παραγόμενη θερμότητα του σώματος με εκείνη που αποβάλλεται. Διάφορα αίτια διαταράσσουν τη λειτουργία του «θερμοστάτη» του οργανισμού μας προκαλώντας άνοδο της θερμοκρασίας.
Στα παιδιά, η συνηθέστερη αιτία του πυρετού είναι οι λοιμώξεις από μικροοργανισμούς.

Σήμερα γνωρίζουμε πως με την άνοδο της θερμοκρασίας ελαττώνεται ο ρυθμός πολλαπλασιασμού των ιών και μικροβίων, ενώ παράλληλα κινητοποιούνται και αυξάνονται οι αμυντικές δυνατότητες του οργανισμού. Επομένως, ο πυρετός μέχρι ενός ορίου ενισχύει την άμυνα έναντι των λοιμώξεων.
Ο πυρετός είναι ένα χρήσιμο σύμπτωμα που προειδοποιεί και προστατεύει. Το παιδί δεν κινδυνεύει από τον πυρετό, αλλά από την αιτία που τον προκαλεί. Η διάγνωση του αιτίου και της εστίας του εμπύρετου νοσήματος είναι εκείνο που πρέπει κυρίως να απασχολεί τους γονείς και δευτερευόντως η ρύθμιση της θερμοκρασίας.
Οι περισσότεροι γονείς, σύμφωνα με έρευνες, φοβούνται υπερβολικά τον πυρετό, πιστεύουν πως μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, ενώ θεωρούν υψηλή τη θερμοκρασία των 38οC.
Κατά την άνοδο του πυρετού και ιδιαίτερα στο πρώτο 24ωρο, ποσοστό 4% παιδιών ηλικίας έως πέντε ετών μπορεί να παρουσιάσει επεισόδιο σπασμών, που ονομάζονται «πυρετικοί σπασμοί». Οι πυρετικοί σπασμοί, παρ’ όλο που προκαλούν άγχος και αγωνία στους γονείς, διαρκούν λίγα λεπτά, παύουν να εκδηλώνονται μετά την ηλικία των πέντε ετών και δεν έχουν καμμία επίπτωση στην ανάπτυξη και στις επιδόσεις των παιδιών.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν έχει πυρετό ένα μωρό κάτω του έτους ή αν το παιδί που έχει πυρετό θέλει να κοιμάται, έχει πονοκέφαλο και κάνει εμέτους. Ο πυρετός με εξάνθημα απαιτεί άμεση εξέταση από γιατρό για τον αποκλεισμό σοβαρών νοσημάτων.

Πολλές φορές, και ιδιαίτερα στις πρώτες ώρες του πυρετού, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί το αίτιο και η εστία του πυρετού.
Στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται στενή παρακολούθηση του παιδιού και επικοινωνία με τον παιδίατρο αν προστεθούν άλλα συμπτώματα.
Όταν ένα παιδί έχει μία ιογενή λοίμωξη (η πιο συχνή αιτία πυρετού) με πυρετό έως 39οC αλλά είναι ζωηρό, παίζει και τρώει, δε χρειάζεται οι γονείς να αγωνιούν και να προσπαθούν να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του κάτω από τους 38οC. Τα μικρά παιδιά κάνουν πυρετό πιο εύκολα από τους μεγάλους και επηρεάζονται λιγότερο από αυτόν.
Όταν ο πυρετός είναι πάνω από 38,5oC, τότε καλό είναι να αντιμετωπίζεται με φυσικά μέσα (κομπρέσες, υγρά, μπάνιο, δροσερό περιβάλλον) και με τη χορήγηση αντιπυρετικών φαρμάκων.
Η παρακεταμόλη σε μορφή σιροπιού είναι το αντιπυρετικό φάρμακο που δίνεται συνήθως στα παιδιά. Χορηγείται τρεις - τέσσερις φορές το 24ωρο, σε δόση που υπολογίζεται ανάλογα με το βάρος του παιδιού. Η μέτρηση της σωστής δόσης του αντιπυρετικού (και όλων των φαρμάκων σε μορφή σιροπιού) πρέπει να γίνεται με σύριγγα και όχι με κουταλάκι, γιατί μικρότερη ποσότητα δεν κατεβάζει τον πυρετό, ενώ μεγαλύτερη μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση.
Η πτώση του πυρετού αρχίζει μισή ώρα περίπου μετά τη χορήγηση του αντιπυρετικού, οπότε εάν ο πυρετός είναι υψηλός (πάνω από 39,5), ταυτόχρονα με τη χορήγηση του φαρμάκου καλό είναι να γίνεται μπάνιο του παιδιού με χλιαρό νερό (με θερμοκρασία νερού γύρω στους 30οC). Εάν μετά την πτώση του πυρετού το παιδί είναι ζωηρό και αισθάνεται καλά, αυτό συνήθως σημαίνει πως δεν έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Το θέμα του πυρετού δεν εξαντλείται στα πλαίσια αυτού του άρθρου, αφού, μαζί με το βήχα, είναι το πιο συχνό σύμπτωμα στα παιδιά.
Προσπάθησα περισσότερο να επισημάνω, στους γονείς κυρίως, πως ο πυρετός είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα στην παιδική ηλικία, με σημαντικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού, που θέλει προσοχή και παρακολούθηση, αλλά όχι άγχος και πανικό.

* Η Μαρία Λόζου - Βερβέρη είναι παιδίατρος, πρώην διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μυτιλήνης.