Πράσινο, λευκό, μαύρο. Με ροδάκινο, πορτοκάλι, κανέλλα, ρούμι. Ποικιλίες και γεύσεις για όλα τα γούστα. Κι όμως, οι Έλληνες εξακολουθούν να έχουν θέση στην καρδιά τους μόνο για το καφεδάκι τους. Γνωρίζουμε, όμως, τα οφέλη της καθημερινής κατανάλωσης τσαγιού και ιδίως του πράσινου για τον οργανισμό μας;
Το τσάι παρασκευάζεται από την αποξήρανση των φύλλων του φυτού Camelia sinensis. Ανάλογα με την επεξεργασία που επιδέχονται τα φύλλα, προκύπτουν και οι διαφορετικές ποικιλίες του. Τα φρέσκα φύλλα από το πράσινο τσάι δεν υφίστανται οξειδωτική ζύμωση, γιατί κατεργάζονται σε υψηλές θερμοκρασίες με ατμό, με αποτέλεσμα να μένουν ανέπαφες οι πολυφαινόλες του φυτού. Οι πολυφαινόλες είναι υπεύθυνες για την αντιοξειδωτική δράση του φυτού, για τις αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές ιδιότητες που του αποδίδονται, σύμφωνα με ένα μεγάλο αριθμό μελετών.
Το τσάι περιέχει την τεΐνη, ένα αλκαλοειδές παρόμοιο με την καφεΐνη και, όπως και ο καφές, αλλά σε μικρότερο βαθμό, διεγείρει το νευρικό σύστημα και αυξάνει την αντοχή στην κούραση. Το πράσινο τσάι είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και σε τεΐνη. Τα αντιοξειδωτικά είναι φυσικά συστατικά που συμβάλλουν στην καταπολέμηση των βλαβερών για τον οργανισμό ελευθέρων ριζών οξυγόνου, υπεύθυνες για πολλές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα κ.ά.. Το πράσινο τσάι είναι το μόνο αφέψημα με τόσο μεγάλη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες και σε αντιοξειδωτική ικανότητα. Κύρια συστατικά του είναι οι τανίνες (κατεχίνες), φλαβονόλες, μεθυλοξανθίνες, καφεΐνη, αρωματικά έλαια και επίσης μέταλλα και βιταμίνες. Οι τανίνες αντιδρούν με συστατικά του δέρματος και προκαλούν το μαύρισμα (tanning).
Το πράσινο τσάι αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευεργετικό για την υγεία με τις αντικαρκινικές, αντιοξειδωτικές, αντιγηραντικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιικές ιδιότητές του. Έρευνες αναφέρουν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Το πράσινο τσάι εμποδίζει την οξείδωση της χοληστερόλης και έτσι συμβάλλει στην παρεμπόδιση δημιουργίας της αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες. Οι άνθρωποι που καταναλώνουν συστηματικά πράσινο τσάι φαίνεται να έχουν και υψηλά επίπεδα HDL («καλή» χοληστερόλη), η οποία συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και εγκεφαλικά.
Άλλο όργανο του σώματος που φαίνεται να επηρεάζεται θετικά από τις ιδιότητες του πράσινου τσαγιού είναι το συκώτι. Το πράσινο τσάι φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων. Παράλληλα, πολλές έρευνες δείχνουν ότι το πράσινο τσάι εμφανίζει σημαντική αντιμικροβιακή δράση. Οι πολυφαινόλες φαίνονται να επιβραδύνουν την ανάπτυξη μικροβίων και να απομακρύνουν την κακοσμία του στόματος.
Τα τελευταία χρόνια, το πράσινο τσάι χρησιμοποιείται και ως χρήσιμο βοήθημα για την απώλεια βάρους. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η μακροχρόνια κατανάλωσή του (όταν καταναλώνεται χωρίς ζάχαρη ή μόνο με λίγο μέλι) είναι ικανή να μειώνει την απορρόφηση του λίπους και να βελτιώσει τη σύσταση του σώματος, ενώ οι κατεχίνες, σε συνδυασμό με την καφεΐνη, αυξάνουν τη θερμογένεση και επηρεάζουν θετικά τις καύσεις (μεταβολισμό) του οργανισμού. Οι έρευνες για το πράσινο τσάι και τα οφέλη του συνεχίζονται και σίγουρα έχουμε πολλά να ανακαλύψουμε ακόμη.
Το πράσινο τσάι φαίνεται να είναι ένα ασφαλές ρόφημα, χωρίς τοξικότητα και ιδιαίτερες παρενέργειες. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες απόψεις για τη συνιστώμενη δοσολογία. Πολλές έρευνες αναγράφουν ότι τρία - τέσσερα φλιτζάνια ημερησίως αρκούν για τα οφέλη του στη μείωση του λίπους και στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, ενώ σε άλλες αναφέρεται ότι η αντικαρκινική του ιδιότητα εκδηλώνεται στα 10 φλιτζάνια ημερησίως. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι, εξ αιτίας της καφεΐνης, η υπερκατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει αϋπνία, ταχυκαρδία και ευερεθιστότητα, όπως και ο καφές. Η χρήση του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να είναι προσεκτική, όπως ισχύει για όλα τα προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη (καφές, σοκολάτα κ.ά.). Επιπλέον, στα άτομα που πάσχουν από δυσκοιλιότητα συστήνεται προσοχή στην κατανάλωση, καθώς μπορεί να την επιβαρύνει.
Τα τελευταία χρόνια, κυκλοφορούν στην αγορά πολλά σκευάσματα που χρησιμοποιούν την επωνυμία «πράσινο τσάι» για όσους θέλουν να χάσουν βάρος. Τα περισσότερα από αυτά προκαλούν διάρροιες και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές και αφυδατώνουν τον οργανισμό, προκαλώντας απλά την απώλεια υγρών και όχι σωματικού λίπους. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένα μαγικό φίλτρο που να προκαλεί απώλεια βάρους. Η απώλεια αυτή έρχεται μετά από επιμονή και υπομονή, συντονισμένη προσπάθεια και συνύπαρξη πολλών παραμέτρων: ισορροπημένη διατροφή, άσκηση, επαρκής υδάτωση, αρκετές ώρες ύπνου, χαλαρή διάθεση. Σε όλα αυτά έρχεται να βάλει ένα λιθαράκι το πράσινο τσάι και όχι να δημιουργήσει από μόνο του ό,τι δεν πραγματοποιείται από τα προηγούμενα.
Αν και είναι κυρίως συνδεδεμένο με τις χώρες της Ανατολής, το πράσινο τσάι έχει αρχίσει να γίνεται δημοφιλές στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Ο κρύος καιρός των τελευταίων ημερών, αλλά και η απειλή των ιώσεων που κυκλοφορούν, είναι η καλύτερη αφορμή για να βάλετε ένα φλιτζάνι ζεστό πράσινο τσάι στη ζωή σας. Στην υγειά σας!

* Η Χαρά Κουτρολού είναι κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος, πτυχιούχος Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.