Επίκαιρο παρά ποτέ σε μία περίοδο όπου η βία, οι πόλεμοι και τα θύματα αποτελούν καθημερινό φαινόμενο είναι το κείμενο του Ηλία Βενέζη «Το νούμερο 31328», ένα κείμενο βαθιά αντιπολεμικό που δείχνει ότι ούτε η καλοσύνη ούτε η σκληρότητα έχουν εθνικότητα και πως πολλές φορές οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως απλά νούμερα.

Η παράσταση αυτή έχει έντονο το λεσβιακό στοιχείο αφενός γιατί μεταξύ των πρωταγωνιστών είναι η Μυτιληνιά Ρηνιώ Κυριαζή, αφετέρου γιατί ο Ηλίας Βενέζης έγραψε το κείμενο αυτό που αποτελεί στοιχείο της βιογραφίας του, μετά από παρότρυνση του Στράτη Μυριβήλη όταν βρέθηκε στη Λέσβο αφού γλίτωσε από τα τάγματα εργασίας στην Τουρκία.

«Το νούμερο 31328» παίζεται αυτή την περίοδο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Σε συνέντευξή της στο «Ε» η Ρηνιώ Κυριαζή είπε το νόημα είναι να μπορέσουμε να εντοπίσουμε την ομορφιά στον κάθε άνθρωπο και να ασχοληθούμε με αυτή, διαφορετικά ο άνθρωπος αποκτηνώνεται. Δεν παραλείπει να επισημάνει ότι η παράσταση αυτή έρχεται να τονίσει το μεγαλείο της Λεσβιακής Άνοιξης και το πόσο σημαντικό ήταν για τους ανθρώπους αυτούς η αντιπολεμική αντιμετώπιση των πραγμάτων.

Η ταυτότητα της παράστασης

Το Νούμερο 31328 του Ηλία Βενέζη σε σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου.

Πρόκειται για μια διασκευή των Τζούλια Διαμαντοπούλου & Βασίλης Μαυρογεωργίου. Ο σχεδιασμός των φωτισμών έγινε από την Στέλλα Κάλτσου. Σκηνογράφος είναι η Έλλη Παπαδάκη, ενδυματολόγος η Βασιλική Σύρμα. Την μουσική έχει αναλάβει ο Γιώργος Φουντούκος, την επιμέλεια κίνησης ο

Πάρης Μαντόπουλος. Βοηθός σκηνοθέτη είναι η Καλή Βοϊκλή. Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι του Πάτροκλου Σκαφίδα.

Στην παράσταση παίζουν οι ηθοποιοί Αριάδνη Καβαλιέρου, Ρηνιώ Κυριαζή, Σωτήρης Τσακομίδης, Ευθύμης Χαλκίδης και μουσικός επί σκηνής είναι ο Γιώργος Φουντούκος.

Η παράσταση παρουσιάζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη 21:15

Η συνέντευξη

Τι μηνύματα θέλει να περάσει η παράσταση αυτή;

«Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη που παραμένει τραγικά επίκαιρο στις μέρες που ζούμε με όλα αυτά που συμβαίνουν με τους πολέμους, με τον φανατισμό και την βία, γιατί είναι ένα κείμενο ενός ανθρώπου που τα έζησε όλα αυτά. Ο Ηλίας Βενέζης βρέθηκε ο ίδιος στα τάγματα εργασίας «αμελέ ταμπουρού» πολύ νέος, σε ηλικία 18 χρονών ακόμη. Εκεί υπέφερε και σώθηκε από θαύμα - από τους ελάχιστους που σώθηκε- και καθώς πέρασε μετά στην Λέσβο και μετά από παρότρυνση του Στράτη Μυριβήλη έγραψε αυτό το κείμενο της εμπειρίας του.

Η εμπειρία αυτή είναι τραγική και πάρα πολύ σκληρή, όμως δεν φανατίζεται δε μιλάει ενάντια στους Τούρκους ή υπέρ στους Έλληνες παντού και πάντα. Μια υπέροχη φράση του έργου λέει ότι «Η καλοσύνη δεν έχει εθνικότητα, δεν είναι ούτε Τούρκικη ούτε Ελληνική εφεύρεση». Μιλά για μια γριούλα τουρκάλα η οποία ξέροντας ότι είναι άρρωστη και εκείνοι υποφέρουν, με κίνδυνο της ζωής της έτρεξε να τους βοηθήσει, να τους δώσει ένα ζεστό ψωμί και ένα κυδώνι. Μέσα στη μορφή αυτής της γριάς γυναίκας βλέπει ο Βενέζης την καλοσύνη. Σε πάρα πολλές στιγμές βλέπει την κακία και στον Έλληνα, όπως και την καλοσύνη στον Τούρκο. Νομίζω ότι μας δείχνει πως πραγματικά τα προβλήματα είναι άλλα, είναι οι προθέσεις οι οικονομικές, της εξουσίας, οι πολιτικές επιλογές κλπ και το μίσος που αναπτύσσεται ανάμεσα στους λαούς με αυτό τον τρόπο δεν βοήθησε ποτέ κανέναν.

Βλέπουμε βέβαια σήμερα όλον αυτόν το φανατισμό σε οτιδήποτε στην κοινωνία. Για μένα αυτό είναι το νόημα το μεγάλο αυτής της παράστασης, αυτής της προσπάθειας, να μπορέσουμε να ακούσουμε και να βρούμε στον καθένα μας την ομορφιά και να ασχοληθούμε με αυτή την ομορφιά και την αξία του ανθρώπου, γιατί διαφορετικά ο άνθρωπος αποκτηνώνεται. Αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα του Βενέζη, λέει: «Ήμασταν νούμερα, δεν ήμασταν πια άνθρωποι, είχαμε ένα νούμερο ήμουν το 31328» και αυτό από την μία έδειχνε ότι δεν ήταν πια άνθρωπος και από την άλλη ήταν ένα σημάδι που αν τελικά συνέβαινε κάτι αν πέθαινε ή χανόταν θα ‘λέγαν ότι λείπει το συγκεκριμένο νούμερο από την στιγμή που τους «νουμεράριζαν» όπως λέει χαρακτηριστικά. Από την μία επιβεβαιώνουν ότι δεν είναι πια άνθρωποι αλλά αριθμοί και από την άλλη έχουν έστω αυτή την ελάχιστη ταυτότητα και θα μπορούσε ίσως κάποιος να τους αναζητήσει αν χαθούν.

Μέσα από την παράσταση αυτή τονίζεται η άνθιση της λογοτεχνίας στην Λέσβο την εποχή εκείνη με τους καλλιτέχνες, λογοτέχνες και δημοσιογράφους της Λεσβιακής Άνοιξης . Πόσο σημαντικό ήταν για εκείνους η αντιπολεμική αντιμετώπιση των πραγμάτων, ενώ είχαν βιώσει την τρομερή Μικρασιατική Καταστροφή και με όλα τα επακόλουθα.

Ακόμη και τώρα θεωρώ ότι εισπράττουμε και εισπράττουν και τα νησιά του Αιγαίου αυτό το κόψιμο της επικοινωνίας που υπήρχε ανάμεσα στην Λέσβο και ανατολικά στο Αιβαλί και όλης αυτής της άνθισης και των σχέσεων των εμπορικών, των οικονομικών, των καλλιτεχνικών και όλου αυτού του πολιτισμού, οπότε προσωπικά ακόμη με πονάει. Δηλαδή και μόνο κάνοντας μια βόλτα στη Μυτιλήνη και βλέποντας τα υπέροχα αυτά σπίτια αφουγκράζεσαι τι πολιτισμός υπήρξε και δε υπάρχει πια, όπως δεν υπάρχει και αυτή η ανταλλαγή των ιδεών με την απέναντι πλευρά και αυτή η συνύπαρξη των ανθρώπων, η πολυπολιτισμικότητα που ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο για την ιστορία της ανθρωπότητας.

Οπότε μετά από αυτό το κόψιμο μετά την καταστροφή αυτή η θέση των ανθρώπων της Λεσβιακής Άνοιξης και του Στράτη Μυριβήλη, που επηρέασε τον Ηλία Βενέζη, ήταν ότι θέλουν να μιλήσουν για εκείνα που τους ενώνουν με τον άνθρωπο τον διαφορετικό και όχι για αυτό που μας χωρίζει. Και μεις πράξαμε βίαια απέναντι στους Τούρκους από το1919 και έπειτα οπότε πρέπει να δούμε τι κάνουμε και πως προχωράμε. Αυτά τα θέματα δεν έχουν λυθεί ποτέ και ούτε ποτέ θα λυθούν.

Απλά το θέμα αυτό με συγκινεί πάρα πολύ γιατί οι παππούδες μου ήταν από την Πέργαμο και ήρθαν και εκείνοι στην Μυτιλήνη. Κάποια στιγμή που επισκεφτήκαμε την Τουρκία με τους γονείς μου και είχαμε βρει και το σπίτι στην Πέργαμο νοιώσαμε ότι έχει ποτίσει βαθιά μέσα μας αυτή η ιστορία και είναι κάτι που δεν επουλώνεται. Πάντα θα συγκινεί αυτή η ιστορία θα συγκινεί βαθιά ακόμη και μέσα από την μουσική της παράστασης, που έχει γράψει ο Γιώργος Φουντούκος, συνομιλεί με τραγούδια μικρασιάτικα που τραγουδάω στην παράσταση, τα οποία τα περισσότερα είναι τα τραγούδια που μου τραγουδούσε ο παππούς μου και η γιαγιά μου και είναι κάτι ακόμη που πάλλεται μέσα μου . Έχει τραγουδηθεί τόσο πολύ αυτή η καταστροφή και ακόμη συνεχίζει να εμπνέει αυτό το τραύμα ».

Τι σημαίνει το θέατρο για την Ρηνιώ Κυριαζή;

«Το θέατρο είναι αυτό που έχω επιλέξει να κάνω και το υπηρετώ από πολλές πλευρές και ως ηθοποιός και ως σκηνοθέτης. Τελευταία έχουμε ιδρύσει την Εταιρεία Θέατρο ΑΛΚΗ με την οποία κάνουμε δουλειές, πρόκειται για μια ομάδα που δημιουργήθηκε από μια κοινή ανάγκη να ψάξουμε κάποιους δρόμους θεατρικούς από ανθρώπους που συνεργαζόμασταν έτσι κι αλλιώς, από παλιότερα. Διδάσκω ακόμη σε σχολές θεάτρου κυρίως το μάθημα της αγωγής του λόγου, της φωνής για το θέατρο για την πρόζα δηλαδή και υποκριτική. Κάνω πολύ συχνά δραματουργική επεξεργασία σε διάφορα κείμενα, γράφω και κάποια κείμενα για το θέατρο, οπότε όλη η ζωή μου κινείται γύρω από αυτό. Αισθάνομαι πάρα πολύ τυχερή βέβαια γιατί ήταν το όνειρό μου, κάτι που από παιδί με μάγευε, χωρίς να ξέρω ακριβώς πως είναι η ζωή ενός ανθρώπου μέσα στο θέατρο. Δεν έχω μετανιώσει ούτε στιγμή παρότι υπάρχουν πολλές δυσκολίες (..) Νομίζω πως όταν ο άνθρωπος κάνει αυτό που αγαπάει, αυτό που θέλει, ανανεώνεται μέσα από αυτό και βρίσκει τη δύναμη εκείνη που νόμιζε ότι δεν είχε, γιατί το βασικό είναι ότι χαίρεται με αυτό που κάνει. Το λέει και η Σαπφώ εξάλλου με την οποία είχαμε ασχοληθεί την προηγούμενη χρονιά και παίξαμε και στην Λέσβο «όττω τις έραται» αυτή η ευχή να ασχολείται κάποιος με αυτό που πραγματικά αγαπά και τότε όλα θα πάνε προς το καλύτερο».

Ποιες οι σημαντικότερες στιγμές στην μέχρι τώρα πορεία σας;

«Σίγουρα είναι η «Φεύγουσα κόρη» σταθμός, μια παράσταση που είχε σκηνοθετήσει η δασκάλα μου η Μίρκα Γεμεντζάκη, που ήταν πολύ σημαντική για μένα και με καθόρισε και ακόμη διδάσκω ή προχωράω τα όσα εκείνη με δίδαξε. Αυτή η παράσταση ήταν ένα διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη το «Μια ψυχή» που αποτέλεσε τον καμβά και υπήρχαν μοιρολόγια ηπειρώτικα, τραγούδια του γάμου και παραμύθια και ήταν μια δουλειά που ήταν αποτέλεσμα πολλών χρόνων μελέτης πάνω στην παράδοση της Ηπείρου και γενικότερα. Η παράσταση αυτή παίχτηκε πάρα πολλά χρόνια και συνεχίζει να παίζεται κατά καιρούς, όταν βρεθεί ο κατάλληλος χώρος, την παίζουμε παρότι δεν ζει πια η δασκάλα μου, ωστόσο ήταν μια δική της επιθυμία να συνεχίσει αυτή η παράσταση να παίζεται».

Η «Σαπφώ Καταστερωμένη» ήταν σημαντική για μένα γιατί πάντα ήθελα να ασχοληθώ αλλά και γιατί είχα την τύχη να δουλέψω με τον Θοδωρή Οικονόμου, που έγραψε πρωτότυπου μουσική και παίξαμε αρχικά μέσα στο αστεροσκοπείο Αθηνών, στον θόλο του Τηλεσκοπίου Δωρίδη, οπότε ήταν μια συνομιλία της Σαπφώς με τα αστέρια. Θυμάμαι μια μαγική στιγμή όπου στο τέλος της παράστασης άνοιγε ο θόλος και κυριολεκτικά βλέπαμε τα αστέρια. Και αυτή η παράσταση θα συνεχιστεί, έκανε μια μικρή περιοδεία πέρυσι το καλοκαίρι και θα ξανακάνει το επόμενο.

Η «Αντιγόνη μετέωρη» είναι μια παράσταση που κάναμε με την Εταιρεία Θεάτρου ΑΛΚΗ. Είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλή με μια δραματουργική σκέψη ιδιαίτερη, που μας πήρε πολύ χρόνο και κόπο αλλά νομίζω ότι λειτούργησε. Παίχτηκε δύο χρονιές στο Θέατρο Σφενδόνα και μετά στο Θέατρο Θησείο και είναι ένα από τα μεγάλα όνειρα της Εταιρείας μας να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο στην Αρχαία Τραγωδία, είναι εκεί που χτυπάει η καρδιά μας».