Τη φούσκα της ακτοπλοΐας που άρχισε να αναπτύσσεται στα μέσα της δεκαετίας τού 1990 και έσκασε λίγο πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, αναλύει το περιοδικό «Εφοπλιστής» στο τελευταίο τεύχος του. Στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση, γίνεται εκτενής αναφορά στη μεγάλη επένδυση της ΝΕΛ στα τέλη εκείνης της δεκαετίας. Ήταν τότε που αποφασίσθηκε η ναυπήγηση των τριών πλοίων τύπου monohull, δηλαδή των πλοίων της σειράς «Αίολος». Μια επένδυση που αποδείχθηκε εντελώς αποτυχημένη. Τα πλοία εδώ και χρόνια δεν ταξιδεύουν λόγω του υψηλού κόστους λειτουργίας, ενώ η εταιρεία είναι φορτωμένη με μεγάλα δάνεια και υπέρογκους τόκους, που τη δεκαετία τού 2000 τη γονάτισαν και την έφεραν στο χείλος της καταστροφής.

Σήμερα έχει συνειδητοποιηθεί - κατά πάσα πιθανότητα - πόσο λάθος επιλογή ήταν αυτή. Ωστόσο, ποτέ δεν έγινε απολογισμός για να διαπιστωθεί τι πήγε στραβά, για το ποιοι παράγοντες οδήγησαν στις λάθος αποφάσεις, αλλά και το ποιοι βγήκαν κερδισμένοι από αυτές τις επενδύσεις.
Σήμερα, μόλις ένα από τα τρία πλοία (το «Αίολος Κεντέρης ΙΙ») χρησιμοποιείται, σε άγονη ενδοκυκλαδική γραμμή, και κινείται με ταχύτητα συμβατικού πλοίου. Το μεγάλο «Αίολος Κεντέρης» φημολογείται ότι θα δρομολογηθεί για τους καλοκαιρινούς μήνες στη γραμμή Χανιά - Πειραιάς. Όσο για το «Αίολος Κεντέρης Ι», ναυλώθηκε πέρυσι το καλοκαίρι για μερικούς μήνες στη Γαλλία, αλλά φέτος δεν επαναλήφθηκε η ναύλωσή του. Τα σχέδια για αξιοποίησή του, Ιούλιο και Αύγουστο, στη γραμμή Καβάλα - Λήμνος - Μυτιλήνη - Χίος «πάγωσαν» μόλις ανακοινώθηκαν. Οι προσπάθειες πώλησης των τριών πλοίων δεν έχουν αποδώσει μέχρι σήμερα.

«Ευθύνες;»
Ανάλογες επενδύσεις, ίσως όχι με την ίδια τραγική κατάληξη, έχουν γίνει κι από άλλες ακτοπλοϊκές εταιρείες. Ωστόσο, εμείς επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας σε αυτήν γιατί εκατοντάδες κάτοικοι της Λέσβου και απόδημοι του νησιού επένδυσαν στη ΝΕΛ το κομπόδεμά τους, διαπιστώνοντας τώρα ότι τα χρήματά τους έγιναν καπνός. Ακόμη ηχεί στα αυτιά μας η φωνή του πρώην προέδρου του Συνεταιρισμού Πέτρας Γιώργου Αλογδέλλη, στην περυσινή γενική συνέλευση της εταιρείας, που ζητούσε από τη σημερινή διοίκηση να αποδώσει ευθύνες για τις τραγικές επιλογές του παρελθόντος.
Περιγράφοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκε η επένδυση της ΝΕΛ, όπως και άλλες ομοειδείς επενδύσεις από ελληνικές ακτοπλοϊκές εταιρείες, το περιοδικό «Εφοπλιστής» σημειώνει: «Ο μύθος που δημιουργήθηκε ήταν ότι η ακτοπλοΐα της Ελλάδας εδικαιούτο πλοία πανάκριβων προδιαγραφών, εφάμιλλα εκείνων των βορειοευρωπαϊκών χωρών, και φυσικά ότι μπορούσε να τα χρηματοδοτήσει και να τα συντηρήσει. Φτάνοντας στην υπερβολή, ίδιο του χαρακτήρα μας, ο μύθος καλλιεργήθηκε ακόμη πιο πέρα: τα πλοίο αυτά έπρεπε να είναι όχι απλώς εφάμιλλα, αλλά και πολύ ανώτερα. Η νεόκοπη εικονική πραγματικότητα απαιτούσε αμέσως όχι απλά την ισότητα, αλλά την υπεροχή - την “πρωτιά”, ποσοτικά και ποιοτικά.»
Εκείνη την εποχή, κανείς δε σκέφθηκε πώς θα χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις αυτές. Υπήρχε άλλωστε το Χρηματιστήριο, που έδινε εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές ακόμη και σε στραγαλοποιίες. Κανείς δεν έκατσε να μετρήσει πόση είναι η επιβατική κίνηση στις ακτοπλοϊκές γραμμές που συνδέουν την ηπειρωτική Ελλάδα με τα νησιά, ώστε να κρίνει αν μπορούν να «σηκώσουν» τα υπερπλοία που ταξιδεύουν στις βόρειες θάλασσες.


Επενδύσεις χωρίς κοστολόγηση
Οι ταχύτητες των 40 κόμβων την ώρα (αυτή είναι η ταχύτητα που αναπτύσσει το «Αίολος Κεντέρης»), που απαιτούν τεράστιες ποσότητες ακριβών καυσίμων, δε συνυπολογίστηκαν. Όπως δε συνυπολογίστηκε κι η αύξηση της τιμής των καυσίμων. Όταν λήφθηκε η απόφαση για τη ναυπήγηση των πλοίων, η τιμή του αργού πετρελαίου κινούνταν μεταξύ 20 και 30 δολλαρίων το βαρέλι. Σήμερα η τιμή του κυμαίνεται λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα 100 δολλάρια το βαρέλι. Δηλαδή έχουμε τετραπλασιασμό της τιμής.
Για το ρόλο που έπαιξαν τα πλοία της σειράς «Αίολος» στα οικονομικά τής ΝΕΛ, γράφει το περιοδικό: «Πολύ γρήγορα αποδείχτηκε επίσης ότι τα υπερταχύπλοα, ιδίως τα monohull, δεν μπορούσαν να βγάλουν τα έξοδά τους, ούτε καν με πληρότητες 100%. Κα το χειρότερο απ’ όλα; Ροκάνιζαν και τα όποια κέρδη των συμβατικών πλοίων, παρασέρνοντας κι αυτά στη δίνης της χασούρας.» Σε άλλο σημείο τονίζει: «Πολύ σύντομα τα παραμύθια για τα χειμερινά Σαββατοκύριακα στα νησιά πήγαν περίπατο και τα πανάκριβα υπερταχύπλοα αναγκάστηκαν να μένουν δεμένα για εφτά και οκτώ μήνες στο λιμάνι, όταν είναι γνωστό ότι το χειρότερο για την οικονομική απόδοση ενός πλοίου είναι να μένει δεμένο. Με τους τόκους και τις δόσεις να τρέχουν. Παράλογη (;) επένδυση και μάλιστα με δανεικό χρήμα, που καθόταν ανενεργό στον Πειραιά, βυθίζοντας τις πλοιοκτήτριες εταιρείες στα χρέη.»
Η υπόθεση των πλοίων monohull τής ΝΕΛ έχει απασχολήσει πολλές φορές τις στήλες τού «Ε», όμως είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη ανάλυση το ζητήματος. Ας τη λάβουν σοβαρά υπόψη οι διοικούντες την εταιρεία. Τουλάχιστον για να αποφευχθούν αντίστοιχα καταστροφικά λάθη στο μέλλον.