Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΑΛΑΚΤΑΡΗΣ*

Επισκέφθηκα την Λέσβο πρώτη φορά το 2005. Οι διακοπές στο νησί αυτό είναι μια μοναδική εμπειρία. Άπειρες παραλίες για να επιλέξεις, εκατοντάδες εκκλησάκια, γραφικά χωριά, φυσικά κάλλη. Από τα ατέλειωτα Βατερά και την Παναγία Γλυκοφιλούσα στην Πέτρα, έως τον Μόλυβο και το απολιθωμένο δάσος στο Σίγρι. Το νησί συνδυάζει τη δυνατότητα διασκέδασης, με την απομόνωση και την ησυχία.

Τελευταία φορά, πριν την κρίση των μεταναστευτικών ροών επισκέφθηκα τη Λέσβο για δικαστήριο το 2013 και θυμάμαι ότι στην προκυμαία της Μυτιλήνης υπήρχαν περί τους 10 μετανάστες.

Το 2005 ήταν η τελευταία χρονιά που ο τουρισμός στη Λέσβο βρισκόταν σε καλό επίπεδο. Το 2006 σημειώθηκε μια μικρή κάμψη, αλλά το 2007 το ποσοστό ανέβηκε για να πέσει τα επόμενα χρόνια. Εν έτει 2016 διαπιστώθηκε μείωση συγκριτικά με το 2015 των τουριστικών ροών στο νησί κατά 65% παρακαλώ! Ο αριθμός αυτός αποτέλεσε αρνητικό ρεκόρ 20ετίας. Τι προηγήθηκε; Η απερίσκεπτη (στην καλή περίπτωση) πολιτική της κυβέρνησης του 2015, που με τα «ανοιχτά σύνορα» μετέτρεψε την Ελλάδα σε γρανάζι του μηχανισμού που ενεργοποίησε η Τουρκία και ικανοποιούσε για δημογραφικούς λόγους ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες και που είχε οδυνηρές συνέπειες για την Ελλάδα.

Οι αντιδράσεις των ψυχραιμότερων τότε εν μέσω της μεταναστευτικής κρίσης καλύφθηκαν από κραυγές. Όσοι προειδοποιούσαν για την βόμβα που τοποθετείτο εκεί ετίθεντο στο περιθώριο. Πέραση είχαν όσοι καλούσαν περισσότερους μετανάστες και όχι όσοι έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου. Εξαπατήθηκαν σε μεγάλο βαθμό και κάτοικοι αλλά και φορείς ένεκα του σχεδίου. Πολλά χρήματα έπεσαν στην τοπική οικονομία και σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις. Ξενοδοχεία, ταξί, εστιατόρια κ.λπ. δούλεψαν για κάποιο διάστημα, χωρίς να λείψουν και οι υπερβολές ή οι παρανομίες από μειοψηφίες.

Μετά την κρίση επισκέφθηκα τη Λέσβο ξανά για επαγγελματικούς λόγους τον χειμώνα του 2017. Αφού προσγειώθηκα και κατευθυνόμουν προς την Μυτιλήνη διαπίστωνα ότι έχουν αλλάξει τα πάντα. Στη διαδρομή από το αεροδρόμιο μέχρι το κέντρο ήταν σταθμευμένα οχήματα της FRONTEX έξω από ξενοδοχεία. Στον κόλπο της προκυμαίας ήταν ελλιμενισμένα σκάφη ακτοφυλακής ξένων χωρών μαζί με τα ελληνικά. Παντού, όπου και να έπεφτε η ματιά μου, βρίσκονταν άνθρωποι χωρίς προσανατολισμό, οι οποίοι στην πραγματικότητα δεν ήθελαν να μείνουν εκεί. Είχαν ακούσει όμως για τον διάδρομο που θα τους έστελνε στην Ευρώπη. Και αυτός ο διάδρομος περνούσε από την Ελλάδα. Τα αστικά δε λεωφορεία ανέγραφαν τον προορισμό τους στην αγγλική και στην αραβική γλώσσα.

Η Λέσβος, όπως και τα άλλα νησιά, υποδέχθηκαν τους μετανάστες με την προοπτική να τους φιλοξενήσουν για εύλογο χρόνο. Όσο θα χρειάζονταν οι αρχές για την κρίση των αιτήσεων ασύλου. Όμως φευ, ουδέποτε συνέβη αυτό. Ουδεμία πρόνοια ελήφθη για την μακρόχρονη παρουσία των μεταναστών στη Λέσβο. Οι δομές που κατασκευάσθηκαν στη Μόρια και στο Μαυροβούνι (Καρά Τεπέ) είναι σήμερα, το 2018, ασφυκτικά γεμάτες και δεν μπορούν να φιλοξενήσουν αυτούς τους ανθρώπους επί μακρόν. Οι άσχημες καιρικές συνθήκες σε συνδυασμό με την καθημερινή διάψευση των προσδοκιών όσων διέσχιζαν το Αιγαίο για να πάνε στην Ευρώπη έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί και η εξατμιζόμενη υπομονή των κατοίκων πλέον. Από την πρώτη στιγμή διαχειρίσθηκαν τις μεταναστευτικές ροές με μεγαλύτερη αξιοπρέπεια και αλληλεγγύη από ό, τι μπορούσε να επιδείξει ένα ολόκληρο κράτος. Όμως κι αυτοί συνειδητοποίησαν ότι το κράτος είναι απόν.

Αποτέλεσμα: επιθέσεις μεταναστών σε σπίτια, χωράφια, ζωντανά στη Λέσβο και διάταξη των κατοίκων σε αμυντική θέση για να σώσουν ό, τι σώζεται. Αδικήματα, αξιόποινες πράξεις και κίνδυνος να εκτραχυνθούν τα πράγματα. Είναι γνωστό εξάλλου ότι όπου απουσιάζει το κράτος έρχονται να συμπληρώσουν το κενό ομάδες πολιτών με ό, τι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Πια οι φασαρίες και οι ταραχές είναι συχνό φαινόμενο στη Μυτιλήνη. Όπως είναι και οι καταλήψεις δημοσίων χώρων από τους μετανάστες, οι οποίοι ζητούν άσυλο (είτε το δικαιούνται, είτε όχι) και μια καλύτερη ζωή. Φωτιές ανάβουν για να θυμίζουν πως την κρατική ανεπάρκεια την πληρώνουν οι πολίτες. Συγχρόνως, διάφορες ομάδες έχουν βρει την ευκαιρία για να αποκομίσουν οφέλη. Και όλα αυτά, επαναλαμβάνω, στην πλάτη των πολιτών της Λέσβου.

Ήδη, η κατάσταση δείχνει να ξεφεύγει. Η ελληνική πολιτεία οφείλει να λάβει δραστικά μέτρα. Καταρχάς, πρέπει να μεριμνήσει ώστε να κρίνονται οι αιτήσεις ασύλου εντός συντομοτάτου χρόνου. Όσοι μετανάστες χαρακτηρίζονται πρόσφυγες να εφοδιάζονται με το Δελτίο Πρόσφυγα και να αφήνονται ελεύθεροι, ενώ όσοι δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις να επιστρέφουν στην Τουρκία. Έπειτα, η φύλαξη των συνόρων πρέπει να γίνει αποτελεσματική και με προληπτικά μέσα. Από εκείνα που έχει τη δυνατότητα να διαθέτει και η χώρα μας και η Ευρώπη. Η φιλοξενία υπερβάλλοντος αριθμού μεταναστών σε ένα νησί όπως η Λέσβος συνεπάγεται την πρόκληση αναταραχών και την εγκατάσταση άβατου λίγα μίλια από τις τουρκικές ακτές. Ο Δήμαρχος του νησιού έχει υποβάλει μήνυση αλλά κι εκείνος άργησε χαρακτηριστικά να αναλάβει δράση υπέρ των κατοίκων. Η πολιτεία μας δεν έχει άλλη επιλογή. Η Λέσβος δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη της και να χαθεί. Η κυβέρνηση πρωτίστως οφείλει να μεταφέρει στο νησί τις υπηρεσίες του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και εκεί να έχει την έδρα του και ο αρμόδιος υπουργός. Άμεσα. Μόνον έτσι θα ανακτηθεί η Λέσβος από την άβυσσο στην οποία την έσπρωξαν ορισμένοι αρμόδιοι και με αυτόν τον τρόπο θα αισθανθούν οι κάτοικοι ότι το κράτος είναι δίπλα τους και φροντίζει για εκείνους, όπως εκείνοι διαφήμισαν την Ελλάδα με την φιλοξενία και την αλληλεγγύη τους.

*Ο Παναγιώτης Μπαλακτάρης είναι δικηγόρος και ήταν εισηγητής του συνεδρίου της Ένωσης Ποινικολόγων και Μάχιμων Δικηγόρων που διεξήχθη στη Μυτιλήνη 14 και 15 Απριλίου.