Ήταν ένα πρωινό του Ιούλη, πριν από τρία περίπου χρόνια. Ανέβαινα την ανηφόρα για το ψυχιατρείο Μυτιλήνης ασθμαίνοντας ενώ τα τζιτζίκια ήδη είχαν αρχίσει το μονότονο τραγούδι τους πάνω στα ψηλά δέντρα που περιστοίχιζαν το παλιό κτίριο. Κοντοστάθηκα να πάρω ανάσα και σήκωσα το κεφάλι ψηλά. Το κτίριο παλιό, με ξεφλουδισμένους τοίχους και σε πολλά σημεία με συνθήματα, τα παράθυρα κλεισμένα με κάγκελα και κουρτίνες που κρεμόταν μισοτραβηγμένες, έμοιαζε περισσότερο εγκαταλελειμμένο, παρά ένα ίδρυμα κοινωνικής μέριμνας. 

Η είσοδος μικρή, χωρίς καθίσματα, χωρίς στάση νοσοκόμων και δίπλα ακριβώς το γραφείο των γιατρών. Ένας κάθιδρος νοσοκόμος ήρθε βιαστικός και ρώτησε τον λόγο της επίσκεψης μου. Εξήγησα ότι ήθελα να επισκεφθώ έναν νοσηλευόμενο και περίμενα. Στους τοίχους κρεμόταν αφίσες από διάφορες εκδηλώσεις που είχαν να κάνουν κυρίως με δράσεις κατά των εξαρτήσεων ενώ και εκεί έβλεπες καθαρά τα σημεία της εγκατάλειψης. Βρώμικοι τοίχοι, ξεφλουδισμένοι σε πολλά σημεία και μια πόρτα με λουκέτο που οδηγούσε μέσω μιας σκάλας στον πάνω όροφο. 

Όταν πήρα την άδεια για την επίσκεψη ο νοσοκόμος με συνόδεψε από αυτή την πόρτα που ξεκλείδωσε στον επάνω όροφο. Ανέβηκα την στενή απότομη σκάλα και με χτύπησε μια βαριά μυρωδιά, κάτι ανάμεσα σε οσμή νοσοκομείου αλλά και χώρου που υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πολύ καιρό να πλυθούν. Ο μακρύς διάδρομος, γυμνός από οποιοδήποτε διακοσμητικό, σου έδινε την εντύπωση ότι το κτίριο δεν χρησιμοποιούνταν και οι διάφορες πόρτες δεξιά και αριστερά ήταν όλες κλειστές. Από το βάθος ακουγόταν φωνές, κάτι ανάμεσα σε βρισιές ανακατεμένες με γέλια και ξεφωνητά. Δεξιά και αριστερά στο διάδρομο καθόταν δυο τρία άτομα, άλλος με βλέμμα αποχαυνωμένο και άλλος με το κεφάλι σκυμμένο στο πάτωμα. Στάθηκα αμήχανα και περίμενα να με οδηγήσουν στο δωμάτιο του ασθενή. 

Πήραμε το διάδρομο και στα μισά φτάσαμε μπροστά σε μια πόρτα. Ήταν ξύλινη, γεμάτη χτυπήματα, χωρίς χερούλι, χωρίς τζάμι και κλειδωμένη με ένα λουκέτο. Μπήκα μέσα και ο νοσοκόμος μου εξήγησε ότι για την δική μου ασφάλεια θα κλείδωνε όση ώρα θα ήμουν εκεί. Σε τίποτα δεν θύμιζε θάλαμο νοσοκομείου. Γύρω γύρω στους τοίχους υπήρχε επένδυση με ένα υλικό σαν αφρολέξ ξεφλουδισμένο σε πολλά σημεία, ενώ ένα κρεβάτι σιδερένιο νοσοκομείου και ένα κομοδίνο ολοκλήρωναν την επίπλωση. Στο παράθυρο υπήρχαν κάγκελα. 

Η επίσκεψη μου ήταν ολιγόλεπτη. Σε όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στο χώρο οι φωνές, ανάκατες με κλάματα, βρισιές και γέλια δεν σταμάτησαν λεπτό. Κάπου κάπου ακουγόταν η φωνή του νοσοκόμου που μάταια προσπαθούσε να βάλει μια τάξη ή να ηρεμήσει τα πνεύματα. 

Έφυγα γρήγορα από τον χώρο. Βγήκα έξω και πήρα βαθιές ανάσες...Άνθρωποι στο περιθώριο της ζωής από επιλογή, από εξαρτήσεις, από βαριά ψυχιατρικά νοσήματα; Ποιος ξέρει...Ερείπια της ζωής στοιβαγμένα σε ένα ερείπιο! 

Στην ολιγόλεπτη συζήτηση που είχα με το νοσοκόμο έμαθα ότι το λιγοστό προσωπικό καθώς και οι ελάχιστοι γιατροί δίνουν τιτάνιο αγώνα προκειμένου να φροντίσουν όσο καλύτερα μπορούν τα πολλά περιστατικά που χρειάζεται να δουν κάθε μέρα. 

Σε μια εποχή όπου οι ψυχικές παθήσεις έχουν έξαρση, όπου κάθε μέρα ακούμε για περιστατικά που χρήζουν ψυχιατρικής παρακολούθησης, το νησί διέθετε μόνο αυτό το παρακμιακό ίδρυμα που θυμίζει άλλες εποχές, προπολεμικές. Πως γίνεται να μιλάμε για κράτος πρόνοιας όταν ένα ακριτικό νησί 80 χιλιάδων κατοίκων δεν διαθέτει μια αξιοπρεπή δομή, όπου ο ψυχικά άρρωστος θα μπορεί να δεχθεί υπηρεσίες τέτοιες που θα τον βοηθήσουν να σταθεί στα πόδια του; 

Η μικρή μου εμπειρία από την σύντομη επίσκεψη μου στο ψυχιατρείο Μυτιλήνης, με στοίχειωνε για μεγάλο διάστημα και η ανακούφιση μου ήταν μεγάλη όταν είδα τις μπουλντόζες να το κατεδαφίζουν. Ευχής έργο θα ήταν να μην υπήρχε η ανάγκη να χτιστεί κάποιο άλλο ανάλογο ίδρυμα στο νησί, αλλά τα ευχολόγια είναι καλά μόνο στα παραμύθια... 

Έστω κι έτσι λοιπόν αυτό το παμπάλαιο κτίριο που αποτελούσε ντροπή για το νησί της Λέσβου αποτελεί πλέον παρελθόν και στη θέση του θα χτιστεί ένα νέο σύγχρονο νοσηλευτικό ίδρυμα. «Κάλλιο αργά παρά ποτέ» λοιπόν, όπως λέει και ο σοφός λαός... 

Θάλεια Βουγδή