Όμορφες εικόνες του χωριού οι οποίες όχι μόνο στολίζουν τον τόπο μας με την ομορφιά και τη γραφικότητά τους, αλλά έχουν να σου διηγηθούν ολόκληρη ιστορία. Όπως κάθε τόπος, έτσι κι η Ερεσός έχει τη δική της αρχιτεκτονική, η οποία μαρτυρεί τα δικά της στοιχεία, τις δικές της πληροφορίες για την ιστορία, την κοινωνική κατάσταση το λαού της. 

Κάθεσαι και κοιτάς ένα παλιό οικοδόμημα. Το βλέπεις παλιωμένο και απεριποίητο, αλλοιωμένο και πολλές φορές ετοιμόρροπο. Μα πού να ήξερες τί θα ήταν αυτό πριν πενήντα και εκατό χρόνια! Ποιοι άραγε να το κατοικούσαν και τί τάξης να ήταν οι ιδιοκτήτες; Με τί μαστοριά έχει μπει η κάθε πέτρα και το παραμικρό τουβλάκι. Τι όμορφο γούστο είχαν οι παλιοί Ερεσιώτες! Τι μεράκι και τι μαστοριά!  

Οι Ερεσιώτες μάστορες φημίζονταν για την τέχνη και τη μαεστρία τους. Ό,τι κι αν έπιαναν, με όσα κι αν καταπιάνονταν τα έφερναν βόλτα και τα διαμόρφωναν ως επιθυμούσαν. Επεξεργάζονταν την πέτρα και ήξεραν πολύ καλά να τη χρησιμοποιούν και να την προσαρμόζουν την κάθε μία στη θέση της. Ήταν γνωστοί οι Ερεσιώτες πετράδες και χτίστες τα παλιά τα χρόνια. Οι ίδιοι την πελεκούσαν από τα ραχόνια και τα βουνάρια του ερεσιώτικου κάμπου. 

Λέγεται ότι στη Σμύρνη υπήρχε συνοικία Ερεσιωτών χτιστών, τους οποίους οι Σμυρνιοί τους προτιμούσαν συγκριτικά με άλλους οικοδόμους. Μάλιστα είναι γνωστό πως η κεντρική τράπεζα στο λιμάνι της Σμύρνης ήταν χτισμένη από Ερεσιώτες χτίστες και δη από πέτρα, την οποία τη λατομούσαν στην Ερεσό και τη μετέφεραν στ’ απέναντι παράλια. Γύρω στο 1905 είχαν έρθει στην Ερεσό τα πρώτα τροχήλατα κάρα, γεγονός που ενθουσίασε τους ντόπιους. Στη Σμύρνη χτιζόταν ένα νέο παραλιακό κτίριο, η «Τράπεζα της Ανατολής» όπως ελέχθη, με αρχιτέκτονα Ερέσιο, το μακαρίτη Βαφειάδη (πιθανώς Βλάσιο), εργολάβο τον αείμνηστο Ιωάννη Δεμίρη, ο οποίος είχε προσωπικό Ερεσιώτες. Το υλικό ήταν πέτρα πελεκητή με ανοιχτό ιώδες χρώμα, την οποία την λατομούσαν στου «Λαγού τις τρύπες ή Λαγότρυπες», το ύψωμα βόρεια του χειμερινού οικισμού της Ερεσού. 

Διηγούνταν ο παλιός δάσκαλος, Φώτιος Δ. Ξενέλλης (1898 - 1984): «Ήρθαν, λοιπόν, λατόμοι, έσπαζαν τους βράχους, τους εκομμάτιαζαν σε μεγάλα ορθογώνια παραλληλεπίπεδα, μισοπελεκώντας αυτά. Αλλ’ η μεταφορά τους πώς θα γινόταν; Με μουλάρια θα ήταν αδύνατο να γίνει, γιατί ήταν βαριά. Τότε ήλθαν τα τετράτροχα κάρα, συρόμενα από δυο άλογα, για τη μεταφορά αυτή. Βούηξε όλο το χωριό για τους αραμπάδες αυτούς.» 

Πετρόκτιστο το χωριό μας και οι αγροτικές κατοικίες στον Κάμπο. Οι κούλες, τα σοφαδέλια και τα ντάμια συγχωνεύονται οπτικά και ταιριάζουν αρμονικά με το τοπίο λες κι όλα είναι κομμάτια της δημιουργίας. Τα σπίτια μας, οι εκκλησιές μας, τα σοκάκια μας, ο ντοσιμές. Παντού η πέτρα κυριαρχεί, απ'το πιο ψηλό βουνό ή ραχόν' μέχρι το κατώφλιο του σπιτιού, όπου κι εκεί απλώνεται με ένα μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο.  

Πέτρινες και πλήθος άλλες αγροτικές κατασκευές, σάγιες, φούρνοι, βρύσες, γούρνες, πηγάδια, πανάρχαιες κατασκευές, που διαιωνίστηκαν μέσα σ' ένα χώρο, όπου οι παλιές αγροτικές μέθοδοι, δεν μπορούσαν να παραχωρήσουν τη θέση τους σε σύγχρονες τεχνικές.  

Μέχρι στα σώματα των ανθρώπων της δουλειάς θαρρείς πως η πέτρα έχει δώσει το σχήμα, την κίνηση, το ρυθμό. Χέρια εργατικά του αγρότη που διορθώνει πρόχειρα το χαλασμένο ντουβάρι το οποίο έριξαν τ' αρνιά στη βοσκή ή που το πέρασμα του χρόνου προκάλεσε, γίνονται επιδέξια εργαλεία, προσαρμοσμένα στο ξεροτράχαλο. Άλλα χέρια, μαστορικά, χειρονομούν στην αφήγηση σα να χτίζουν λόγια και εικόνες. 

Το βάδισμα στο ντουσιμέ έχει επηρεάσει το περπάτημα και το σχήμα των ποδιών - κυρίως των γυναικών. Ένα βάδισμα λίγο πηδηχτό, σε σχήμα ζικ-ζακ, ακανόνιστο αλλά ρυθμικό, με ανοιχτά ποδάρια, για να ισορροπεί το σώμα από πέτρα σε λιθάρι στα στενά «σικουλντούμια» και σοκάκια που συνδέουν σπίτια και μαχαλάδες, όπου αλωνίζουν οι γυναίκες. Περπατούν σαν όντα κινούμενα αριστερά και δεξιά, βάδισμα που μαρτυρά την ιδιαίτερη καταγωγή και ανατροφή μέσα στα πέτρινα στενοσόκακα και αλάνες της Ερεσού. «Για δούτι, στραβώσασ’ τα πουδάρια τς απ’ τσι δρομ’», «του τσιφάλι μ’ γίντσι λίτρα», «τα σύκα ήντας λίθ’», τέτοιες φράσεις και πολλές άλλες παρόμοιες χρησιμοποιούνται στον καθημερνό ερεσιώτικο λόγο και δείχνουν την επιρροή του πέτρινου στοιχείου στη ζωή των ντόπιων. Ακόμη και το δέρμα των ηλικιωμένων αγροτών έχει τις χαρακιές της πέτρας. Σαν σαρκωμένες πέτρες και αυτοί, μοιάζουν με στοιχεία της φύσης, όπως και η φύση μοιάζει ανθρωποποιημένη. Σμιλευμένοι άνθρωποι που αποδεικνύουν την επίδραση του περιβάλλοντος στον άνθρωπο. 

Κάνετε μια βόλτα μέσα στα σοκάκια του χωριού μας χωρίς να μιλάτε. Απλά σιωπήστε κι αφήστε τα οικήματα να σας μιλήσουν από μόνα τους και να σας ταξιδέψουν στην αρχιτεκτονική ιστορία της Ερεσού. Η πέτρα σε όλες της τις εκδοχές και αποχρώσεις δηλώνει την παρουσία ενός ξεχωριστού ψηφιδωτού που μαρτυρά ένα έντονο γεωλογικό φαινόμενο, του οποίου τα αποτελέσματα αξιοποίησαν οι άνθρωποι του παρελθόντος και απολαμβάνουν οι άνθρωποι του παρόντος. Η πέτρα, όπως και κάθε κομμάτι της φύσης, έχει λόγο και μπορεί να μιλήσει με το δικό της τρόπο. Ας την περιεργαστούμε κι ας την αφήσουμε να μας πει αυτά που έχει.