Πριν από μια βδομάδα ακριβώς μιλούσα από τούτην εδώ τη στήλη για την ανάγκη μιας νέας αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών ως μοναδικής ελπίδας για έξοδο από την κρίση.
Η αλληλεγγύη αυτή κατά την άποψή μου δεν μπορεί να είναι ένα νεφελώδες ιδεολόγημα, αλλά αντίθετα, μια απόλυτα πρακτική καθημερινότητα όλων εκείνων που το έχουν πάρει απόφαση ότι ελάχιστα μπορούν να περιμένουν από τα πάνω.
Επομένως, αν θέλουν να ελπίζουν, οφείλουν να αυτενεργήσουν, στηριζόμενοι στον εαυτό τους και σε όσους πολίτες σκέφτονται παρόμοια ή, ακόμα καλύτερα, και σε όσους θα παρακινηθούν από το θετικό παράδειγμα να σκεφτούν (και να δράσουν) παρόμοια.
Αφού μιλάμε λοιπόν για καθημερινότητα, ας δούμε μερικές πλευρές της, απόλυτα πρακτικές.
Πρώτα για εμάς. Αφού μιλάμε κυρίως για έλλειμμα παραγωγικότητας, στοιχείο αλληλεγγύης είναι να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας στην όποια συμμετοχή μας στην παραγωγική διαδικασία. Με περισσότερη δουλειά, περισσότερη ποιότητα στη δουλειά μας, αυτομόρφωση, αυτοβελτίωση, ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Ο δημόσιος υπάλληλος να καταλάβει ότι αν εξυπηρετήσει νόμιμα, γρήγορα και αποτελεσματικά τον πολίτη, δεν του κάνει χάρη, αλλά συμβάλλει με τον τρόπο του σε μια επιτάχυνση της όποιας παραγωγικής διαδικασίας, άρα συμβάλλει στη συνολική αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.
Ο υπάλληλος της Πολεοδομίας, βγάζοντας γρήγορα την άδεια οικοδομής, βάζει σε κίνηση τους εργαζομένους πάνω από 120 επαγγελμάτων σε κρίση. Ο εφοριακός, ελέγχοντας ουσιαστικά την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας από επιχειρήσεις και ιδιώτες και όχι διυλίζοντας τον κώνωπα, δημιουργεί αίσθημα δικαίου και συμβάλλει στο να περιοριστεί η φοροδιαφυγή. Ο γιατρός και ο νοσηλευτής στο δημόσιο νοσοκομείο, προσφέροντας το κάτι παραπάνω, βοηθά τον πάσχοντα αλλά και εξοικονομεί πόρους στο σύστημα δημόσιας υγείας. Ο καθηγητής, μαθαίνοντας καλύτερα γράμματα στα παιδιά, ανακουφίζει ταυτόχρονα και την τσέπη του γονιού, που θα ξοδέψει λιγότερα για φροντιστήρια.
Να συνεχίσω; Δε χρειάζεται πιστεύω. Βάλτε όποιο παράδειγμα θέλετε και θα δείτε ότι όλοι μας, κάνοντας το κάτι παραπάνω, κάτι ξεμπλοκάρουμε, κάτι βάζουμε σε κίνηση, κάποιους πόρους εξοικονομούμε, και το κυριότερο, βάζουμε κι άλλους μαζί μας στο παιχνίδι τού «βάστα με να σε βαστώ…».
Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Καλύτερα προϊόντα και καλύτερες υπηρεσίες από επιχειρήσεις και επαγγελματίες με τη σκέψη στη μείωση του κόστους και όχι στην αύξηση της τιμής, στη βελτίωση της ποιότητας και όχι στην εξαπάτηση του πελάτη.
Και βέβαια, η ποιοτική και οικονομική προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών δεν μπορεί να είναι υπόθεση των επιχειρηματιών μόνο, αλλά και των εργαζόμενων στις επιχειρήσεις. Εντάξει, για παράδειγμα, ο ξενοδόχος να βελτιώσει τις τιμές του για να προσελκύσει πελατεία, αλλά η βελτίωση της ποιότητας την υπηρεσιών του δεν μπορεί να μην είναι υπόθεση και των εργαζομένων του. Και για να προλάβω στερεότυπα και «εύκολες» αναλύσεις με «καλούς και κακούς», με το να βγάλει ένας εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα τον καλύτερό του εαυτό δε βοηθά το αφεντικό, βοηθά την επιχείρηση που του δίνει ψωμί να ικανοποιήσει τον πελάτη της και να ξεπεράσει την κρίση. Και το γεγονός ότι θα δουλέψει ευσυνείδητα δεν τον εμποδίζει να διεκδικήσει (και να απαιτήσει) να πληρώνεται και να ασφαλίζεται όπως ο νόμος προβλέπει, κι αν μάλιστα προκύψει το κάτι παραπάνω στα κέρδη, να διεκδικήσει και την πρόσθετη αμοιβή.
Αλληλεγγύη, όμως, δεν είναι μόνο η δική μας ευσυνείδητη δράση, είναι και η υποστήριξη της ευσυνείδητης δράσης των άλλων, αλλά και η μηδενική ανοχή σε πρακτικές ανομίας, λούφας, υποβαθμισμένης ποιότητας.
Είναι ο σεβασμός και η αναγνώριση του δίκαιου και αποτελεσματικού (έστω και αυστηρού) δημόσιου υπάλληλου και η αμείλικτη καταγγελία με το όποιο κόστος αμαρτωλών πρακτικών.
Είναι η επιλογή του ιδιώτη από τον οποίο ψωνίζω το οτιδήποτε, με κριτήριο την καλή ποιότητα, την ικανοποιητική τιμή, το σεβασμό του τελικά σε εμένα ως πελάτη του. Και ταυτόχρονα, το σεβασμό του στους νόμους (απαιτώ πια από όλους απόδειξη, απαιτώ σεβασμό στο περιβάλλον, απαιτώ πιστή τήρηση της εργατικής νομοθεσίας) και είναι όλα αυτά κριτήρια για να διαλέξω πού θα είμαι πελάτης.
Αλληλεγγύη λοιπόν. Για να ξαναρχίσουμε να κοιτάμε ο ένας τον άλλο στα μάτια, να ξαναβρούμε τη χαμένη μας αυτοπεποίθηση, να ξαναβρούμε τη χαμένη μας κοινωνικότητα.
Κάπου άκουσα ότι στα κινέζικα ιδεογράμματα η λέξη «κρίση» γράφεται το ίδιο με τη λέξη «ευκαιρία». Ας είναι αυτή η κρίση, για τη χώρα και τους πολίτες της, η ευκαιρία μας!