Ο πόνος είναι παγκόσμιος. Η ανθρώπινη φύση υπόκειται αιωνίως στον πόνο. Ωστόσο αυτός ο πόνος έχει διεγερτικές αξίες: την αξιολόγηση του κόσμου, την απομάκρυνση από την εφημερότητα και τις αβυσσαλέες φιλοδοξίες, την απόρριψη των εντόμων της απληστίας και το σκοπό της γνώσης, που ίσως οδηγεί στην αναζήτηση της αρχικής αιτίας.
Η ύλη παράγει άπειρες μορφές, σύνθετες και ποικίλες. Ένα οικοδόμημα μορφών και οργανισμών με απίστευτο βαθμό πολυπλοκότητας, που απαιτούν αναγνώριση και δικαίωση ως προς τις ευδιάκριτες δομές της.
Οι ορισμοί που δίνουμε στη δημιουργία, είναι αναμφίβολα το προϊόν της μεταφυσικής μας άγνοιας και οφείλονται στη συγκεχυμένη γνώμη που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του, καθώς συγχέει το τρέχον εγώ και τις ψυχονοητικές του καταστάσεις, με την ηδονή και τον πόνο.
Η γνώση είναι η απλή αφύπνιση, που αποκαλύπτει την υπόσταση του πνεύματος στο Εγώ. Είναι αυτή που εφαλτηριώνει την αλήθεια και δεν πρέπει να συγχέεται με τη διανοητική δραστηριότητα, η οποία απαράβατα διαιωνίζει και παρασύρει στη δραστική πλάνη.
Η γνώση αποκλείει την ελπίδα, που παρατείνει και χειροτερεύει την ανθρώπινη δυστυχία: μόνος ευτυχής είναι όποιος έχει χάσει κάθε ελπίδα.
Η γνώση προετοιμάζει το έδαφος για την κατάκτηση της ελευθερίας. Ελευθερία σημαίνει να διακρίνω τα λάθη μου, τις αυταπάτες μου, τις φαντασιώσεις μου, όλες τις ασάφειές μου, τα σφάλματα των αισθήσεών μου και γενικώς τη σύγχυσή μου, και με ανεξάντλητη αγωνιστική διάθεση, να φτάσω στο σημείο να τα υπερβώ.
Κι αν αυτή η προσπάθεια είναι σταθερή και συνεπής, θα ’ρθει η στιγμή που θα αναδειχθεί η περιοχή της ουσίας. Εκεί όπου τα στενά όρια του εγώ, μοιάζουν να εξαφανίζονται, εκεί όπου αναβλύζουν νέες ιδέες και δημιουργικά κίνητρα δράσης, και οι συγκρούσεις και οι αντιθέσεις καταποντίζονται στην ευρυχωρία, και το νόημα της ζωής ταυτίζεται πλέον με την υπερουσία. Εις το ενιαίο και αδιαίρετο τρίπτυχο: Ζωή, Θάνατος, Ανάσταση.
Στην ουσία, το πνεύμα υφαίνει το πέπλο της ελευθερίας, για να στολίσει το αγαθό έργο της λυτρωτικής αποδράσεως από τις οδύνες και τα δράματα των ανελέητων ανθρώπινων συνθηκών.
- Η δημιουργία έγινε προς όφελος του αδήριτου πνεύματος έως ότου αυτό εγκολπωθεί την υπέρτατη γνώση.

*Ο Εμμανουήλ Μαρώλιας είναι ποιητής, ζει και εργάζεται στη Συκαμιά Λέσβου.