Δημήτρης Νικορέτζος
Εκδόσεις Λιβάνη
Αθήνα 2001, σελ. 282

«Είναι κάποια βιβλία που ο συγγραφέας τους συνδέεται μαζί τους συναισθηματικά, βιβλία που απόθεσε στις σελίδες τους τούς πιο μύχιους αναβαθμούς της ψυχής του, σαν παλιό μουσικό άρωμα σε στιγμές λυρικής ρέμβης και βαθιάς περισυλλογής, κλείνοντας μέσα τους όλες τις λαχτάρες, όλα τα πλούτη κι όλα τα σκιρτήματα της καρδιάς του. Αυτά είναι, με λίγες λέξεις, τα “προσωπικά δεδομένα” αυτού του βιβλίου.
Τα κείμενα αυτά -για την ακρίβεια οδοιπορικά της ψυχής μου- γεμάτα ευφρόσυνες αναπολήσεις των παιδικών και νεανικών μου χρόνων, είναι η πεζή -ας την πω έτσι- εκδοχή της ποίησής μου. Είναι το άλλο της πρόσωπο. Έδωσα στα κείμενα τη μορφή του λυρικού αφηγήματος, αποκλειστικά και μόνο επειδή η μεγάλη τους έκταση δεν μου έδινε τη δυνατότητα να τα μεταπλάσω σε ποιήματα.»
Μ’ αυτές τις εξομολογητικές σκέψεις ξεκινά το προλογικό του σημείωμα που έχει τον τίτλο «Λίγα λόγια για τον αναγνώστη» στο νέο του βιβλίο ο Μυτιληνιός ποιητής, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας Δημήτρης Νικορέτζος. Με μια γλώσσα ρέουσα και λυρική, ένα λόγο καθαρό και καίριο, ο συγγραφέας καταθέτει 24 κείμενα-οδοιπορίες φυγής, επιστροφή σε «χρόνια που σκόρπισαν και φυλλορρόησαν, όπου τον καλούσαν μνήμες εράσμιες - που μπορεί να είναι και οι μνήμες του καθενός - προσκυνητής σε τόπους μακάριους, που γνώρισε κι αγάπησε». Παρέα, λοιπόν, με τον Πήγασο, ο Νικορέτζος, πετά από την Κωστάντζα της Ρουμανίας όπου γεννήθηκε, στη Λέσβο, πατρίδα των γονιών του, και από εκεί στην Αθήνα, στην Ήπειρο, στην Κύπρο. Σε μνήμες Χριστουγέννων και Λαμπρής, σε υπαίθριες εκδρομές, σε ήθη και έθιμα, πανηγύρια, κατανυκτικούς εσπερινούς.
Τα κείμενα μοιράζονται σε τέσσερις ενότητες με τους παρακάτω τίτλους: «Ματωμένη φυγή», «Πορείες προς Εμμαούς», «Λυρικές Αποδημίες» και «Περίπατοι μικρής διαδρομής».
Ως μικρό δείγμα γραφής αντιγράφουμε ένα απόσπασμα από το κείμενο που έχει τίτλο «Στην Παναγιά στο Κάστρο»: «Ο ήλιος αρχίζει να χλομιάζει! Το τοπίο γύρω παίρνει μια στιλπνή πλαστικότητα. Όλα μοιάζουν ερατεινά. Οδεύουμε το δρόμο της επιστροφής. Μόλις έπιασε να σουρουπώνει, άρχισαν να μισανοίγουν τα κεφαλάκια τους τα νυχτολούλουδα του αγρού, φυτρωμένα στην κόχη του μονοπατιού. Άσπρα και κόκκινα και κίτρινα και μωβ καμπανάκια, από μια ρίζα όλα, ανάβουν σαν πολύχρωμα φαναράκια, μόλις το φως σκοτεινιάζει. Λες και μας χαιρετούν. Προχωρούμε παίρνοντας τώρα τον κατήφορο.
Πιο κάτω προβάλλει ένας τούρκικος λουτρός. Κοιτάμε τις τρύπες του τοίχου του, που χάσκουν. Παρακμή… Σε λίγο βγαίνουμε στην άσφαλτο της Απάνω Σκάλας. Κάπου κοντά παιανίζει η μπάντα της φιλαρμονικής των προσκόπων.
Βαδίζουμε για λίγο κατά μήκος του βορεινού λιμανιού, αφήνοντας πίσω το καραβοστάσιο. Η μυρωδιά της θάλασσα με το αψύ άρωμα των φυκιών μάς γεμίζει με μια αισιόδοξη διάθεση. Ώρα για χταπόδι και ούζο.
Το πρόσωπο του ήλιου πελιδνό, αρχίζει να βουλιάζει στη θάλασσα. Αποσχηματίζεται σε χιλιάδες μικρά γαλάζια κεράκια, που τρεμοπαίζουν στο νερό. Μια μηχανότρατα επιστρέφει απ’ την πρωινή ψαριά. Προσεγγίζει σιγά-σιγά το γιαλό.
Η πολύβουη πόλη μας περιμένει. Η Παναγιά του Κάστρου, η Παναγίτσα, μας αποχαιρετά. Σκέπη και καταφυγή της φρυγμένης ψυχής, τυλίγεται ολοένα στην ανέμη της μνήμης και σαν χάρτινη οπτασία χάνεται στον ορίζοντα…»