Ιωάννης Κολιόπουλος
Εκδόσεις University Studio Press
Θεσσαλονίκη 2011, σελ 110

Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται το «Ελληνικό Ζήτημα» κα­τά την προεπαναστατική περίοδο, κυρίως από πολιτική και διπλωματική πλευρά, αλλά και από κοινωνική και πολιτιστι­κή. Πρόκειται, φυσικά, για την επιτάχυνση ορισμένων δια­δικασιών, που σκοπό είχαν την αποκατάσταση του ελληνι­κού έθνους, το οποίο τότε ακριβώς προβλήθηκε μετ’ επι­τάσεως ως πολιτική και πολιτιστική κοινότητα διακριτή από τους άλλους σύνοικους λαούς της Ορθόδοξης Οικουμέ­νης, η οποία επιζητούσε πλέον την απελευθέρωσή της από το αυθαίρετο καθεστώς του σουλτάνου και τη δημιουργία εθνικού κράτους. Είναι η εποχή κατά την οποία όροι όπως «Ελλάς» και «Έλληνες» απέκτησαν τη σημερινή τους σημασία και προστέθηκαν ως κριτήριο εθνικής ταυτότητας η ελ­ληνική γλώσσα και παιδεία στην ορθόδοξη πίστη.
Εξετάζονται ακόμη οι αντιπαραθέσεις, κάποτε σκληρές και βίαιες, μεταξύ των νέων φιλελεύθερων και ριζοσπαστικών δυνάμεων και της παραδοσιακής συντηρητικής ηγεσίας της θεσμοθετημένης εθναρχεύουσας Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, η χρήση του παρελθόντος, μάλιστα δε του αρ­χαιοελληνικού, για τον καθορισμό του ανακαινιζόμενου ελ­ληνικού έθνους, η προϊούσα ελληνομάθεια μεταξύ των αλλόφωνων σύνοικων λαών της Ορθόδοξης Οικουμένης, κα­θώς και η αδυναμία του συμβιβασμού των παλαιών προς τα καινά, όπως έγραψε αργότερα ο Μέγας Χαρτοφύλαξ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Μανουήλ Γεδεών.