«Το ρεύμα της μεταναστεύσεως όχι μόνον εις την Ελλάδα, αλλά και εις ολόκληρον την Ευρώπην είναι ακατάσχετον προς την Αμερικήν. Ούτε ο μεταναστευτικός νόμος, ούτε αι αυστηραί ποιναί αι οποίαι επιβάλλονται εις τους λαθρομετανάστας είναι αρκεταί διά να ανακόψουν το ρεύμα τούτο […] Πόσα περιστατικά Ελλήνων λαθρομεταναστών δεν μας είναι γνωστά. Χιλιάδες άνθρωποι γυμνητεύουν, πεινούν περιφερόμενοι εις τον Καναδάν ή την Αργεντινήν όπου έχουν αποσταλεί πλανηθέντες παρά των πρακτόρων αυτών, οι οποίοι εφρόντισαν να πείσουν τούτους ότι η γη της επαγγελίας είναι εκεί και ότι τα δολλάρια τους αναμένουν εις τας προκυμαίας […]»

Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε πριν από 80 χρόνια. Προέρχεται από εκτενές δημοσίευμα της καθημερινής εφημερίδας «Εμπρός», με ημερομηνία 26 Απριλίου 1929. Η Ελλάδα έζησε μαζικές εξόδους μεταναστών σχεδόν σ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Οι περισσότερες ελληνικές οικογένειες έβλεπαν ανθρώπους τους να «παίρνουν των ομματιών τους» για την ξενιτιά προκειμένου να ξεφύγουν από την ακραία φτώχεια, πολέμους, δικτατορίες, μίση του εμφυλίου. Λιγότερο από δύο δεκαετίες συμβαίνει το αντίστροφο: η χώρα μας δέχεται μαζικά μετανάστες.
Καλό είναι να το θυμόμαστε αυτό όταν συζητούμε για το ποια πρέπει να είναι η στάση της ελληνικής Πολιτείας και κοινωνίας απέναντι στους ανθρώπους αυτούς και να μην επιτρέπουμε να γίνονται θύματα ξενοφοβίας και ρατσισμού. Πολύ περισσότερο, δε θα έπρεπε να υπάρχει ίχνος ανοχής στο λεγόμενο «ρατσισμό από την κούνια», δηλαδή στη μη εγγραφή στα δημοτολόγια των παιδιών των μεταναστών που γεννιούνται εδώ και τα οποία «μετατρέπονται» σε οικονομικούς μετανάστες όταν φθάσουν στα 18 χρόνια τους και πρέπει να ζητήσουν άδεια παραμονής.
Ορθά, λοιπόν, οι μαθητές και μαθήτριες ενός ελληνικού σχολείου, του 1ου Γυμνασίου Βύρωνα, επέλεξαν το «απελάστε το ρατσισμό» ως σύνθημα των εκδηλώσεών τους για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Ρατσισμού (21 Μαρτίου).
Ο κίνδυνος εξάπλωσης των φαινομένων της ξενοφοβίας και του ρατσισμού είναι μεγαλύτερος σήμερα, που εντείνεται η οικονομική και κοινωνική κρίση, καλπάζει η ανεργία και γενικεύεται η ανασφάλεια. Στις συνθήκες αυτές, το ακροδεξιό σύνθημα «έξω οι ξένοι» βρίσκει πρόσφορο έδαφος και διευκολύνει το ίδιο το σύστημα στην προσπάθειά του να αποσείσει τις δικές του ευθύνες για την κρίση. Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες του ΟΗΕ και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας που πρέπει να έρθουν στο προσκήνιο, οι οποίες καταρρίπτουν το μύθο ότι φταίνε οι μετανάστες για την ανεργία. Έχει δίκιο ο καθηγητής Ν. Μουζέλης, γράφοντας ότι «η κύρια αιτία της αυξανόμενης ανεργίας και εγκληματικότητας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες έχει να κάνει περισσότερο με το νεοφιλελεύθερο βάρβαρο καπιταλισμό που χαρακτηρίζει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και λιγότερο με τη μετανάστευση» («Το Βήμα», 7/7/2002).
Αγωνιζόμενοι, λοιπόν, πιο έντονα σήμερα για μια κοινωνική και αλληλέγγυα Ευρώπη, μια Ευρώπη των δικαιωμάτων και της πλήρους απασχόλησης, απαλλαγμένη από τον «κορσέ» του Συμφώνου Σταθερότητας, μπορούμε πιο αποτελεσματικά να αντισταθούμε και στο ρατσισμό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια Ευρώπη αντιρατσιστική θα είναι η Ευρώπη που θα πορευτεί ένα δρόμο ενοποίησης στη βάση ενός αριστερού ευρωπαϊσμού. Για μια Ευρώπη δημοκρατική, κοινωνική, ειρηνική, οικολογική και φεμινιστική.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι αντιπρόεδρος της Κίνησης Πολιτών κατά του Ρατσισμού και υπεύθυνος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ.