Σαν «επίλογος» για το φετινό λεσβιακό πολιτιστικό καλοκαίρι, έρχονται μέσα στο Σαββατοκύριακο οι δύο ξεχωριστές πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει η εταιρεία «Αρχιπέλαγος» στο Ελαιοτριβείο - Μουσείο «Βρανά» στον Παπάδο της Γέρας. Η παγκόσμια πρώτη προβολή της ταινίας του Λάκη Παπαστάθη «Ταξίδι στη Μυτιλήνη», που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 4 και η μεγάλη συναυλία παραδοσιακής μουσικής με τίτλο «Το Αναγνωστήριο της Αγιάσου στο Ελαιοτριβείο Βρανά», την Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου, έρχονται να δώσουν ζωή στο ανακαινισμένο βιομηχανικό μνημείο της Γέρας.

Το Ελαιοτριβείο Βρανά είναι το παλαιότερο ατμοκίνητο ελαιοτριβείο του Αιγαίου. Κτισμένο το 1887 από τον παππού του μεγάλου ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, Νικόλαο Βρανά, λειτούργησε αδιάκοπα 90 χρόνια, μέχρι που έκλεισε για δεκαετίες και ερήμωσε. Από το 1999, οπότε και πέρασε τελικά στην κυριότητα της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Αρχιπέλαγος», εντασσόμενο ως προτεραιότητα στο πρόγραμμά της, το βιομηχανικό αυτό μνημείο της Λέσβου αναστυλώθηκε, αναδείχθηκε και μετατράπηκε σε πρότυπο μουσείο και χώρο πολιτισμού.
Έχοντας ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό ήδη εδώ και καιρό, αυτό το Σαββατοκύριακο το Ελαιοτριβείο - Μουσείο Βρανά φιλοξενεί δύο ξεχωριστές πολιτιστικές εκδηλώσεις που ξεκινούν στις 8:30 το βράδυ και έχουν είσοδο ελεύθερη για το κοινό.

Ταινία αφιερωμένη στη Μυτιλήνη
Το «Ταξίδι στη Μυτιλήνη», γυρισμένο στη Λέσβο μέσα στο 2009, είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του διακεκριμένου σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη, μετά τις ταινίες «Τον καιρό των Ελλήνων» (1982), «Θεόφιλος» (1987) και «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» (2001), που προβλήθηκαν σε πολλά ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ, αποσπώντας πλήθος βραβείων.
Αποτελεί ένα εσωτερικό ταξίδι επιστροφής στο γενέθλιο χώρο ενός κινηματογραφιστή που μετά από 20 χρόνια παραμονής του στο Παρίσι γυρνάει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, κουβαλώντας μέσα του βαριές αναμνήσεις του παρελθόντος. Συναντά όσους συγγενείς τού έχουν απομείνει, θυμάται όσους έχουν «φύγει» για πάντα, ανακαλεί τον παιδικό του εαυτό και ξαναζεί τα δραματικά γεγονότα που τον σημάδεψαν κερδίζοντας στο τέλος την αγάπη του για τον τόπο του, χάρη στη βοήθεια όσων έφυγαν και όσων μένουν αλλά και στη σχέση του με μια νέα γυναίκα που εργάζεται στο γηροκομείο της πόλης.


Σκηνές από την ταινία «Ταξίδι στη Μυτιλήνη», που θα προβληθεί το Σάββατο

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης της, Λάκης Παπαστάθης που, σημειωτέον, έχει ζήσει τα νεανικά του χρόνια στη Μυτιλήνη, μιλώντας πριν λίγους μήνες στο «Ε» εξέφραζε την επιθυμία του να προβληθεί η ταινία πρώτα στη Μυτιλήνη και μετά στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σήμερα, που η εκπλήρωση της επιθυμίας αυτής είναι, πλέον, «προ των πυλών», ο ίδιος δηλώνει: «Η ταινία μου έπρεπε, σε κάθε περίπτωση, να ξεκινήσει το ταξίδι της προς το κοινό από τη Μυτιλήνη, από το χώρο στον οποία γυρίστηκε και στον οποίο αναφέρεται. Η προβολή αυτή αποτελεί μια συμβολική ανταπόδοση στους ανθρώπους του τόπου που αγκάλιασαν και στήριξαν με τρόπο συγκινητικό την προσπάθεια τη δική μου και των συνεργατών μου, καθώς και στους δεκάδες Μυτιληνιούς ερασιτέχνες ηθοποιούς, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην ταινία.» Να σημειωθεί πως ο αρχικός τίτλος της ταινίας επρόκειτο να είναι «Το Σπίτι Βλέπει», ωστόσο, όπως τόνισε στο «Ε» ο σκηνοθέτης, ο ίδιος κατέληξε στο σημερινό τίτλο, καθώς θεώρησε ότι θα ήταν «προδοσία» να μην «ακουστεί» και η Μυτιλήνη στον τίτλο της ταινίας.
Η ταινία είναι μια συμπαραγωγή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, της ΕΡΤ, της NOVA και του Λάκη Παπαστάθη, ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και το σενάριο. Η διεύθυνση φωτογραφίας είναι του Γιώργου Αργυροηλιόπουλου, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Γιώργου Γεωργίου, το μοντάζ της Ιωάννας Σπηλιοπούλου και η μουσική του Γιώργου Παπαδάκη. Παίζουν οι ηθοποιοί Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Μαρία Ζορμπά, Δημήτρης Καταλειφός, Λουκία Μιχαλοπούλου, Νικόλας Παπαγιάννης, Θόδωρος Κατσαδράμης, Χρήστος Στέργιογλου, Υβόννη Μαλτέζου, Μυρτώ Παράσχη, Θάνος Γραμμένος, Νέλη Καρρά, Φωκίων Σπύρογλου, Μπάμπης Αλατζάς και Δημήτρης Καραμπέτσης, ενώ εκτάκτως συμμετέχουν σε μικρούς χαρακτηριστικούς ρόλους η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, η Ελένη Γερασιμίδου και η Σμαράγδα Σμυρναίου.
Εκτός από τον ίδιο, στην πρεμιέρα της ταινίας στην αυλή του Ελαιοτριβείου - Μουσείου Βρανά θα παρευρεθούν εκπρόσωποι των συμπαραγωγών και πολλοί από τους καλλιτεχνικούς συντελεστές και τους πρωταγωνιστές της. Την προβολή θα προλογίσει ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Μπακογιαννόπουλος.

Μουσική παράδοση
Την Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου, και πάλι στις 8:30, οι ισχυρές μνήμες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της Λέσβου του 19ου αιώνα που σώζονται μέσω του Ελαιοτριβείου Βρανά, θα διασταυρωθούν συμβολικά με τα ζωντανά ακούσματα της μεγάλης μουσικής παράδοσης του νησιού και των απέναντι μικρασιατικών περιοχών, μέσω της μεγάλης συναυλίας του Αναγνωστηρίου Αγιάσου.


Η μουσική παράδοση της Αγιάσου θα παρουσιαστεί στη μεγάλη συναυλία του Αναγνωστηρίου την Κυριακή

Ως ένα από τα παλιότερα πολιτιστικά σωματεία του ελλαδικού χώρου, το Αναγνωστήριο έχει προσφέρει πολλά στην πνευματική ζωή του τόπου, έχοντας αναπτύξει φήμη και κύρος που ξεπερνούν τα όρια της Λέσβου. Χαρακτηριστικό της δουλειάς του, η προσπάθεια διατήρησης της τοπικής μουσικής παράδοσης, αλλά και η διάσωση της μουσικής κληρονομιάς του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους στην Αγιάσο συναντώνται πολύ οι παλιοί μικρασιάτικοι σκοποί, ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου, Κλεάνθης Κορομηλάς, λέει: «Η Σμύρνη και οι άλλες πόλεις της απέναντι ακτής ήταν οι χώροι επικοινωνίας των Λεσβίων και ιδιαίτερα των Αγιασωτών, που με το Προσκύνημα της Παναγίας είχαν δοσοληψίες, όχι μόνο οικονομικές αλλά και πολιτιστικές με Σμυρνιούς, Αϊβαλιώτες, Φωκαιανούς και Περγαμηνούς. Έτσι στην Αγιάσο και λόγω της γεωφυσικής της θέσης, κρατήσαμε πιο πολύ απ’ όλους τους παλιούς μικρασιάτικους σκοπούς και τους κάναμε δικούς μας…» Σκοπούς που, δεκαετίες αργότερα, το Αναγνωστήριο κατέγραψε σε μπομπίνες μαγνητοφώνου και σε παρτιτούρες, συμβάλλοντας στη διάσωση της παράδοσης.
Η μεγάλη προσφορά του Αναγνωστηρίου έγινε πανελληνίως γνωστή το 1975, όταν ο μεγάλος δάσκαλος Σίμων Καρράς ηχογράφησε στην Αγιάσο δύο δίσκους βινυλίου με τραγούδια και χορούς της Λέσβου και της Μικράς Ασίας, επαινώντας την προσπάθεια που έκαναν ο τότε πρόεδρος Παναγιώτης Πράτσος και οι συνεργάτες του «να βαστήξουν την αιγαιακή παράδοση των ελληνικών νησιών και των μικρασιατικών παραλίων».
Με την κομπανία του Αναγνωστηρίου θα παίξουν οι μουσικοί: Στρατής Καζαντζής (σαντούρι - τραγούδι), Γιάννα Μαϊστρέλλη (βιολί), Χρήστος Κονσολάκης (κιθάρα), Παναγιώτης Σουσαμλής (τουμπερλέκι - τρομπόνι), Νίκος Χριστιανός (κορνέτα - τραγούδι), Παναγιώτης Αποστολέλλης (κλαρίνο), Αναστάσης Καζαντζής (ευφώνιο) και Νίκος Μαϊστρέλλης (ούτι).
Κατά την προσέλευσή του στο χώρο, το κοινό θα υποδεχτούν στη μικρή αυλή του Ελαιοτριβείου οι «Νέοι του Αναγνωστηρίου» με τα σαντούρια τους.