Ημερίδα με θέμα «Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και παραβατικότητα» πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, στη συνεδριακή αίθουσα του Επιμελητηρίου Λέσβου. Επρόκειτο για μία κοινή εκδήλωση του Εργαστηρίου της Κοινωνιολογίας, της Νεότητας, του Ελεύθερου Χρόνου και του Αθλητισμού (ΕΚΝΕΧΑ) του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Συμβουλευτικού Σταθμού Λέσβου του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Στο πλαίσιο της συνεργασίας που αναπτύσσουν ήδη σε διάφορους τομείς και η οποία πρόκειται να συνεχιστεί πιο ενισχυμένη στο εξής.

Κατάμεστη ήταν η συνεδριακή αίθουσα του Επιμελητηρίου Λέσβου την Τρίτη το απόγευμα, κυρίως από φοιτητές. Στο πλαίσιο της ημερίδας ακούστηκαν ενδιαφέροντες προβληματισμοί, ενώ πραγματοποιήθηκε και η παρουσίαση του 2ου τεύχους του Επιστημονικού Περιοδικού «Νέοι, Έγκλημα και Κοινωνία», από τον αναπληρωτή καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Ιορδάνη Ψημμένο.



Για τη συνεργασία
Ο Συμβουλευτικός Σταθμός Λέσβου του ΚΕΘΕΑ λειτουργεί εδώ και έξι μήνες, από τον περασμένο Νοέμβριο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα έχει πετύχει σημαντική δράση και αναπτύσσει, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του, συνεργασία με το ΕΚΝΕΧΑ, που αφορά στην παρουσίαση μεταπτυχιακών εργασιών, την πρακτική άσκηση των φοιτητών, την έρευνα κ.λπ.. Η εν λόγω ημερίδα ήταν το «δεύτερο» βήμα στη συνεργασία αυτή, ενώ σχεδιάζονται και επιπλέον από κοινού δράσεις.
Γι’ αυτήν τη συνεργασία δήλωσε ενθουσιασμένη η υπεύθυνη του Προγράμματος ΚΕΘΕΑ «Στροφή», Κυρατσώ Σκοδρογιάννη, η οποία εξέφρασε τις ευχαριστίες της για τη θερμή υποδοχή που έγινε στο ΚΕΘΕΑ. «Είναι κάτι που δεν το περιμέναμε, το Πανεπιστήμιο και το ΕΚΝΕΧΑ έχουν αγκαλιάσει το Συμβουλευτικό Σταθμό», δήλωσε χαρακτηριστικά.



Την ικανοποίησή του για την παρουσία του Συμβουλευτικού Σταθμού στη Μυτιλήνη εξέφρασε και ο διευθυντής του ΕΚΝΕΧΑ, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, Στράτος Γεωργούλας. «Χαίρομαι που υπάρχει ένας τέτοιος σταθμός στην πόλη μας», είπε χαρακτηριστικά, τονίζοντας τη δράση που έχει επιτύχει ο Σταθμός Συμβουλευτικής μέσα σε αυτό το σύντομο διάστημα λειτουργίας του.



Εξαρτήσεις: πεδίο μυθολογίας
Στο πλαίσιο της εισήγησής του, που αφορούσε σε προβληματισμούς και προκλήσεις γύρω από το θέμα της χρήσης παράνομων ουσιών, ο κοινωνιολόγος και υπεύθυνος του Τομέα Έρευνας και Τεκμηρίωσης του ΚΕΘΕΑ, Γεράσιμος Παπαναστασάτος, τόνισε ότι «η υπόθεση των εξαρτήσεων αποτελεί πεδίο έντονης αλαζονικής δημαγωγίας και μυθολογίας, όπως την παρουσιάζουν οι κάμερες», κάνοντας σαφές ότι ο όρος «εξάρτηση» δεν έχει την ίδια έννοια για όλους. Αναφέροντας τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα εξαρτημένα άτομα (ψυχική υγεία, οικογένεια, στέγαση, οικονομική κατάσταση κ.λπ.), τόνισε ότι οι εξαρτημένοι χρήστες δεν αποζητούν οι ίδιοι τη θεραπεία τους από τη χρήση, αλλά λόγω των παραπάνω προβλημάτων που σχετίζονται με αυτή. «Χρειάζεται σοβαρή αξιολόγηση κάθε περίπτωσης και ορθολογικός σχεδιασμός, που στόχο θα πρέπει να έχουν τη διακοπή και την αποχή από τις ναρκωτικές ουσίες. Δεν υπάρχει θεραπεία “πασπαρτού” που να μπορεί να ισχύσει για όλους», ανέφερε ο κ. Παπαναστασάτος.



Στη συνέχεια, ο κ. Παπαναστασάτος παρουσίασε στατιστικά στοιχεία που αφορούσαν στα χαρακτηριστικά των 2.500 ατόμων που ζήτησαν θεραπεία από το ΚΕΘΕΑ, μέσα στο 2008. Σύμφωνα με αυτά, επρόκειτο κυρίως για άντρες, σε μικρό ποσοστό με σταθερή απασχόληση. Μεγάλο ποσοστό είχε διακόψει το σχολείο από τα 14 του χρόνια, ενώ οι ηλικίες στις οποίες ήρθαν σε επαφή με διάφορες ουσίες ήταν τα 15 χρόνια για την κάνναβη, τα 19 για την ηρωίνη και τα 21 για την ενέσιμη χρήση. Στα 22 τους χρόνια είχαν πρώτη φορά έκθεση στο ποινικό σύστημα, με έναν στους τρεις να έχει συλληφθεί και το 42% να έχει καταδικαστεί. Σημαντικό είναι το ότι μόνο το 38% αναγνωρίζει ότι έχει σοβαρά προβλήματα υγείας στην έναρξη της θεραπείας, ενώ μόνο το 5% έως 30% ολοκληρώνει τελικά τη θεραπεία απεξάρτησης.
«Η οικοδόμηση δικτύων που θα συνεργάζονται στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες, είναι μία πρόκληση, που θα δείξει και την επαγγελματική μας ωριμότητα. Η συνεργασία δε μειώνει τη δουλειά κανενός, αντίθετα πολλαπλασιάζει το αποτέλεσμα. Πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε διαθέσιμη υπηρεσία, μαζί με ένα εθνικό αποτελεσματικό σχέδιο δράσης, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για αποτελεσματική παρέμβαση», είπε κλείνοντας ο κ. Παπαναστασάτος.

Έφηβοι και ναρκωτικά
Ακολούθησε η εισήγηση της κλινικής ψυχολόγου, υπεύθυνης του Συμβουλευτικού Σταθμού Λέσβου ΚΕΘΕΑ «Στροφή», Αγγελικής Σανδήλου, πάνω στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών στην εφηβεία. Παρουσιάζοντας στατιστικά στοιχεία για τους εφήβους που ζητούν βοήθεια από το ΚΕΘΕΑ, ανέφερε ότι ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 18,8 χρόνια, πέντε χρόνια αργότερα δηλαδή από τη στιγμή που θα έρθουν για πρώτη φορά σε επαφή με ναρκωτικές ουσίες. «Πρόκειται για ένα σύνολο παραγόντων, που συνεργούν στην ώθηση των εφήβων στις ναρκωτικές ουσίες», τόνισε η κ. Σανδήλου. Αναφερόμενη στο ρόλο της οικογένειας, τόνισε ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει υγιές περιβάλλον, επίβλεψη, σαφή όρια και επικοινωνία. «Ο έφηβος χρειάζεται θετικό συναίσθημα ότι αξίζει και ότι μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του τις δύσκολες καταστάσεις. Χρειάζεται χιούμορ και ρεαλιστικές απαιτήσεις από τους γονείς, το σχολείο και τον ίδιο.»



Για τους νέους και τα ναρκωτικά μίλησε και η κλινική ψυχολόγος, επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης και Συμβουλευτικής κατά των Ναρκωτικών Νομού Λέσβου «Πνοή», Σοφία Κιστάνη. «Οι νέοι λειτουργούν τελετουργίες μετάβασης από την εφηβεία στην ενηλικίωση, ο τρόπος που τους βλέπουν οι ενήλικες καθορίζει την εικόνα που έχουν οι ίδιοι για τους εαυτούς τους. Για το λόγο αυτό πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους εφήβους με σοβαρότητα, κατανόηση, χωρίς φόβο, άγχος και υποτίμηση», είπε χαρακτηριστικά η κ. Κιστάνη.




«Η κρατική καταστολή, αίτιο του προβλήματος των ναρκωτικών»

Ο διευθυντής του ΕΚΝΕΧΑ, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, Στράτος Γεωργούλας, τονίζοντας ότι είναι μια συγκεκριμένη κοινωνική δομή αυτή που ορίζει τα εξαρτημένα από ουσίες άτομα ως εγκληματίες, παραβάτες και αρρώστους, προσπάθησε να κάνει σαφές ότι ύψιστος φορέας-μέρος του προβλήματος των ναρκωτικών είναι η ίδια η κρατική καταστολή.

Σύμφωνα με τον κ. Γεωργούλα, είναι λάθος το να στηριζόμαστε στα στοιχεία της Δικαιοσύνης προκειμένου να βγάζουμε συμπεράσματα για το «προφίλ» των εξαρτημένων ατόμων, αφού τα στοιχεία αυτά αφορούν όσους «πιάνονται» και δεν είναι αντιπροσωπευτικά του πραγματικού πληθυσμού. Δεδομένου ότι οι πληροφορίες αυτές χρησιμοποιούνται για κατηγοριοποίηση του εξαρτημένου πληθυσμού, ο κ. Γεωργούλας υποστήριξε ότι λόγω της κοινωνικής δομής, καταλήγουν να ορίζονται διαφορετικές ποινές για τη χρήση ίδιων ουσιών, ανάλογα με το φύλο, την οικονομική κατάσταση, το θρήσκευμα, την εθνικότητα κ.λπ..
«Αυτό που βγαίνει από την εμπλοκή του μηχανισμού καταστολής είναι ότι αποτελεί το βασικό μηχανισμό άσκησης κρατικής βίας και ελέγχου των κατώτερων κοινωνικών τάξεων, δημιουργώντας, τελικά, περισσότερα προβλήματα», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Γεωργούλας.
Αναφερόμενος, πάντως, και σε άλλους φορείς που εμπλέκονται, είπε: «Στο ΚΕΘΕΑ έχω δει θετικά στοιχεία, που αφορούν τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών, την οικειοθελή προσέλευση ατόμων, την απουσία διακρίσεων και την αντιμετώπιση χωρίς τη χρήση ουσιών.» Άλλωστε, και στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε την περασμένη Δευτέρα, ο κ. Γεωργούλας υποστήριξε την εφαρμογή «στεγνών» προγραμμάτων απεξάρτησης, ως μονόδρομο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών.