Εκδ. Μύθος, Μυτιλήνη, 2017, σελ. 133.

Πολλές φορές αυτοί που παρουσιάζουν ένα βιβλίο ασχολούνται πιο πολύ με τον συγγραφέα του παρά με το ίδιο το βιβλίο. Εγώ δε θα ασχοληθώ με τον συγγραφέα, αλλά με το ίδιο το βιβλίο, γιατί, όπως έλεγε και ο Βολταίρος, «σε κάθε συγγραφή πρέπει να ξεχωρίζουμε τον άνθρωπο από το έργο του». Εξάλλου, ο συγγραφέας, ο Παναγιώτης Σκορδάς, είναι πολύ γνωστός  από το πλούσιο έργο του: την επιμέλεια των σελίδων βιβλίου τοπικών εφημερίδων, τη συμμετοχή του με ανακοινώσεις σε σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια, τα κείμενα και τις μελέτες που δημοσιεύτηκαν σε  διάφορα περιοδικά, τις βιβλιοκριτικές του σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και αθηναϊκές εφημερίδες, τα βιβλία που εξέδωσε, και κυρίως από το «Λεσβιακό Ημερολόγιο: Γράμματα, Τέχνες Πολιτισμός»  που επιμελείται από το 2011 μέχρι σήμερα. Ο κ. Σκορδάς με το πλούσιο  έργο του και τις δράσεις του συνεχίζει επάξια την παράδοση των λαμπρών φιλολόγων που έχει να επιδείξει  διαχρονικά το νησί μας.  

Εδώ μιλώ για το τελευταίο βιβλίο του κ. Σκορδά που έχει τίτλο  «Αδιάντροπα του Κλήδονα» και εκδόθηκε από τον λεσβιακό Εκδοτικό Οίκο «Μύθος» το  2017, αποτελείται από 133 σελίδες και  συνοδεύεται από CD. Στα απαραίτητα Προλογικά (σελ. 7-9) ο συγγραφέας πληροφορεί τον αναγνώστη για τις συνθήκες που οδήγησαν στη γέννηση αυτού του βιβλίου και   αναφέρεται στην οργάνωση του υλικού, βοηθώντας έτσι τον αναγνώστη να παρακολουθήσει ευκολότερα την εξέλιξη των ιδεών. Το βιβλίο, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται τα Κάψαλα και ο Κλήδονας, όπως τελούνταν στη Μυτιλήνη και σε διάφορα χωριά της Λέσβου, με βάση « την υπάρχουσα βιβλιογραφία, το αρχείο του Βάσου Βόμβα και διάφορες προφορικές συνεντεύξεις». Στο μέρος αυτό παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι συλλογές του Βάσου Βόμβα και του Ακίνδυνου Σκωπτικού, που αποτελούν και τη βάση του βιβλίου (σελ.11-60). Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται οκτώ πεζογραφήματα  και ένα απόσπασμα από ένα θεατρικό έργο γνωστών Λέσβιων λογοτεχνών (σελ. 61-100).  Στο τρίτο μέρος καταγράφονται τα τραγούδια του Κλήδονα, όπως αυτά αναφέρονται στις συλλογές του Βόμβα και του Σκωπτικού (σελ. 102-131). Ο συγγραφέας υπογραμμίζει τη δυσκολία που ενείχε η γραπτή απόδοση του προφορικού ιδιωματικού λεσβιακού  λόγου και την προσπάθεια που κατέβαλε «ώστε από τη μια να υπάρχει ένας κοινός γραπτός κώδικας και από την άλλη να είναι ευχερής η ανάγνωσή του». 

Το βιβλίο, κάθε βιβλίο,  προκαλεί a priori πάντα κάποιο σεβασμό στους άλλους.  Είναι πολύ ευχάριστο να βλέπει κανείς το όνομά του τυπωμένο σε ένα βιβλίο, αλλά είναι θαυμάσιο να βλέπει το όνομά του τυπωμένο σε ένα βιβλίο που πραγματικά αξίζει. Και το βιβλίο του κ. Σκορδά  με τον ερευνητικό του χαρακτήρα έχει τη δική του αξία. Και έχει την αξία του, γιατί αναφέρεται στην παράδοση του νησιού μας, όπως αυτή εκφράζεται  από τις  καθιερωμένες λαϊκές αρχές, τις συνήθειες, τις  αντιλήψεις και τις  γιορτές που αποτελούν  το αποθεματικό ενός έθνους που τοκιζόμενο στη συνείδηση των ανθρώπων αυξάνει συνεχώς τον πλούτο του . Το βιβλίο αυτό αφήνει να φανεί ο παλμός της ζωής των ανθρώπων μιας  άλλης εποχής που  χαρακτηριζόταν  από  αυθορμητισμό,  ειλικρίνεια και αγνότητα, από  λιτότητα,  ζωντάνια και ευαισθησία και περιέκλειε το ουσιώδες και απέριττο της ζωής και του κόσμου.

Και η εργασία αυτή επικεντρώνεται κυρίως  σε συγκεκριμένα  ήθη και έθιμα, στα Κάψαλα και τον Κλήδονα που περιέχουν ποικίλους συμβολισμούς:    θρησκευτικούς, εθνικούς, ερωτικούς, κοινωνικούς κ.λπ.  Και είναι πολύ σημαντικά τα σύμβολα και οι συμβολισμοί, γιατί έχουν διαχρονική αξία και διέπουν την ιστορία των λαών  και τη δική μας από καταβολής της. Αυτά ενώνουν τους πολίτες ως στοιχεία της εθνικής τους ταυτότητας, εμφυσούν θάρρος, σμιλεύουν χαρακτήρες, στερεώνουν τις κοινωνικές δομές και πολλές φορές ηρεμούν τα πάθη. Με λίγα  λόγια και εμείς οι ίδιοι ως υπάρξεις είμαστε σύμβολα.  Τιμώντας, λοιπόν, κανείς τα σύμβολα, όπως πρέπει και όταν πρέπει, τιμά τον ίδιο του τον εαυτό, τιμά την ιστορία του, τιμά το παρελθόν του, τους πατέρες του και τους αγώνες τους.

Κι έχει το βιβλίο αυτό και άλλη αξία, γιατί φέρνει στο προσκήνιο  το λεσβιακό γλωσσικό ιδίωμα στην πιο γνήσιά του έκφραση, ένα ιδίωμα που αποτελεί κομμάτι της ενιαίας ελληνικής γλώσσας, κρίκο της αλυσίδας που εξασφαλίζει την ενότητα και την αδιάκοπη διαχρονική παρουσία της, σε μια εποχή που, όπως έλεγε ο Ψυχάρης,  «Χάνουνται τα χωριάτικα, πριν καταλάβη ο κόσμος τι αξίζουν και πόσο η σπουδή τους θα τιμήσει την Ελλάδα….». Η «ντοπιολαλιά» είναι ένα κεντρί που  μπορεί να μπολιάσει τις ψυχές των ανθρώπων, να τους ανοίξει πλατιούς ορίζοντες δημιουργίας με αποτέλεσμα να εμπλουτίζεται με νέο υλικό ο δημοτικός λόγος, να ευεργετήσει τη χρήση της κοινής γλώσσας σε όλα της τα επικοινωνιακά επίπεδα και να  συμβάλει έτσι στη μόρφωση του λαού.

Κι όλα αυτά πηγάζουν από την αγάπη που νιώθει ο κ. Σκορδάς για το νησί του, μια αγάπη που, όπως έλεγε  ένας μεγάλος Ιταλός ποιητής, «είναι ο χρυσός κρίκος που συνδέει εμάς με το καθήκον και την αλήθεια, η εξιλαστήρια αρχή που  συμφιλιώνει την καρδιά με τη ζωή»* από μια αγάπη  που ποτέ δεν χορταίνει, αλλά απολαμβάνοντας αυτά που αγαπά γίνεται ακόμη πιο φλογερή.  Θαρρώ πως τέτοια βιβλία είναι απαραίτητα σήμερα που οι Νεοέλληνες δε φαίνεται να δείχνουν τον ίδιο σεβασμό και την ίδια αγάπη προς την πολιτιστική τους κληρονομιά,  όπως οι παλιοί. Ο κ. Σκορδάς με το βιβλίο του αυτό σα ράφτης  ενώνει το ύφασμα του παρελθόντος με το παρόν με κάποια προέκταση στο μέλλον.

. Ο Ευριπίδης έλεγε «Εσθλών απ’ ανδρών εσθλά γίγνεται τέκνα». Και το βιβλίο αυτό είναι  ένα «εσθλό» και άξιο πνευματικό τέκνο . Και αξίζει να το διαβάσουμε. Αυτό θα είναι η μεγαλύτερη αμοιβή για το συγγραφέα. Εγώ σας βεβαιώνω πως άνοιξα το βιβλίο με λαχτάρα και το έκλεισα με κέρδος.  Γι’ αυτό και συγχαίρω τον κ. Σκορδά.  Θαρρώ πως ο πολύς χρόνος που δαπάνησε, για να το φέρει στη ζωή, δεν πήγε χαμένος. Εύχομαι να είναι πάντα καλά και να μας χαρίζει πολύτιμα δημιουργήματα.

Αθανάσιος Φραγκούλης