Έπρεπε τελικά να γίνουν οι ευρωεκλογές, έπρεπε η λαϊκίζουσα Ακροδεξιά με τον ύπουλο, εθνικιστικό και μισαλλόδοξο πολιτικό της λόγο, εκμεταλλευόμενη την καχυποψία και τους βάσιμους φόβους των πολιτών, να ανεβάσει απειλητικά τα ποσοστά της, για να… ανακαλύψουμε την Αμερική! Να ανακαλύψουμε δηλαδή τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, τους ανθρώπους που ζουν δίπλα μας και που οι παγκόσμιες κρατούσες συνθήκες των τελευταίων ετών τούς οδηγούν να εγκαταλείπουν τον τόπο τους, τις χώρες τού τότε «ανατολικού μπλοκ» ή του λεγόμενου «τρίτου» κόσμου και να έρχονται ή να περνούν απ’ την Ελλάδα, διεκδικώντας, τι πιο φυσικό, το δικαίωμα στη ζωή, στη δουλειά και στην ασφάλεια.

Οι λεγόμενοι οικονομικοί μετανάστες
Συμπληρώθηκαν 20 κιόλας χρόνια (απ’ το 1989) που η φτωχή Ελλάδα πρωτοδέχθηκε μετανάστες απ την ανατολική Ευρώπη. Σήμερα, παρά την ελλιπέστατη και αποσπασματική μεταναστευτική νομοθεσία των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά και χάρη στη διεύρυνση της Ε.Ε., φαίνεται πως σε γενικές γραμμές επήλθε σχετική ισορροπία. Αυτοί οι μετανάστες (Αλβανοί, Ουκρανοί, Μολδαβοί κ.ά.) που τους αποκαλούν και «οικονομικούς μετανάστες», σε αντιδιαστολή με τους άλλους τούς τριτοκοσμικούς, αφού βέβαια υποχρεώνονται στην καταβολή ανά τακτά διαστήματα, υψηλού για τις δυνάμεις τους, οικονομικού τιμήματος και αφού υφίστανται μύριες όσες κοινωνικές στερήσεις και ταπεινώσεις, βρίσκονται (στην πλειοψηφία τους) νόμιμα και ζουν ειρηνικά στην Ελλάδα. Εξαιρετικά κρίσιμο παραμένει το ζήτημα της νομικής υπόστασης των παιδιών τους, που τα περισσότερα γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και έμαθαν γράμματα στην Ελλάδα.
Παρ’ όλο που κάποτε νιώθαμε περήφανοι γι’ αυτούς που «λάμβαναν παιδείαν και γλώσσαν ελληνικήν», η Πολιτεία τούς διαχειρίζεται ως παρίες, αρνούμενη να τους εγγράψει στα δημοτολόγια, για να αποκτήσουν κοινωνικά δικαιώματα στη χώρα όπου γεννήθηκαν, την οποία αισθάνονται ως πατρίδα τους, γιατί άλλη δε γνώρισαν, η δε πατρίδα των γονιών τους είναι απολύτως ξένη. Μόλις τελευταία, η Ελλάδα, μοναδική εξαίρεση στην Ε.Ε., πιεζόμενη απ’ τις εξελίξεις, μιας και τα παιδιά των μεταναστών αυτών αρχίζουν πια να ενηλικιώνονται, πέρασε κάποιες κουτσουρεμένες διατάξεις, που προσεγγίζουν αλλά δεν επιλύουν το πρόβλημα. Η περίφημη ιθαγένεια, στην ελληνική πραγματικότητα της υπογεννητικότητας και της πληθυσμιακής γήρανσης, εξακολουθεί να παραμένει εγωιστικό προνόμιο των αυτοχθόνων και άπιαστο όνειρο για τους μονίμως διαμένοντες αλλοδαπούς. Την απολαμβάνουν μόνο μερικοί επώνυμοι χρυσοπληρωμένοι αθλητές, ποδοσφαιριστές, για τους οποίους όχι μόνο δεν ενοχλούμαστε, αλλά φουσκώνουμε από υπερηφάνεια όταν νικούν φορώντας τα εθνικά μας χρώματα!

Οι λεγόμενοι λαθρομετανάστες
Το νησί μας, η ήσυχη και ξεχασμένη Λέσβος, λόγω της θέσης του στην ανατολική εσχατιά της δυτικής Ευρώπης, ξαφνικά κατέστη πύλη εισόδου μεταναστών και προσφύγων απ’ τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, τους λεγόμενους «λαθρομετανάστες». Μόνο την περασμένη χρονιά «αφίχθησαν» εδώ 15.000 (πάνω απ’ το 10% του συνόλου) λαθρομετανάστες! Δυστυχισμένοι συνάνθρωποί μας, που εξαντλημένοι απ’ τους πολέμους, τη φτώχεια και το ζοφερό μέλλον στις χώρες τους βλέπουν τη Δύση ως διέξοδο. Φτιάξαμε, λοιπόν, ένα κέντρο «υποδοχής» - τρόπος του λέγειν - και μολονότι προσέρχονται αυθορμήτως και παραδίδονται, τους φυλακίζουμε (ενώ ποτέ δε δραπέτευσε κανείς!) για ένα διάστημα, αφού εισήλθαν λαθραία στη χώρα. Μετά τους απελευθερώνουμε με την εντολή (ουσιαστικά περί ευχής πρόκειται) να εγκαταλείψουν σ’ ένα μήνα την Ελλάδα. Οι δυστυχισμένοι αυτοί άνθρωποι, αφού είχαν πληρώσει όλο το βιος τους στα διεθνή κυκλώματα διακίνησης, συνωστίζονται μετά στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Πειραιά, Πάτρα) είτε για να μπαρκάρουν παράνομοι, είτε για να δουλέψουν στη μαύρη εργασία, για να μαζέψουν πάλι το ποσό που απαιτεί ο Έλληνας δουλέμπορος που θα τους περάσει στη Δύση. Αυτός περίπου είναι ο κύκλος των λαθρομεταναστών και επειδή υπόκεινται στην εκμετάλλευση κυκλωμάτων, συνήθως διανθίζεται με εγκληματικότητα, πορνεία και διακίνηση ναρκωτικών. Με αμβλυμμένα τα αισθήματά μας ως ευαίσθητοι κοινωνικά πολίτες, εξ αιτίας της συχνότητος του φαινομένου, τώρα «διαπιστώσαμε» ότι δεν πάει άλλο, μας βοήθησε και ο κ. Καρατζαφέρης να το κατανοήσουμε (!), με το αζημίωτο βέβαια, για να μαζέψει ψηφαλάκια! Δε «χωράνε» πια πέριξ της Ομόνοιας και του λιμανιού της Πάτρας, κι αρχίζουν να μας ενοχλούν.
 
Πρόταση στην Ε.Ε.: Κάτι πρέπει να γίνει, όμως, πριν συμβεί η κοινωνική έκρηξη
Όλοι οι μετανάστες που φθάνουν στην Ελλάδα, ανεξάρτητα αν υποβάλλουν ή όχι αίτηση παροχής ασύλου, θα συμπληρώνουν στην αίτησή τους ποια είναι η χώρα του προορισμού τους και θα παραμένουν στην Ελλάδα προσωρινά, μέχρις ότου η χώρα αυτή τους δεχθεί. Αλλιώς, με φροντίδα και ευθύνη της χώρας προορισμού, μετά την παρέλευση ενός εύλογου χρόνου, π.χ. εξάμηνο ή έτος το πολύ, θα υποχρεώνεται να τον παραλάβει και να διαχειριστεί πλέον την περίπτωσή του στο έδαφός της.
Η προσωρινή αυτή παραμονή τους θα γίνεται με ευθύνη των κρατικών αρχών, και όχι της Τ.Α. (όπως συμβαίνει τώρα), σε ελεγχόμενα κέντρα ανθρώπινης διαβίωσης, που θα εξασφαλίζουν σίτιση, υγειονομική και ψυχολογική υποστήριξη, ενώ παράλληλα θα συμμετέχει σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες, π.χ. εκμάθηση ξένης γλώσσας. Για όσο χρόνο παραμένουν ελεύθεροι στην Ελλάδα, εφόσον τους εξασφαλίζεται η στοιχειώδης έστω αξιοπρεπής διαβίωσή τους, να απαγορεύεται να εργάζονται και σε όσους εργοδότες τούς απασχολούν παράνομα, να επιβάλλονται πολύ υψηλά πρόστιμα.
Με τον ίδιο ενιαίο τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι «λαθρομετανάστες» και στις άλλες χώρες της Ε.Ε., καθώς και στις περιφερειακές μεσογειακές χώρες, όπως Τουρκία, Μαρόκο ή Λιβύη κ.ά.. Αυτονόητο είναι ότι τα έξοδα εξ ολοκλήρου θα αναλάβει η Ε.Ε. και ότι θα διαπραγματευθεί για ανάλογη διαχείριση και με τις άλλες δυτικές χώρες συνήθους προορισμού, όπως ΗΠΑ, Καναδά κ.λπ..
Έτσι θα χτυπηθούν η εγκληματικότητα και τα διεθνή κυκλώματα δουλεμπορίας. Θα αντιμετωπίζεται κάθε μετανάστης με αξιοπρέπεια ως ξεχωριστή ανθρώπινη μονάδα και όχι ως ενοχλητικό ανώνυμο κοπάδι. Έτσι θα απογκετοποιηθούν γειτονιές που σήμερα πράγματι υποφέρουν, θα αμβλυνθεί η κοινωνική πίεση και θα μειωθούν τα φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας σε βάρος τους.
 
Ασφαλώς και υπάρχει αντίλογος
Βεβαίως η πρόταση μπορεί δίκαια να κατακριθεί ως καταναγκαστική, αφού πρώτα και κύρια γίνεται ερήμην των ίδιων των ενδιαφερομένων. Οι άνθρωποι αυτοί, που δυστυχώς δεν έχουν καμμία ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους (ενώ οι λογής λαϊκιστές έχουν άπειρες), πήραν τη μεγάλη απόφαση της ζωής τους, αψηφώντας κινδύνους και αντιξοότητες και επέλεξαν, μη αντέχοντας άλλο, να μεταναστεύσουν, για ένα καλύτερο μέλλον. Λογικά θα έπρεπε να σεβόμαστε και να μην αφορίζουμε την επιλογή τους. Όπως βέβαια κι αυτοί οφείλουν να σέβονται τους νόμους που διέπουν τις δημοκρατικά δομημένες κοινωνίες μας.
Είναι όμως νομίζω και ρεαλιστική, αφού ανάμεσα στην ανέφικτη συνθηματολογία της καλώς εννοούμενης αλληλεγγύης τού «είμαστε όλοι μετανάστες» και στην άλλη τη φασίζουσα τού «έξω όλοι οι ξένοι απ’ την Ελλάδα», νομίζω πως υπάρχει και τρίτος, ίσως πιο εφικτός δρόμος.
Στην αρχή, λόγω του μεγάλου συσσωρευμένου πλήθους των «λαθρομεταναστών», θα υπάρξουν πολλά προβλήματα. Ας ξεκινήσει η εφαρμογή της, με ενιαία στην Ε.Ε. αντιμετώπιση του φαινομένου και στην πορεία θα επιλυθούν τα αναφυόμενα προβλήματα. Βούληση πρέπει να υπάρξει και διάθεση πόρων απ’ τα πλούσια έθνη, που στο κάτω-κάτω οι κυβερνήσεις τους είναι υπεύθυνες για τους πολέμους και την οικονομική εκμετάλλευση επί των φτωχότερων κρατών, που προκαλούν τη μετανάστευση. Πρέπει όλοι να παραδεχθούμε πως κανένας άνθρωπος δεν είναι λαθραίος. Λαθραίες είναι οι ολοκληρωτικές αντιλήψεις στα δημοκρατικά και ευνομούμενα έθνη. Ας μην ξεχνούμε, στο παρελθόν η ανθρωπότητα αντιμετώπισε πολλές φορές συνθήκες μαζικών μεταναστεύσεων και χύθηκε πολύ αίμα γι’ αυτό, απ’ την Εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου ίσαμε τους Γότθους, Ούννους, Μογγόλους, Άραβες, Τούρκους, αλλά και στην περίοδο της αποικιοκρατίας. Στα νεώτερα χρόνια (ΗΠΑ, Αυστραλία, Δυτ. Γερμανία) που η μετανάστευση διεπόταν από κανόνες, που εξασφάλιζαν στοιχειώδη έστω υπόληψη και φροντίδα για τον άνθρωπο, οι μετανάστες, παρ’ όλο που και εκεί εκμεταλλεύτηκαν την εργασία τους, πρόκοψαν και δημιούργησαν στη ζωή τους.
Οι «Λαθρομετανάστες», πολιτικοί ή οικονομικοί πρόσφυγες - ποια άλλωστε η διαφορά σε μια ανθρωπότητα που καίγεται απ’ τους πολέμους, τις ανισότητες, την οικονομική κρίση και τη φτώχεια; - είναι σαν τα κουνούπια. Δεν τα σκοτώνουμε μεν, αλλά βάζουμε την παστίλια με το εντομοαπωθητικό στην πρίζα και περιμένουμε να φύγουν από κοντά μας για να κοιμηθούμε ήσυχοι. Πού θα πάνε; Καθόλου δε μας ενδιαφέρει. Αρκεί να φύγουν μακριά μας και να μη μας ενοχλούν!
Στο πνεύμα αυτό θα πρέπει να αντιληφθούν τα κόμματα (που πολύ σωστά προσήλθαν στο διάλογο) ότι στα νησιά δεν μπορούν να στηθούν κι άλλα «κέντρα υποδοχής», καθόσον το περιορισμένο γεωγραφικό και κοινωνικό τους στάτους, αντικειμενικά δεν επιτρέπει να εντάξει και να αντέξει κι άλλους μετανάστες. Αυτά για να εξηγούμαστε με αδιάσειστα επιχειρήματα κι όχι με ξενοφοβικό πανικό.
Κανένα κομματικό τσιτάτο δεν είναι ικανό για να εξασφαλίσει στη χώρα μηδενική ανοχή στη μετανάστευση, ούτε είναι πανάκεια οι αφορισμοί και η περαιτέρω άσκηση πίεσης στην Τουρκία για να σταματήσει το «κακό». Είναι τέτοιες οι διεθνείς συνθήκες (δείτε π.χ. τι γίνεται αυτές τις μέρες με τους Ταλιμπάν στο Πακιστάν και πόσα εκατομμύρια νέοι πρόσφυγες δημιουργούνται απ’ τις εξελίξεις), που δεν προβλέπεται να σταματήσει η συσσώρευση μεταναστών στα σύνορά μας. Σήμερα ξοδεύονται τεράστια κονδύλια στη Frontex, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να αποτρέψουν τις αφίξεις μεταναστών, εκτός πια κι αν φθάσουν σε τέτοια αναλγησία… να τους πυροβολούν μεσοπέλαγα. Ας βάλει, λοιπόν, η Ε.Ε. το χέρι βαθιά στην τσέπη, ώστε με σύνεση, με σεβασμό στον παράγοντα άνθρωπο και στις δικές της δημοκρατικές καταβολές, να βρει τη λύση που θα «βάλει το νερό στ’ αυλάκι» και θα κρατήσει η εφαρμογή της στο μέλλον.

* Ο Στρατής Πόθας είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Κίνησης Πολιτών «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο».