Με τον τόμο αυτό ο συγγραφέας, διευθυντής του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, αναδεικνύει με γνώση και επαρκή τεκ­μηρίωση, το ιστορικό πλαίσιο και ιδίως τους Έλληνες λογίους, στοχαστές, ουμα­νιστές, παιδαγωγούς, πνευματικούς δασκάλους που προσδιόρισαν και σηματοδότησαν με την πολύπλευρη προσφορά τους στα γράμματα την ιδεολογική, πνευματική και πολιτιστική κίνηση στην Ευρώπη και όχι μόνο, στα χρόνια του Διαφωτισμού.
Φωτίζει έτσι το θεμελιώδες υπόβαθρο του Ελληνικού Διαφωτισμού και της Νεοελληνικής Παιδείας. Παράλληλα, το βιβλίο μάς προσφέρει ένα γοητευτικό ταξίδι στους τόπους της ιστορικής μνήμης, εκεί όπου άνθισε το νεοελληνικό πνεύμα και όπου διέπρεψαν οι μεγάλοι γνωστοί-άγνωστοι της νεοελληνικής σκέψης και της πνευματικής αναγέννησης του Γένους: Από το Βησσαρίωνα τον Τραπεζούντιο και το Γεώργιο Γεμιστό (Πλήθωνα) ως το Ρήγα Βελεστινλή και τον Αδαμάντιο Κοραή, η διαδρομή προσφέρει συναντήσεις με σημαντικούς λογίους, αγνώστους, όχι μόνο στο ευρύτερο κοινό αλλά και σε μελετητές: Νικηφόρος Βλεμμίδης, Μητροφάνης Κριτόπουλος, Ιωάννης Κωτούνιος, Λέων Αλλάτιος, Ιανός Λάσκαρης είναι μερικά από τα ονόματα για τα οποία ο συγγραφέας έχει καταγράψει βασικά στοιχεία, συγκροτώντας, εν τέλει, ένα χρήσιμο εργα­λείο για ανιχνεύσεις και γόνιμο στοχασμό στο πληθωρικό ιστορικό παρελθόν που καθόρισε το σύγχρονο πνευματικό πρόσωπο του Ελληνισμού.