Όταν ο κ. Μπαρό έκανε την περιοδεία του στα νησιά για να δει τι γίνεται με τους πρόσφυγες, οι Έλληνες αρμόδιοι είχαν φροντίσει να «γυαλίσουν» όσο ήταν δυνατόν την κατάσταση: καθάρισαν από δω και από εκεί τα πανάθλια κέντρα κράτησης-φυλακές, απομάκρυναν μερικούς οι οποίοι θα μπορούσαν να ανοίξουν το στόμα τους και να πουν «άβολα» πράγματα. Όλες ετούτες οι προχειρότητες εν όψει της έλευσης του Υψηλού Προσώπου, κατάλοιπα ενός ακόμα ισχυρού ραγιαδισμού που συνεχίζει να μας ντροπιάζει περισσότερο και από την ίδια την ανευθυνότητά μας. Αξιομνημόνευτη είναι εκείνη η φωτογραφία που δείχνει τον κ. Μπαρό να λαμβάνει ενημέρωση από τους «υπευθύνους» γραφείου μεταναστών, όλοι τους τέλεια κουστουμαρισμένοι, τριγύρω σε τάξη οι αιτήσεις για άσυλο, χαμόγελα, χειραψίες. Αναρωτιέται κανείς αν του είπαν: «Ξέρετε, κ. Μπαρό, για να καταθέσει κανείς αίτηση ασύλου σε εμάς πρέπει να περιμένει μήνες και χρόνια, είμαστε κλειστά τον περισσότερο καιρό μα και όταν ανοίγουμε υπολειτουργούμε.» Βέβαια, ο κ. Μπαρό τα ξέρει όλα αυτά. Ξέρει και πολύ περισσότερα και δεν έχει ανάγκη από περιοδεία για να καταλάβει τι συμβαίνει με το σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα στην Ευρώπη. Λέει κάποια πράγματα με το όνομά τους μα τι παραπάνω μπορεί να κάνει;
1. Είναι ξεκάθαρο πως τα ισχυρά κράτη της Ε.Ε. θέλουν να βοηθήσουν την Ελλάδα μέχρι εκεί που δε βλάπτουν τον εαυτό τους. Πάντα έτσι δε γινόταν; Ας δει κανείς πώς αντιδρούν στις εκκλήσεις της χώρας μας για βοήθεια: σε καμμιά περίπτωση δε θέλουν να σηκώσουν το βάρος, να το μοιραστούν και να δεχτούν στη χώρα τους πρόσφυγες που ήδη βρίσκονται στην Ελλάδα. Είναι πρόθυμοι να συζητήσουν διάφορες άλλες λύσεις, τίποτα όμως που θα φέρει στο έδαφός τους κι άλλο ξένο κόσμο. Έτσι, το προσφυγικό είναι για αυτούς άλλο ένα ζήτημα που απαιτεί μαθηματική, γραφειοκρατική λύση, τη στιγμή που για την Ελλάδα αποτελεί πρακτικό, χειροπιαστό και, δυστυχώς δίχως ευρωπαϊκή βοήθεια, άλυτο πρόβλημα.
2. Απέτυχε μέχρι τώρα η FRONTEX. Οι πρόσφυγες συνεχίζουν να έρχονται. Και θα συνεχίζει να αποτυγχάνει η FRONTEX (το ευχόμαστε ολόψυχα), όπως πάντα αποτυχημένες έχουν αποδειχτεί οι δυνάμεις καταστολής που δεν έχουν νόημα. Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει κάποιον να τρέξει μακριά από τον πόλεμο και τη βία. Και τελικά, όταν και αν καταφέρει κανείς να φυλάξει τα σύνορα τόσο καλά ώστε τίποτα να μην περνάει, το πρόβλημα των προσφύγων θα πάρει άλλη μορφή (π.χ. τρομοκρατία) και θα γυρίσει πίσω σε εμάς πιο ισχυρό.
3. Προσπαθούμε να πείσουμε την Τουρκία να μην στέλνει, ή τέλος πάντων να δέχεται πίσω τους πρόσφυγες. Όταν την πείσουμε να μη στέλνει τα μαχητικά της πάνω από τα ελληνικά νησιά, τότε θα καταφέρουμε και να απαρνηθεί την πολύ προσοδοφόρα διακίνηση ανθρώπων. Δηλαδή ποτέ. Και αν τους δεχτεί πίσω, μετά τι θα τους κάνει; Η Τουρκία θα ζητήσει ανταλλάγματα, θα τα λάβει, και μετά η ανθρωπιστική κρίση θα μεταφερθεί λίγο πιο δίπλα μας. Κάποιος θα σκεφτεί «μακριά από εμάς», κι όμως δεν είναι εκεί το θέμα. Πρώτον η Τουρκία δεν είναι μακριά και δεύτερον και πιο σημαντικό, το προσφυγικό δε θα έχει λυθεί. Αν η Τουρκία αποκτήσει βαθύ προσφυγικό πρόβλημα στα παράλιά της, τότε αυτή η ένταση θα διοχετευτεί στο Αιγαίο. Η Τουρκία των δυο κόσμων, στρατός και κράτος, δε θέλει και δεν μπορεί να βοηθήσει. Δεν μπορούμε να μεταφέρουμε εκεί το πρόβλημα, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να χρησιμοποιούν άλλο την Ανατολή σαν την πίσω αυλή τους.
4. Και έτσι η ελληνική κυβέρνηση ψάχνει βοήθεια σε εκείνες τις χώρες που έχουν το ίδιο πρόβλημα, Ισπανία και Ιταλία. Η δεξιά, ας μην το ξεχνάμε, ελληνική κυβέρνηση, η οποία μετά τις ευρωεκλογές έχει γίνει ακόμα πιο δεξιά, φοβική και ρατσιστική, κι όλα αυτά μπροστά στο φόβο μιας ακόμα εκλογικής ήττας και υπό τη γελοία ρητορική του ΛΑΟΣ που θυμίζει τα γεννοφάσκια του φασισμού πριν το Β΄ Παγκόσμιο. Με τόσο αδέξιο κράτος δεν αργεί να γίνει πιο σκληρή και η στάση των πολιτών απέναντι στους πρόσφυγες. Με όμορφα λόγια λένε οι περισσότεροι «ναι, μας νοιάζει, αλλά να φύγουν, να μην έρχονται».
5. Ο κ. Μπαρό το ξέρει και το έχει πει πως δεν είναι ανθρώπινο να γυρίσουμε την πλάτη στους πρόσφυγες. Αυτό θα ήταν έγκλημα. Ξέρει όμως επίσης πως η Ευρώπη ήδη τους γυρνά την πλάτη. Έτσι ακριβώς συντελείται ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της σύγχρονης εποχής. Ο Δυτικός «πολιτισμός» ρημάζει τα αδύναμα μέρη του πλανήτη και έπειτα καταδικάζει σε βέβαιο θάνατο όσους, κατατρεγμένοι από τη φρίκη στη χώρα τους, θα βρουν τα σύνορα παντού κλειστά. Αυτή είναι η τρομακτική αλήθεια. Αυτή που δε γίνεται να ξεχάσουμε, αυτή που δε γίνεται να αποσιωπηθεί από εξαγγελίες και ενδοιασμούς και «φρόνιμες» σκέψεις.

*Ο Τυρίκος Εργάς Γιώργος είναι φιλόλογος με D.E.A. στη Συγκριτική Λογοτεχνία, υποψήφιος διδάκτορας Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.