Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Δημοσιεύουμε σήμερα το ένατο κείμενο της περιγραφής της εκδρομής μας το περασμένο καλοκαίρι στο γραφικό, μεγαλοπρεπές, ανατολίτικο, εγκαταλειμμένο, ερειπωμένο και χορταριασμένο εξοχικό, της Δαφιώτικης Οθωμανικής οικογένειας των Μπεκήρ Αγάδων.
Όπως κατέγραψε ο Αντώνης Παπαστυλιανός στο περιοδικό «Τα Καλλονιάτικα»: «Διηγήσεις γέρων χωρικών αναφέρουν το όνομα της οικογένειας Χατζή Ιμπραήμ Αγά που είχε την επικράτειά της στο εξοχικό του Μπεκήρ Αγά εκατό και πάνω χρόνια πριν το 1984».
Αλλά και από καταγραφές στους «Κώδηκες προικοσυμφώνων και διαθηκών της Αχυρώνης» έχουμε παρόμοιες αναφορές, όπως στο προικοσύμφωνο της Μαριγώς Ν. Ράλλη στις 18 Απριλίου 1893, όπου περιγράφεται ελαιόκτημα: «συνορεύον με τα κτήματα Ράλιας Κεμπερούδας, με μεράδι Αγά Ανεμώτιας και με ροζακίες της Χανούμ, συζύγου Χατζή Ιμπραήμ Αγά εκ Δαφίων».
Και στη διαθήκη του Στυλιανού Αντώνα και της συζύγου αυτού Ασανούλας, στις 22 Ιανουαρίου 1888, καταγράφεται: «… το εις Τσώνια χωράφιον το ονομαζόμενον της Καρέκαινας και όμορα έχον τα κτήματα του εκ Δαφίων Χατζή Ιμπραήμ Αγά και των ορφανών του μακαρίτου Σταυράκη Καρέκου, και οδόν δημοσίαν …».
Η Ερατώ είχε την καλοσύνη να υπενθυμίσει μια σημαντική συγγενική καταγραφή για τον δέκατο Μπεκήρ:
- Ο θείος σου Μιχάλης Καλλοναίος - Καρέκος, ύστερα από μια εκδρομή του, στο κάστρο Ίσσας, έγραψε στις 2-9-1930 στο «Δημοκράτη» της Μυτιλήνης ένα ενδιαφέρον κείμενο, αναδημοσιευμένο στα «Καλλονιάτικα»: «Κοντά στην αγροικία του Γριμή και στα πόδια ακριβώς μιας κορυφογραμμής, υψώνονται τα ερείπια ενός εξοχικού πύργου του Μπεκήρ-Αγά: Η κούλα του “Μπικιρέλ”. Ο Μπεκήρ ήταν Ναζίρης κάποτε όλης της Λέσβου…»
- Γράφει η «κούλα του Μπικιρέλ» δηλαδή ήταν αγαπητός ο Ναζίρης, αφού κατεγράφη από την λαϊκή παράδοση ο πύργος του με το λεσβιακό φιλικό ιδιωματισμό για το πρόσωπό του. Συμφωνεί δηλαδή με την αναφορά του Κώστα Κόντου που στο βιβλίο του «Μελετήματα Α΄ Λεσβιακές ιδιωματικές λέξεις και τοπωνυμίες σημειώνει πως: «οι απόγονοι του Μπεκήρ Αγά, σωζόνταν ως τα παιδικά μου χρόνια: Τα Μπεκιρέλια, κάποιο χωράφι τους συνόρευε με το δικό μας αμπέλι».
- Να σου διαβάσω ένα δημοτικό δίστιχο και ένα λαϊκό μύθο για τον έκτο Μπεκήρ Αγά, που βρήκα καταγεγραμμένο, στο βιβλίο του Καλλοναίου: «Σκίτσα Καλλονής»:
Χρόνια Σκλαβιάς
«Η Καλλονή δεν έννοιωσε βαρειά τα δεσμά της Τουρκικής δουλείας. Εις τους καθημερινούς αγώνας της πάλης εις το κεντρικόν γιοφύρι, που εγένοντο με ενθουσιαστικόν αναβρασμόν, οι πρωταθληταί Μπουδάς, Μελεμενής, Γελέκης κι’ άλλοι επάλαιαν με φανατισμόν και διαρκώς νικούσαν τους αντιπάλους των Τούρκους μπεχλιβάνηδες. Ο λεοντόθυμος Τζέκης, από το κατάρτι της μπρατσέρας του πατέρα του έκανε βουτιές εις την θάλασσαν, προετοιμάζοντας το κατόπιν λαμπρόν αθλητικόν μέλλον παγκοσμίου φήμης παλαιστού, το οποίον εξύμνησεν ο Μανώλης Ευαγγελίδης. Το αληθινόν πρωτοπαλλήκαρον ο Τόγκας, έτρεψεν εις φυγήν και μέσα σ’ αυτήν την αγοράν, ολόκληρον κουστωδίαν Τούρκων χωροφυλάκων. Το δε σπίτι του καπετάν Τζέκη ήταν ιερόν κι’ απαραβίαστον άσυλον των καταδιωκομένων από τον αυστηρόν νόμον.
*
Τον Αρχοντομαχαλά
ο Τόγκας τον φυλά
κι’ ο Τζέκης μεσ’ τη Μάνια
είν’ όλος περηφάνεια.
*
Στου Μικεμέ καμαρωτός
ξαγρυπνάει ο Καρωτός
και χοροπηδάν στα Χάνια
του χωριού τα αλάνια…
***
Ο Μπουγάμαλης για να τρομοκρατήση τους Τούρκους των Δαφίων κι’ αναγκάση αυτούς να μη μένουν αργά στη Καλλονή και δημιουργούν επεισόδια, εσκέφθηκε κάτι αποτελεσματικώτερον. Ώπλισε τους ώμους του με φτερά όρνιου και τα χέρια του με λανάρια (κρόταλα), κρύφτηκε πίσω από τους χαμηλούς τοίχους του νεκροταφείου τ’ Άγιου Σίδερου (Ισιδώρου) και περίμενε το θύμα, το οποίον δεν άργησε να φανή. Ένας μπέης, Μπεκήρ Αγάς ονόματι, επέρασε σφυρίζοντας. Ο Μπουγάμαλης δεν χάνει καιρό, σκαρφαλώνει στις πλάτες του κι άρχισε να χτυπά δαιμονιωδώς τα κρόταλά του, φωνάζοντας του Τούρκου: “Τράκα, τράκα τα λανάρια θα με πας σε τρία πηγάδια”. Εννοείται ότι πριν ο μπέης φθάση στο πρώτο πηγάδι του Μιλιανού, έχασε την ομιλία του και μετά τρεις ημέρες, από τον τρόμον του, τα κακάρωσε. Το κόλπο του Μπουγάμαλη επέτυχε. Οι Τούρκοι από την ημέραν εκείνην άφιναν την Καλλονήν και γύριζαν εις τα Δάφια με την δύσιν του ηλίου. Πόσα άλλα χαριτωμένα ανέκδοτα υπάρχουν την εποχήν αυτήν του θρύλου και των φανταστικών περιστατικών!»
Το παραπάνω συνέβη στα τέλη του 19ου αιώνα, αρχές 20ού μιας και ο Χαράλαμπος Μπουγάμαλης ο αποκαλούμενος «νταής» από τους ντόπιους, έζησε τότε. Δηλαδή ο Μπουγάμαλης, δεν σκότωσε έναν από τους εννέα σπουδαίους Μπεκήρ Αγάδες, τους: Ζορμπά, Χαβδή, Εμπού, Καζά, Ναζίρη, Απτή, Απτηραχμάν, Βεκήρ, Χατζή, αλλά στον Μπέη, έκανε τον παλικαρά, σε κάποιον από τους παρακμάσαντες απογόνους!
Όμως, λόγω περιορισμένου χώρου της στήλης, θα συνεχίσουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις, οπότε θα περιδιαβούμε με την Ερατώ στα λουτρά του εξοχικού.

Σημείωση: Η φωτογραφία του Τόγκα, (Μιχάλη Δημητρούλη) στις αρχές του 20ού αιώνα, αναδημοσιεύεται από το λεύκωμα του Χρήστου Τραγέλλη: «Η Καλλονή της Λέσβου μέσα από παλιές φωτογραφίες» Αθήνα 2009, έκδοση του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου.