Το Καρναβαλικό Μουσείο στην Αγιάσο, που θα λειτουργεί και ως Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης, με κεραμικά και ξυλόγλυπτα αντικείμενα, ανοίγει στα τέλη του μήνα τις πόρτες του στο κοινό.
Ένα νέο μουσείο αποκτά σύντομα η Λέσβος και συγκεκριμένα η ορεινή Αγιάσος. Το Καρναβαλικό Μουσείο του οικισμού, που θα λειτουργεί παράλληλα και ως Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης, με κεραμικά και ξυλόγλυπτα αντικείμενα από τους τεχνίτες του χωριού, ανοίγει στα τέλη του μήνα τις πόρτες του στο κοινό, ύστερα από μια πολύχρονη προσπάθεια που καταβλήθηκε, τόσο από μέρους του Δήμου όσο και του Καρναβαλικού Συλλόγου και του Αναγνωστηρίου. Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας; Να παίρνει σήμερα ζωή ένα μουσείο, που αν μη τι άλλο δεν μπορεί να λείπει από την Αγιάσο, η καρναβαλική, κεραμική και ξυλογλυπτική παράδοση της οποίας είναι γνωστή εντός και εκτός νησιού, έχοντας γαλουχήσει γενιές και γενιές.
Αρκετές φορές έχει γραφτεί ότι η Αγιάσος είναι η «Μέκκα» του λεσβιακού καρναβαλιού, αφού το αγιασώτικο καρναβάλι, ένα από τα πιο μελετημένα ελληνικά καρναβάλια, με τις ρίζες του να χάνονται στα βάθη της Τουρκοκρατίας, ξεχωρίζει από όλες τις καρναβαλικές εκδηλώσεις πανελλαδικά, για την ιδιομορφία του, την καυστική και σπιρτόζικη σάτιρά του με το ντόπιο γλωσσικό ιδίωμα, αλλά και τα ιδιαίτερα άρματά του.
Η κεραμική τέχνη στην περιοχή της Αγιάσου είναι τόσο παλιά όσο και το ίδιο το χωριό. Τα πρώτα αγγεία κατασκευάστηκαν τον 8ο και τον 9ο αιώνα από καλογέρους, ενώ η παλιότερη οικογένεια κεραμιστών του χωριού ήταν οι Κουρτζήδες (1820 - 1998). Το «μπόλιασμα» του ντόπιου δυναμικού με κεραμίστες από το Τσανάκ-Καλέ, μετά την καταστροφή τού ’22, συνέβαλε στην καθιέρωση νέων σκευών και διακοσμητικών μεθόδων, με τους Χατζηγιάννηδες να συνεχίζουν μέχρι και σήμερα την παράδοση και πολλά άλλα εργαστήρια του χωριού να έχουν προσαρμοστεί στις αλλαγές που προέκυψαν από το ’60 και μετά.
Η ξυλογλυπτική παράδοση της Αγιάσου, τέλος, ξεκινάει κατά πάσα πιθανότητα το 1812, από τους τεχνίτες που έφτιαξαν το ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας της Παναγίας. Χάρη στην άφθονη πρώτη ύλη από ξύλο που υπήρχε πάντα στο χωριό, η τέχνη αυτή αναπτύχθηκε γρήγορα, σημειώνοντας μια νέα ανάπτυξη από τις αρχές της δεκαετίας τού ’70, με τη στροφή του κόσμου στο ξυλόγλυπτο έπιπλο. Οι αγιασώτικες σκαλιστές εικόνες, αλλά και τα σκαλιστά έπιπλα που είναι δουλεμένα στο χέρι με ιδιαίτερο μεράκι από έμπειρους τεχνίτες, είναι ξακουστά και προσελκύουν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών.
Η ιδέα και η εξέλιξη
Οι τρεις αυτές τόσο σημαντικές παραδόσεις του χωριού, μετά από προσπάθειες χρόνων, συναντιούνται πλέον σε έναν κοινό χώρο, αυτόν του κτηρίου της παλιάς Ηλεκτρομηχανής της Αγιάσου, που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού.
Ως ιδέα, η δημιουργία του Μουσείου ξεκίνησε το 1991. Τότε, ο Καρναβαλικός Σύλλογος άνοιξε έναν τραπεζικό λογαριασμό, με σκοπό να αποκτήσουν ιδιόκτητη στέγη τα εκθέματα του καρναβαλιού. Το τόσο φιλόδοξο αυτό σχέδιο δεν ευοδώθηκε, την επόμενη χρονιά όμως ο Δήμος Αγιάσου αγόρασε το κτήριο της παλιάς Ηλεκτρομηχανής από τη ΔΕΗ, προκειμένου να το μετατρέψει σε τουριστικό γραφείο, εκθετήριο λαϊκής τέχνης και χώρο πολλαπλών χρήσεων. Το 2003, το Υπουργείο Αιγαίου ενέκρινε επιχορήγηση για την εκτέλεση έργου αναδιαρρύθμισης του κτηρίου σε εκθετήριο και λαογραφικό μουσείο, ενώ μέσα στην επόμενη χρονιά έγιναν ορισμένες πρόσθετες εργασίες (ανακατασκευή σκεπής κ.ά.) και διαρρύθμιση του χώρου.
Χαρακτηριστικά στιγμιότυπα, διάκοσμοι και κοστούμια από το Αγιασώτικο Καρναβάλι βρίσκουν, μετά από τόσα χρόνια, το δικό τους μουσείο
Τρεις παραδόσεις σε ένα χώρο
Έτσι, την Κυριακή 26 Δεκεμβρίου, στις 6 το απόγευμα, το νέο Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης - Καρναβαλικό Μουσείο Δήμου Αγιάσου ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό, φιλοξενώντας τόσο χαρακτηριστικά έργα κεραμικής και ξυλογλυπτικής από τους τεχνίτες του οικισμού, όσο και ένα χαρακτηριστικό δείγμα σκηνικών, κοστουμιών και άλλων αντικειμένων της πολύχρονης πορείας του Αγιασώτικου Καρναβαλιού. Το τελευταίο, άλλωστε, είχε ενταχθεί, χάρη σε ενέργειες του Καρναβαλικού Συλλόγου, και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Leader II, και στα ΟΠΑΑΧ του Υπουργείου Γεωργίας, για την προβολή και ανάδειξή του. Μέσω των προγραμμάτων αυτών έγιναν μεγεθύνσεις φωτογραφιών, οδηγός καρναβαλιού, αναμνηστικές κάρτες, ζωγραφικές πιατέλες με απεικονίσεις κ.ά., αντικείμενα πολλά από τα οποία κοσμούν σήμερα τις αίθουσες του Μουσείου. Ανάμεσα σε αυτά, πολλά έργα του κεραμίστα Γιάννη Χατζηγιάννη, από τον οποίο ζητήθηκε άλλωστε να φτιάξει και ένα γλυπτό ειδικά για το Μουσείο: ένα σάτυρο με τις νύμφες του.
«Μετά από πολύχρονη προσπάθεια, είμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να λέμε ότι έχουμε μια “κιβωτό” που θα φιλοξενήσει έργα κεραμικής και ξυλογλυπτικής, καθώς και πολλά από τα αντικείμενα του Καρναβαλιού», δήλωσε στο «Ε» ο Παναγιώτης Κουτσκουδής, υπεύθυνος για τα πολιτιστικά του Δήμου και για τη διακόσμηση του καινούργιου Μουσείου και με μεγάλη προσφορά στο καρναβαλικό έθιμο. «Τα τελευταία είναι δύσκολο να χωρέσουν όλα στο συγκεκριμένο χώρο, είναι σημαντικό όμως το ότι έχει γίνει η αρχή. Στόχος μας, να εμπλουτίσουμε όσο μπορούμε το Μουσείο και στο μέλλον να φτιάξουμε ίσως και ένα ακόμη μεγαλύτερο.»