Τις τελευταίες ημέρες βλέπουμε τον πνευματικό κόσμο της χώρας να αφυπνίζεται από τον (… ημιμόνιμο!) λήθαργό του και να λαμβάνει θέση με διάφορους τρόπους στα τεκταινόμενα και στην κρίση από την οποία χειμαζόμαστε. Στις σημαντικές ενέργειές του, μετά την αφύπνιση, καταγράφουμε και τις εξής τρεις: (α) Ομιλία σε αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Αθηνών δυο γνωστών παλαιών καθηγητών της Νομικής, των κυρίων Κασσιμάτη και Μπέη, στις οποίες επιτέθηκαν στο Μνημόνιο. (β) Ανοιχτή συγκέντρωση στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, μετά από πρωτοβουλία της πρυτανείας του, με ομιλίες πνευματικών ανθρώπων και κύριο ομιλητή το Μίκη Θεοδωράκη. Ήδη ετοιμάζεται παρόμοια συγκέντρωση στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τον ίδιο πρωταγωνιστή. (γ) Ανοιχτή επιστολή-έκκληση προς τον πολιτικό κόσμο 32 ανθρώπων από τα γράμματα, τις τέχνες την ακαδημαϊκή και την επιστημονική κοινότητα, με τίτλο «Τολμήστε!».
Η μέχρι προσφάτως απουσία παρεμβάσεων από τους πνευματικούς μας ταγούς δικαίως δημιουργούσε απορίες και προτροπές για μία πιο ενεργή στάση, όπως και τελικώς έγινε. Όμως και η αφύπνισή τους δημιούργησε άλλες αντιδράσεις και κριτική.

Λέχθηκε ότι οι δύο παλαιοί πανεπιστημιακοί είχαν κατά το παρελθόν σημαντικότατο λόγο στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας υπό το λάβαρο του κόμματος στην εξουσία σήμερα και, κατά λογική συνέπεια, δε θα έπρεπε να «δικαιούνται διά να ομιλούν». Όμως σε μια δημοκρατία λόγο οφείλουν και πρέπει να έχουν όλοι, έστω και αν η σημερινή στάση τους έρχεται σε σύγκρουση με παλαιότερους συμμάχους, ομοϊδεάτες ή ακόμη και με τους προγενέστερους εαυτούς τους. Όλοι και όλα χωράν στη δημοκρατία μας. Διατυπώθηκε η αντίρρηση ότι σε ένα Πανεπιστήμιο δε θα έπρεπε να οργανώνονται, έστω και στα Προπύλαιά του, τέτοιου είδους συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και μάλιστα με την παρουσία του «οβιδιακώς μεταλλασσόμενου Θεοδωράκη». Όμως η δυνατότητα να μπορούν όλοι να εκφράζονται, ακόμη και με ακραίο τρόπο, και να διαμαρτύρονται ελευθέρως στους χώρους ενός πανεπιστημίου δεν αποτελεί κυρίαρχο credo της ακαδημαϊκής κοινότητας, έστω και αν λοιδορείται για αυτό από πολλούς; Αυτή η διαμαρτυρία δεν πρέπει να είναι ακόμη πιο ανεμπόδιστη, όταν αναφέρεται στην υποδούλωση της χώρας; Για μια τέτοια δυνατότητα δεν υπέστη πολιτική δίωξη και ο υπογράφων το παρόν άρθρο, ως πρύτανης του ΕΜΠ, και τελικώς αθωώθηκε πανηγυρικώς από την ελληνική Δικαιοσύνη;

Η έκκληση των 32 κατηγορήθηκε για ασάφειες, αμφισημία και «μνημονιοφιλία», που όντως υπάρχουν. Όμως δεν παύει να είναι μια λήψη θέσεως από μια συλλογικότητα σημαντικών ανθρώπων. Και δε θα πρέπει να εκπλήσσει η πολυφωνία και ο «διχασμός της διανοήσεως». Όπως έγραφε προσφάτως ο Παντελής Μπουκάλας, «… σπανιότατα στην ιστορία… η συντριπτική πλειοψηφία των διανοούμενων βρέθηκε υπό το ίδιο λάβαρο…». Πιστεύουμε ότι οι διανοούμενοι οφείλουν να λαμβάνουν δημοσία θέση, ακόμη και όταν διαφωνούν μεταξύ τους, δημιουργούν αντιθέσεις, λαμβάνουν αμφιλεγόμενες θέσεις, αποφεύγουν τη σαφήνεια. Οφείλουν να έχουν ενεργό ρόλο στα της δημοκρατίας, συμφωνούμε ή όχι μαζί τους.
Στο επόμενο σημείωμά μας, ανταποκρινόμενοι και στην προτροπή της Μαρίνας Πολλάτου, θα αναφερθούμε στην πρωτοβουλία μας στις 30 και 31/5/2011 να συνομιλήσουμε από το ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας «Flash 96» με σημαντικότατους ακαδημαϊκούς δασκάλους και φοιτητές για τη σοβούσα κρίση, καθώς και στα λεχθέντα.

* Ο καθηγητής Κ.Ι. Μουτζούρης είναι πρώην πρύτανης ΕΜΠ.