«... το πρόβλημά μου όταν γίνει και δικό σου», συνεχίζει ο στιχουργός. Οι στίχοι αυτοί περιγράφουν πολύ περιεκτικά και λυρικά τη σημερινή ευρωπαϊκή κατάσταση. Οι παραπάνω στίχοι για τον εκδικητικό θυμό του ερωτευμένου αντικατοπτρίζουν γραφικά, αλλά με μεγάλη δόση αλήθειας, τις δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, μετά την υποβάθμιση της Γαλλίας από τους οίκους αξιολόγησης. Τι σημαίνει όμως η υποβάθμιση αυτή; Τι μπορεί να προκαλέσει στην Ευρωζώνη και πώς συνδέεται με τις υπόλοιπες εξελίξεις;
Αρχικά πρέπει να πούμε ότι επικρατεί σχετική στασιμότητα σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στο εσωτερικό τής Ε.Ε.. Οι διαπραγματεύσεις για το περίφημο PSI («κούρεμα των ελληνικών ομολόγων») διακόπηκαν, όμως δε φαίνεται ότι αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα για την επίτευξη συμφωνίας. Αυτό όμως που πρέπει να μας απασχολεί είναι η συμπεριφορά των Ευρωπαίων ηγετών που μοιάζει με αυτή του οπαδού που παρακολουθεί την αγαπημένη του ομάδα. Φωνάζει, αλλά στην ουσία δεν μπορεί να κάνει και πολλά. Εννέα Ευρωπαίοι ηγέτες δέχθηκαν με παρόμοιο τρόπο τις εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης που λένε ότι οι χώρες τους δεν είναι αξιόπιστοι δανειολήπτες.
Η υποβάθμιση των εννέα ευρωπαϊκών χωρών σαν ξεχωριστό γεγονός δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία εκτός από τη δημιουργία κλίματος, που θα επηρεάσει αρνητικά τη δανειοδότηση των χωρών αυτών με σκοπό την κερδοσκοπία. Αν κοιτάξουμε όμως μακροσκοπικά, ίσως δούμε την πιθανότητα μιας θετικής εξέλιξης. Ένα σημαντικό κομμάτι των κρατών μελών της Ευρώπης αρχίζουν να νιώθουν στο εσωτερικό τους το ελληνικό πρόβλημα.

Μάλιστα, τα γεγονότα δείχνουν πως η πορεία που ακολουθείται είναι πανομοιότυπη με αυτή της Ελλάδας. Υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας, κυβερνήσεις δεινών γραφειοκρατών, προσπάθειες για κομματική συναίνεση κ.ά.. Όλα αυτά ενέχουν τη δυνατότητα συσπείρωσης και δημιουργίας ενός συμμαχικού πλέγματος έναντι σε έναν κοινό οικονομικό εχθρό.
Η ιστορία έχει δείξει πως το κοινό πρόβλημα, ή ορθότερα το κοινό συμφέρον, αποτελεί τον καλύτερο συνδετικό υλικό για τα κράτη στο διεθνές σύστημα. Ο κοινός εχθρός ίσως να μπορέσει τελικά να ενδυναμώσει την ασθενική ευρωπαϊκή πολιτική πρωτοβουλία. Η Ευρώπη αναγκάζεται να αλλάξει μορφή, επαναπροσδιορίζοντας πιο ορθολογικά τους στόχους της. Οι ευρωπαϊκές ισορροπίες αναδιαμορφώνονται και όταν επαναπροσδιοριστούν, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα από όλες τις κρίσεις κάποιοι βγαίνουν πιο ισχυροί και οι υπόλοιποι αναγκάζονται να εξισορροπήσουν τη δύναμη αυτή.
Τα παραπάνω γεγονότα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η οικονομική ύφεση στην Ευρώπη δε γνωρίζει σύνορα και ότι τα οικονομικά μεγέθη είναι ανεπαρκή ως προς την ερμηνευτική τους ικανότητα. Άλλωστε, η οικονομία είναι απλά μια επιστήμη της παρατήρησης, που καταγράφει μαθηματικές συνταγές για την παραγωγή και την κατανάλωση.

Δεν είναι σε καμμία περίπτωση επιστήμη που θα μπορέσει να κάνει εκτιμήσεις για το μέλλον, διότι οι άνθρωποι είναι πολιτικά όντα και περισσεύουν στις μαθηματικές εξισώσεις όπως τα πόδια ενός εφήβου στο παιδικό του κρεβάτι.
Το βαθύτερο νόημα των πρόσφατων διεθνών εξελίξεων μπορεί να συνοψισθεί πολύ γλαφυρά στον τίτλο αυτού του άρθρου. Είναι βέβαιο πως η ζωή της διεθνούς πολιτικής κάνει κύκλους, για τους οποίους κάθε κράτος πρέπει να είναι προετοιμασμένο για το χειρότερο και να ελπίζει για το καλύτερο. Είναι το πάθος και όχι το τυφλό μίσος του ερωτευμένου του παραπάνω τραγουδιού, που πρέπει να υιοθετήσουμε σε όλο το φάσμα δράσης της ελληνικής εξωτερικής, αλλά και εσωτερικής πολιτικής. Πρέπει να παραδειγματιστούμε από την ολική αντίληψή του ότι όλα γυρίζουν γύρω από το αντικείμενο του πόθου του και το πάθος που τον διακατέχει, τον κάνει δημιουργικό, αδίστακτο, αλλά και προσηλωμένο στην επίτευξη του τελικού σκοπού του. Το αντικείμενο του πόθου στη διεθνή πολιτική είναι η αύξηση του επιπέδου ισχύος κάθε κράτους, ενώ κάθε διεθνής εξέλιξη είναι μια ευκαιρία για την ενδυνάμωσή του. Πρέπει να κυνηγήσουμε το διεθνές αντικείμενο του πόθου μας έχοντας τα παραπάνω χαρακτηριστικά και όχι σύμφωνα με ένα τυφλό μίσος εκδίκησης, που μόνο αδιέξοδα μπορεί να φέρει, τόσο σε προσωπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

* Ο Μάριος Π. Ανδριώτης είναι απόφοιτος Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. MSc στις Διεθνείς Σπουδές με ειδίκευση στις Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνή Πολιτική.