Μέσα στα μύρια όσα προβλήματα σκοντάφτει δύο μήνες τώρα η αυτοδιοίκηση εξ αιτίας του «Καλλικράτη», ξεπροβάλλουν θεσμικά κι αχτίδες φωτός, διατάξεις και επιμέρους νομοθετήματα της όλης μεταρρύθμισης, που εμφανώς έχουν σωστό προσανατολισμό γιατί αποσκοπούν στην παροχή βοήθειας στους πολίτες. Ξεχωρίζει, λοιπόν, η πρόβλεψη για την άμεση, μόλις στο πρώτο διάστημα της θητείας των εκλεγέντων, επιλογή του Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης, και στους μεγάλους δήμους, και στις περιφέρειες.

Όμως, ακόμη κι αυτή η θετικότατη ρύθμιση, το διαφαινόμενο «αποκούμπι» για όσους θίξει με τις αποφάσεις και τις πράξεις της η αυτοδιοίκηση, δεν είναι επαρκώς καλυμμένη. Ή, για να το θέσουμε πιο σωστά, σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, το πλαίσιο για τους Συμπαραστάτες φτιάχτηκε πρόχειρα, προκαλώντας ένα σωρό προβλήματα στην πράξη τώρα που ήρθε η ώρα για τη διαδικασία ανάδειξής τους.
Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει απολύτως κανένας περιορισμός για το ποιος μπορεί να αναλάβει το ρόλο του Συμπαραστάτη. Καμμία προδιαγραφή για τις σπουδές, την εμπειρία, την ηλικία, τις ικανότητες, τα αντικειμενικά προσόντα, των υποψηφίων. Μπορεί όποιος θέλει, χωρίς αποκλεισμούς, να θέσει τον εαυτό του στη διάθεση των συμβούλων. Κι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αν όλοι όσοι διεκδικήσουν τη θέση έχουν τη στοιχειώδη αυτογνωσία να κατανοήσουν αν διαθέτουν ή όχι τη σχετική ικανότητα να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις υψηλές, απ’ ό,τι φαίνεται, απαιτήσεις του ρόλου. Γιατί, παρ’ όλο που κάποιοι το νομίζουν, με δεδομένο και το ικανοποιητικό οικονομικό κίνητρο των περίπου 2,5 χιλιάδων ευρώ της μηνιαίας αντιμισθίας, ο Συμπαραστάτης δεν είναι υπάλληλος. Ούτε δημόσιος, ούτε ιδιωτικός.
Η θέση που προκηρύχθηκε, και στο Δήμο και στην Περιφέρεια, δεν είναι μια απλή θέση εργασίας που πρέπει να καλυφθεί, αλλά ένας κοινωνικός ρόλος με ουσιώδεις ευθύνες, ο οποίος και προσφέρεται υπό την προϋπόθεση ότι όποιος επιλεγεί θα μπορεί και να τον διεκπεραιώσει. Σωστά. Όχι δημοσιοϋπαλληλίστικα ή ως υποτελής της εξουσίας που πρέπει να ελέγχει. Ο Συμπαραστάτης οφείλει να μπορεί να υπερασπίσει τους θιγομένους απέναντι στις αποφάσεις και στις πράξεις της αυτοδιοίκησης. Οφείλει να μπορεί να διερευνήσει τι έφταιξε, πού, γιατί και να αποδώσει στο θιγόμενο-ενιστάμενο πολίτη μια τεκμηριωμένη απάντηση, το έρεισμα για να βρει το δίκιο του.

Επειδή, όμως, έως σήμερα το μόνο σαφές γύρω απ’ την κάλυψη της θέσης του Συμπαραστάτη είναι το οικονομικό κίνητρο που τη συνοδεύει, όπως και το γεγονός ότι απαιτείται πολύ μεγάλη πλειοψηφία και συναινέσεις μεταξύ των παρατάξεων για την εκλογή, το σύστημα έχει κυριολεκτικά βραχυκυκλώσει.
Πολλές υποψηφιότητες, μπερδεμένοι σύμβουλοι που δεν ξέρουν ποιον να ψηφίσουν, και όλα αυτά χωρίς - όπως τουλάχιστον φάνηκε στο Δήμο Λέσβου, αλλά και σε όσες περιφέρειες δεν εκλέχτηκε Συμπαραστάτης - αποτέλεσμα. Για να ξεμπλοκάρει, λοιπόν, η κατάσταση, χρειάζεται ή να διορθώσει ο νομοθέτης τις ατέλειες του πλαισίου ή τα ίδια τα αποφασιστικά όργανα, τα συμβούλια, να θέσουν κανόνες. Να αποφασίσουν σαφή και ξεκάθαρα αντικειμενικά κριτήρια επιλογής, ώστε κάποια στιγμή να αρθεί το αδιέξοδο και να λειτουργήσει ο καθ’ όλα σωστός θεσμός.
Άλλωστε, σε μικρές κοινωνίες όπως η δική μας, θέλει μεγάλο κουράγιο για να εκτεθεί κανείς και σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο, μετά από τέτοιου είδους έκθεση, άνθρωποι με προσόντα και ικανότητες να μη λαμβάνουν ούτε μία ψήφο. Το όλο θέμα σίγουρα δεν προσφέρεται ούτε για μικροκομματικές ή προσωπικές συμμαχίες και ανταλλάγματα, ούτε φυσικά για πεδίον άνθησης του κουτσομπολιού, όπως δυστυχώς μέχρι σήμερα εξελίχθηκε, με ανέξοδα πικρόχολα σχόλια για κάποια απ’ τα πρόσωπα που εκτέθηκαν.
Ας μπουν άμεσα κανόνες. Ας προστατεύσουν τα αυτοδιοικητικά συμβούλια το θεσμό, για να μπορέσει με τη σειρά του ο κάθε Συμπαραστάτης να διαδραματίσει ουσιαστικά το ρόλο του, προστατεύοντας τους πολίτες και το κύρος της αυτοδιοίκησης. Διαφορετικά, ένα απ’ τα λίγα καλά του «Καλλικράτη» θα απαξιωθεί πριν καν εδραιωθεί στη συνείδηση των πολιτών.