Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Πώς συμπεριφέρονται τα φυτά όταν δεν υπάρχει βαρύτητα; Αντιδρούν τα υγρά στο Διάστημα όπως στη Γη; Ποια είναι η επίδραση του Διαστήματος στους μικροοργανισμούς; Αυτές είναι μερικές από τις απορίες που οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα λύσει ο «Κολόμβος», ένας θαλαμίσκος που έχει συνδεθεί με το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Σε μια σχεδόν συμβολική κίνηση, ο Γάλλος αστροναύτης Léopold Eyharts φύτεψε μερικούς σπόρους του φυτού Arabidopsis στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Με αυτό το πείραμα, εγκαινίασε τον «Κολόμβο», ένα θαλαμίσκο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA). Το πείραμα ήταν απλό, αλλά ίσως αποδειχθεί μεγάλης σημασίας για τα μελλοντικά διαστημικά ταξίδια, αφού μπορεί να ανοίξει το δρόμο για να προμηθεύονται οι αστροναύτες οξυγόνο και τροφή από φυτά που θα καλλιεργούνται στον ISS.
Η ανάπτυξη των μικρών φυτών βιντεοσκοπείται καθημερινά και το υλικό αποστέλλεται σε επιστήμονες στη Γη, όπως ακριβώς θα συμβεί και με πολλά άλλα πειράματα που έχει σχεδιαστεί να γίνουν στον «Κολόμβο» τα επόμενα χρόνια. Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρχει μια διαρκής συνεργασία ανάμεσα στους αστροναύτες και τους επιστήμονες στη Γη, ώστε να ρυθμίζονται κάθε φορά οι συνθήκες και οι παράμετροι των πειραμάτων.
Ο «Κολόμβος» είναι το καμάρι της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, και το ότι εδώ καλλιεργείται για πρώτη φορά φυτό στο Διάστημα δεν είναι ο μόνος λόγος. Ο «Κολόμβος» είναι ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο, κατάλληλο για πειράματα στους τομείς της βιολογίας και της φυσιολογίας και ιατρικής - χωρίς να υπολογίσουμε τα πειράματα φυσικής, τα οποία εστιάζονται τώρα στη συμπεριφορά των υγρών σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.
Οι αστροναύτες που θα είναι υπεύθυνοι για τα πειράματα στον «Κολόμβο», έχουν εξασκηθεί επί χρόνια σε εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης, ώστε να μπορούν να λειτουργούν σαν το δεξί χέρι των επιστημόνων που θα κατευθύνουν την όλη διαδικασία από τη Γη. Αν συγκρίνουμε τις σημερινές συνθήκες με εκείνες που επικρατούσαν στο ξεκίνημα της διαστημικής εποχής, θα διαπιστώσουμε τεράστια διαφορά. Οι αστροναύτες τότε ήταν κατά βάση πιλότοι της πολεμικής αεροπορίας που είχαν περάσει από μια ειδική εκπαίδευση.
Λιγοστή η διαθέσιμη ενέργεια
Ο «Κολόμβος» αποτελεί τώρα το επιστημονικό τμήμα τού ISS, μαζί με τον αμερικανικό θαλαμίσκο «Destiny». Μέσα στο 2008, θα προστεθεί ένας ακόμη θαλαμίσκος με εργαστήρια, ο ιαπωνικός «Kibo».
Ο «Κολόμβος» έχει επιστημονικό εξοπλισμό ισάξιο με τα καλύτερα εργαστήρια στη Γη, αλλά οι συνθήκες στο Διάστημα είναι τελείως διαφορετικές. Ο θαλαμίσκος τροφοδοτείται με ενέργεια από τα μεγάλα ηλιακά πάνελ τού ISS, από αυτή όμως μόνο ένα μέρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα πειράματα. Επιπλέον, η ενέργεια και η θερμότητα που παράγονται συνεχώς, θα πρέπει να αποβάλλονται από το χώρο. Και επειδή, προφανώς, οι αστροναύτες δεν μπορούν να ανοίξουν κάποιο παράθυρο, έχουν τοποθετηθεί για το σκοπό αυτό ειδικά ψυκτικά μηχανήματα. Γενικά, είναι αναγκαίο η κατανάλωση ενέργειας να ελέγχεται πολύ προσεχτικά σε όλο το διαστημικό σταθμό, προκειμένου να διατηρείται πάντα η κατάλληλη θερμοκρασία.
Ο «Κολόμβος» έχει στο εσωτερικό του 10 εγκαταστάσεις-εργαστήρια για πειράματα, το καθένα σε διαστάσεις μικρής ντουλάπας. Μεταξύ αυτών, είναι τα εργαστήρια European Physiology Module, Biolab, Fluid Science Laboratory, European Drawer Rack, καθώς και ένας χώρος αποθήκευσης. Υπάρχουν παράλληλα και τέσσερις εξωτερικές εγκαταστάσεις, στις οποίες μπορούν να γίνουν διάφορα πειράματα που αφορούν ακτινοβολίες και άλλες επιδράσεις από το Διάστημα. Ο Δανός ερευνητής Sören Vrönning Hoffmann έχει τοποθετήσει στο θαλαμίσκο ένα μικρό κουτί με σπόρους, που θα επιστρέψει στη Γη ύστερα από ένα εξάμηνο. Οι επιστήμονες θέλουν να εξετάσουν σε τι κατάσταση θα είναι το γενετικό υλικό των σπόρων. Αν το DNA έχει διαφυλαχθεί, θα ενισχυθεί η θεωρία ότι η ζωή μπορεί να μεταφερθεί από έναν πλανήτη σε έναν άλλο, για παράδειγμα ως «επιβάτης» σε κάποιο αστεροειδή.
Ένα άλλο, βασικό ζήτημα που θα ερευνηθεί στον «Κολόμβο» είναι πώς το Διάστημα επιδρά σε διάφορα υλικά. Για παράδειγμα, το Διάστημα εμπεριέχει ίχνη ατόμων οξυγόνου, που χημικά είναι πολύ ενεργά. Σε συνδυασμό με το υπεριώδες φως του Ήλιου, είναι δυνατόν να βλάψουν μέταλλα και πλαστικά και κατά συνέπεια να μειώσουν το χρόνο ζωής των δορυφόρων. Στον «Κολόμβο» θα γίνουν τεστ σε διάφορα υλικά προκειμένου να βρεθεί ποιο είναι περισσότερο ανθεκτικό στις διάφορες επιδράσεις του Διαστήματος.
* ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 'SCIENCE ILLUSTRATED'
Σε μια σχεδόν συμβολική κίνηση, ο Γάλλος αστροναύτης Léopold Eyharts φύτεψε μερικούς σπόρους του φυτού Arabidopsis στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Με αυτό το πείραμα, εγκαινίασε τον «Κολόμβο», ένα θαλαμίσκο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA). Το πείραμα ήταν απλό, αλλά ίσως αποδειχθεί μεγάλης σημασίας για τα μελλοντικά διαστημικά ταξίδια, αφού μπορεί να ανοίξει το δρόμο για να προμηθεύονται οι αστροναύτες οξυγόνο και τροφή από φυτά που θα καλλιεργούνται στον ISS.
Η ανάπτυξη των μικρών φυτών βιντεοσκοπείται καθημερινά και το υλικό αποστέλλεται σε επιστήμονες στη Γη, όπως ακριβώς θα συμβεί και με πολλά άλλα πειράματα που έχει σχεδιαστεί να γίνουν στον «Κολόμβο» τα επόμενα χρόνια. Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρχει μια διαρκής συνεργασία ανάμεσα στους αστροναύτες και τους επιστήμονες στη Γη, ώστε να ρυθμίζονται κάθε φορά οι συνθήκες και οι παράμετροι των πειραμάτων.
Ο «Κολόμβος» είναι το καμάρι της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, και το ότι εδώ καλλιεργείται για πρώτη φορά φυτό στο Διάστημα δεν είναι ο μόνος λόγος. Ο «Κολόμβος» είναι ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο, κατάλληλο για πειράματα στους τομείς της βιολογίας και της φυσιολογίας και ιατρικής - χωρίς να υπολογίσουμε τα πειράματα φυσικής, τα οποία εστιάζονται τώρα στη συμπεριφορά των υγρών σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.
Οι αστροναύτες που θα είναι υπεύθυνοι για τα πειράματα στον «Κολόμβο», έχουν εξασκηθεί επί χρόνια σε εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης, ώστε να μπορούν να λειτουργούν σαν το δεξί χέρι των επιστημόνων που θα κατευθύνουν την όλη διαδικασία από τη Γη. Αν συγκρίνουμε τις σημερινές συνθήκες με εκείνες που επικρατούσαν στο ξεκίνημα της διαστημικής εποχής, θα διαπιστώσουμε τεράστια διαφορά. Οι αστροναύτες τότε ήταν κατά βάση πιλότοι της πολεμικής αεροπορίας που είχαν περάσει από μια ειδική εκπαίδευση.
Λιγοστή η διαθέσιμη ενέργεια
Ο «Κολόμβος» αποτελεί τώρα το επιστημονικό τμήμα τού ISS, μαζί με τον αμερικανικό θαλαμίσκο «Destiny». Μέσα στο 2008, θα προστεθεί ένας ακόμη θαλαμίσκος με εργαστήρια, ο ιαπωνικός «Kibo».
Ο «Κολόμβος» έχει επιστημονικό εξοπλισμό ισάξιο με τα καλύτερα εργαστήρια στη Γη, αλλά οι συνθήκες στο Διάστημα είναι τελείως διαφορετικές. Ο θαλαμίσκος τροφοδοτείται με ενέργεια από τα μεγάλα ηλιακά πάνελ τού ISS, από αυτή όμως μόνο ένα μέρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα πειράματα. Επιπλέον, η ενέργεια και η θερμότητα που παράγονται συνεχώς, θα πρέπει να αποβάλλονται από το χώρο. Και επειδή, προφανώς, οι αστροναύτες δεν μπορούν να ανοίξουν κάποιο παράθυρο, έχουν τοποθετηθεί για το σκοπό αυτό ειδικά ψυκτικά μηχανήματα. Γενικά, είναι αναγκαίο η κατανάλωση ενέργειας να ελέγχεται πολύ προσεχτικά σε όλο το διαστημικό σταθμό, προκειμένου να διατηρείται πάντα η κατάλληλη θερμοκρασία.
Ο «Κολόμβος» έχει στο εσωτερικό του 10 εγκαταστάσεις-εργαστήρια για πειράματα, το καθένα σε διαστάσεις μικρής ντουλάπας. Μεταξύ αυτών, είναι τα εργαστήρια European Physiology Module, Biolab, Fluid Science Laboratory, European Drawer Rack, καθώς και ένας χώρος αποθήκευσης. Υπάρχουν παράλληλα και τέσσερις εξωτερικές εγκαταστάσεις, στις οποίες μπορούν να γίνουν διάφορα πειράματα που αφορούν ακτινοβολίες και άλλες επιδράσεις από το Διάστημα. Ο Δανός ερευνητής Sören Vrönning Hoffmann έχει τοποθετήσει στο θαλαμίσκο ένα μικρό κουτί με σπόρους, που θα επιστρέψει στη Γη ύστερα από ένα εξάμηνο. Οι επιστήμονες θέλουν να εξετάσουν σε τι κατάσταση θα είναι το γενετικό υλικό των σπόρων. Αν το DNA έχει διαφυλαχθεί, θα ενισχυθεί η θεωρία ότι η ζωή μπορεί να μεταφερθεί από έναν πλανήτη σε έναν άλλο, για παράδειγμα ως «επιβάτης» σε κάποιο αστεροειδή.
Ένα άλλο, βασικό ζήτημα που θα ερευνηθεί στον «Κολόμβο» είναι πώς το Διάστημα επιδρά σε διάφορα υλικά. Για παράδειγμα, το Διάστημα εμπεριέχει ίχνη ατόμων οξυγόνου, που χημικά είναι πολύ ενεργά. Σε συνδυασμό με το υπεριώδες φως του Ήλιου, είναι δυνατόν να βλάψουν μέταλλα και πλαστικά και κατά συνέπεια να μειώσουν το χρόνο ζωής των δορυφόρων. Στον «Κολόμβο» θα γίνουν τεστ σε διάφορα υλικά προκειμένου να βρεθεί ποιο είναι περισσότερο ανθεκτικό στις διάφορες επιδράσεις του Διαστήματος.
* ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 'SCIENCE ILLUSTRATED'