Δημοσιεύοντας σήμερα το τρίτο κείμενο για την Αχερώνη Καλλονής, θα αναφέρω κάποια στοιχεία για τους επτά ποταμούς του λεκανοπεδίου και κυρίως για τον Αχερώνα.
Από τα υπολείμματα της αρχαίας πόλης Ερμοπύλης και της χαράδρας βορειοδυτικά της Μονής Λειμώνος, ξεκινά ο Αλευροπόταμος (του Χριστού το ρέμα), που χύνεται στις Λίμνες και βγαίνοντας από αυτές συναντά τον Καθάριο ποταμό που ξεκινά από την βόρεια πλευρά της Οξειάς Πέτρας της Φύλιας και διαπερνά το γυναικείο μοναστήρι της Μυρσινιώτισσας. Στη συνέχεια λίγο πριν από τις Εννιά Καμάρες οι δυο τους ενώνονται με τον Αχερώνα ποταμό, τον διατέμνοντα την Αχερώνη, που κατεβαίνει από τον Φάραγγα και τα δυτικά της αρχαίας Αρίσβης και είναι παράλληλος και «εγγύς ρέων» του Καθάριου. Έτσι σχηματίζουν και οι τρεις Αλευροπόταμος, Καθάριος και Αχερώνας κοινό δέλτα και πέφτουν εκεί που βουλιάζει ο τόπος, στα Καραβούλια.
Η Ποταμιά της Καλής Λαγκάδας, που ορμά από την Ανεμώτια, εκβάλλει δυτικότερα, προστατεύοντας την αρχαία Ίσσα. Ο Τσικνιάς πηγάζει από το Λεπέτυμνο ακολουθώντας την ανατολική πλευρά της αρχαίας Αρίσβης και του ιερού του Ναπαίου Απόλλωνα. Ανατολικότερα ο Μυλοπόταμος και στη συνέχεια ο έβδομος των ποταμών του λεκανοπεδίου, ο Βούβαρης, χύνεται στη βυθισμένη αρχαία Πύρρα. Στην φωτογραφία της στήλης διακρίνονται τα ονόματα Αχερώνας ποταμός, Καθάριος ποταμός και Λίμνες. (Χάρτης από το βιβλίο του Χρήστου Τραγέλλη: «Τα γεωργικά της Λέσβου», Αθήνα 1999)
Ο Σταύρος Καρυδώνης κατέγραψε, έστω και έμμεσα, το όνομα Αχέρων για τον ποταμό της Αχερώνης, σημειώνοντας: «άλλοι προσπαθούσι να ετυμολογήσωσι το όνομα αυτού (του χωρίου) εις το: “Αχερών” εκ του Αχέρωνος δήθεν, ανωνύμου άλλως χειμάρρου, όστις δια μέσω αυτής ρέει». (Τα εν Καλλονή της Λέσβου Ιερά Σταυροπηγιακά Πατριαρχικά Μοναστήρια του Αγίου Ιγνατίου, Κωνσταντινούπολις 1900, σελ. 23).



Ο Μιχαήλ Καλλοναίος-Καρέκος σημειώνει ότι «τ’ όνομα Αχερώνη άλλοι το παράγουν από το Αχέρων, σημείωση ποταμός κι’ άλλοι εκ του Αρχιερών σημαίνοντος έδρα αρχιερέως». (Σκίτσα της Καλλονής, Αθήνα 1927, σελ. 12)
Παραθέτουμε επίσης σχετική αναφορά των Γιάννη Κωνσταντέλλη και Ραλλούς Κράλλη - Κωνσταντέλλη σύμφωνα με την οποία, κατά μία εκδοχή, η ονομασία της κωμοπόλεως μπορεί να προέρχεται: «από το όνομα του ποταμού Αχέροντος που την διασχίζει». (Λεύκωμα «Καλλονή, οδοιπορικό στην κεντρική Λέσβο». Έκδοση Δήμου Καλλονής 2000, σελ. 18)
Το Λεξικό των Liddell και Scott καταγράφει. «Αχέρων, όντος, o (άχος, εκ του άγχω) ποταμός των στεναγμών, εις των ποταμών του κάτω κόσμου και Αχερωΐς: η αλλαχού καλουμένη λεύκη διότι επιστεύετο ότι εκομίσθη εκ του κάτω κόσμου υπό του Ηρακλέους, μέσω του Αχέροντος».
Ο Όμηρος, αναφέρει τους ποταμούς του Άδη: «Ένθα μεν εις Αχέροντα Πυριφλεγέθων τε ρέουσι, Κώκυτός θ’ ος δη Στυγός ύδατος εστιν απορρώξ» (Οδύσσεια Κ. 513 - 514).
Πολλοί ετυμολογούν τη λέξη Αχέρων από το «Άχεα ρέων», κατ’ άλλους προέρχεται από την προελληνική ρίζα «αχ» ή «αχα», λατινικό aqua που σημαίνει ύδωρ.
Με το όνομα Αχέρων εκβάλλουν στην Μεσόγειο θάλασσα πέντε συνολικά ποταμοί, αναφέρονται δύο Αχερουσίαι λίμναι με εννέα συνολικά περάσματα στον κάτω κόσμο, κατά τους αρχαίους Έλληνες, που θα τα αναφέρουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις λόγω περιορισμένου χώρου της στήλης.