Ένα όνειρο γίνεται πραγματικότητα; Προχθές Κυριακή το απόγευμα, πάντως, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης, η γενική γραμματέας Βορείου Αιγαίου, Σοφία Θεολογίτου, ανακοίνωσε την ένταξη στο ΕΣΠΑ ενός σημαντικού έργου για την ταυτότητα αλλά και την ανάπτυξη της Μυτιλήνης. Και μάλιστα με τον καθόλου ευκαταφρόνητο προϋπολογισμό των 5,3 εκατ. ευρώ! Ο λόγος για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Μυτιλήνης, τη δημιουργία δηλαδή μιας διαδρομής που θα ενώνει το μοναδικής αξίας αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης με το κάστρο της πόλης. Στη διαδρομή, «λάκκοι» με σκουπίδια και ξερόχορτα στις περισσότερες περιπτώσεις, θα μεταμορφωθούν σε σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, γιατί είναι τέτοια. Κι ο επισκέπτης της πόλης, αλλά και ο μόνιμος κάτοικός της που σήμερα δυσανασχετεί στην εικόνα ενός εγκαταλελειμμένου «λάκκου», θα έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με την ιστορία ενός τόπου με συνεχή κατοίκηση από τον 11ο αιώνα προ Χριστού έως σήμερα.

Την Κυριακή το απόγευμα, λοιπόν, στη διάρκεια εκδήλωσης με θέμα την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων της Μυτιλήνης, η προϊσταμένη της Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Όλγα Φιλανιώτου, παρουσίασε την πρόταση ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της Μυτιλήνης.
Τι περιλαμβάνει αυτή η πρόταση; Την ανάδειξη επιφανειακών αλλά και ανασκαφικών ευρημάτων, που τα τελευταία ήρθαν στο φως στη διάρκεια της έρευνας που ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά συστηματοποιήθηκε μόλις από τη δεκαετία του 1980 και πέρα, και επιταχύνθηκε τα τελευταία χρόνια με την εκτέλεση μεγάλων δημοσίων έργων. Μιας έρευνας που, όπως χαρακτηριστικά είπε η αρχαιολόγος, «αποσαφηνίζει σταδιακά την εξέλιξη και την τοπογραφία της αρχαίας πόλης». Ανάμεσά τους σημαντικά ανασκαφικά ευρήματα, όπως το ημικυκλικό ακρομόλιο στην Επάνω Σκάλα και οι γέφυρες του Ευρίπου, που αποκαλύφθηκαν στις εκσκαφές για τη διέλευση των αγωγών του βιολογικού καθαρισμού, και τα οποία δε στάθηκε δυνατό να διατηρηθούν ορατά και επισκέψιμα, είτε εξ αιτίας του μεγάλου βάθους στο οποίο βρέθηκαν, συχνά στο επίπεδο του υδροφόρου ορίζοντα, είτε εξ αιτίας άλλων λόγων που επέβαλλαν την κατάχωσή τους. «Ωστόσο», είπε η κ. Φιλανιώτου, «οι χώροι που μετά την ανασκαφή δεν οικοδομήθηκαν, δίνουν μία ξεκάθαρη εικόνα της εξέλιξης της αρχαίας πόλης. Το αρχαϊκό, κλασσικό, ελληνιστικό και ρωμαϊκό παρελθόν της αναδύεται με σαφήνεια.»
Η μελέτη υποβλήθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού με στόχο την ένταξη στο ΕΣΠΑ και περιλαμβάνει τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα των οικοδομικών και ιστορικών φάσεων της αρχαίας πόλης της Μυτιλήνης, από τους γεωμετρικούς έως τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. «Τα μνημεία που επιλέξαμε», είπε η κ. Φιλανιώτου, «βρίσκονται συγκεντρωμένα στην περιοχή της “παλιάς πόλης”, όπου συνυπάρχουν με τα ορατά κατάλοιπα άλλων εποχών (τουρκικά τζαμιά και λουτρά, νεοκλασσικά αρχοντικά και δημόσια κτήρια, προσφυγικές γειτονιές κ.λπ.).
Η ενοποίηση των αρχαιολογικών αυτών χώρων έχει τη μορφή ενός αρχαιολογικού περιπάτου, με όρια τα δύο εμβληματικά μνημεία της Μυτιλήνης, το αρχαίο θέατρο και το μεσαιωνικό κάστρο, σε μια διαχρονική θεώρηση της ιστορίας της πόλης.» Εδώ ας σημειωθεί ότι σε αυτόν τον αρχαιολογικό περίπατο, εκτός από τους επτά σταθμούς όπου θα υπάρξουν εργασίες, την αφετηρία και την κατάληξη, το αρχαίο θέατρο της πόλης και το κάστρο της, εντάσσονται και δυο ολοκληρωμένα ήδη έργα που αφορούν σε δυο σημαντικά μνημεία. Το επιθαλάσσιο τείχος και τη μεγάλη στοά στο οικόπεδο του δήμου Μυτιλήνης, στην οδό Ναυμαχίας Έλλης. Και μια ρωμαϊκή οικία με τμήμα του αρχαιότερου τείχους της πόλης στην οδό Νικομηδείας.
«Η προτεινόμενη πορεία δεν ακολουθεί χρονολογικά τα μνημεία, από το αρχαιότερο, το ιερό του Μαλόεντος Απόλλωνος, ως τα νεώτερα, τις υστερορωμαϊκές θέρμες. Στοχεύει κυρίως στη διευκόλυνση του περιπατητή, ξεκινώντας από το ψηλότερο σημείο που είναι το θέατρο και καταλήγοντας στο χαμηλότερο, στη Μητρόπολη. Ύστερα, με μια μικρή σχετικά ανάβαση στο κάστρο, μπορεί κανείς να δει άλλο ένα στοιχείο της αρχαίας πόλης: το ιερό της Δήμητρας», σημείωσε η κ. Φιλανιώτου.
Να σημειώσουμε ότι σημαντικά έργα που αλλάζουν κυριολεκτικά τη σημερινή εικόνα του μνημείου, προβλέπονται για το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης - σημείο αναφοράς του πολιτισμού της πόλης.

Οι χώροι που θα αναδειχθούν
Οι αρχαιολογικοί χώροι που προτείνονται για ανάδειξη είναι:
- Οι ρωμαϊκές θέρμες (πάροδος Κορνάρου, οικόπεδα Χ. Πάστου - Γ. Κοντάρα) στο Συνοικισμό.
- Η ρωμαϊκή οικία (οδός Κιουταχείας και Θεολύτου, οικόπεδα Η. Ηλιάδη - Σ. Μαμώλου - Ε. Σαραντίδου) στο Συνοικισμό.
- Η λεγόμενη «Οικία Μενάνδρου» (θέση Χωράφα, οδός Κριναγόρα) στην περιοχή του 1ου Παιδικού Σταθμού.
- Η ρωμαϊκή έπαυλη (οδός Π. Αγιορείτου - Αχιλλείου, οικόπεδο 8ου Δημοτικού Σχολείου Μυτιλήνης) στο Συνοικισμό.
- Το λεγόμενο ιερό του Μαλόεντος Απόλλωνος (οδός Μαβίλη - Λόγγου, οικόπεδα Μ. Πίκουλου - Κ. Λημναίου) στην Επάνω Σκάλα, κοντά στο πάρκο του Αγίου Ευδοκίμου.
- Το λεγόμενο ιερό της Κυβέλης (οδός Μεραρχίας Αρχιπελάγους, οικόπεδο Πειραματικού Γυμνασίου/πρώην Ασύλου Ανιάτων) πίσω από το Πειραματικό Γυμνάσιο.
- Το υστερορωμαϊκό οικοδόμημα (οδός Πατριάρχου Κυρίλλου, οικόπεδο Μητρόπολης) πίσω από το ιερό του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Αθανασίου.

1. Ρωμαϊκές θέρμες
Πρόκειται για αρχαίο οικοδομικό συγκρότημα εκπληκτικής διατήρησης, με μακραίωνη χρήση από τους υστεροελληνιστικούς έως τουλάχιστον και τους υστερορωμαϊκούς χρόνους.. Η επανάχρησή του στους μεταβυζαντινούς χρόνους είναι βέβαιη, ενώ ένα μέρος του χρησιμοποιούνταν μέχρι τη δεκαετία του ’80 ως αποθήκη υλικών παρακείμενου συνεργείου αυτοκινήτων.
Το κτήριο είναι μοναδικό στη Λέσβο και ένα από τα σπάνια δείγματα του είδους του στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, επειδή σε αντίθεση με τα συνήθη αρχαία λείψανα που συνήθως διατηρούνται λίγο πάνω από το επίπεδο της θεμελίωσης, αυτό διατηρείται σχεδόν ακέραιο, από το υπόγειο έως το επίπεδο της στέγης του ημιώροφου, με ψηφιδωτά δάπεδα, επιχρισμένους τοίχους, καμάρες και κλίμακες.
Δυστυχώς η απαλλοτρίωση του οικοπέδου και των όμορων κτισμάτων έχει οδηγήσει στη σημερινή απαράδεκτη εικόνα που παρουσιάζει το μνημείο. Είναι άμεση η ανάγκη ολοκλήρωσης των διαδικασιών.


2. Ρωμαϊκή οικία
Στην οδό Κιουταχείας αποκαλύφθηκε τμήμα μιας μεγάλης ρωμαϊκής οικίας που διατηρήθηκε ορατό στο υπόγειο και στον ακάλυπτο χώρο της ιδιοκτησίας Ηλιάδη.
Με μικρές επεμβάσεις, στερεώσεις, διαμόρφωση εισόδου και κλίμακας καθόδου στο υπόγειο και με την τοποθέτηση ενημερωτικής πινακίδας, το εξαίρετο αυτό δείγμα οικιστικής οργάνωσης της πόλης στα ρωμαϊκά χρόνια μπορεί να αποτελέσει ένα μικρό, αλλά διδακτικό και ευχάριστο σημείο στην προτεινόμενη αρχαιολογική διαδρομή της Μυτιλήνης.



3. Η λεγόμενη «Οικία Μενάνδρου»
Είναι ένα υστερορωμαϊκό οικοδόμημα, που φαίνεται όμως ότι δεν είχε οικιακή χρήση. Οφείλει το όνομά του σε ένα ψηφιδωτό που εικονίζει τον κωμικό ποιητή Μένανδρο, και τα ανασκαφικά ευρήματα - κυρίως η θεματολογία της πλούσιας ψηφιδωτής διακόσμησης - οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι ήταν ίσως η έδρα θεατρικού θιάσου ή σωματείου.
Οι τοίχοι (μερικοί σώζονται σε ύψος 1,50 μ.) και τα δάπεδα που παρέμειναν στη θέση τους δίνουν σαφή εικόνα του τύπου αυτού της οικίας, με τα μεγάλα δωμάτια υποδοχής, την αίθουσα και το τρίκλινο, την περίστυλη αυλή και βοηθητικά δωμάτια.
Στις προτάσεις της αρχαιολογικής υπηρεσίας περιλαμβάνεται η τοποθέτηση αντιγράφων των ψηφιδωτών στις αρχικές θέσεις των πρωτότυπων, η στέγαση του συνόλου με μια ελαφριά κατασκευή, ένας περιμετρικός υπερυψωμένος διάδρομος επισκεπτών και μια οριοθετημένη διαδρομή μέσα στο κτήριο, ενημερωτικές πινακίδες με σχεδιαστικές αναπαραστάσεις του κτηρίου στην αρχική του μορφή κ.λπ..
Στο ανατολικό άκρο της βόρειας πλευράς (προς την οδό Κριναγόρα) προτείνεται η απαλλοτρίωση εγκαταλελειμμένης προσφυγικής οικίας και η συντήρησή της, για να προστατευθεί ο αρχαιολογικός χώρος από τον κίνδυνο κατάρρευσης και να ενσωματωθεί σ’ αυτόν ένα κτήριο κατάλληλο για τη δημιουργία εκθετηρίου.

4. Ρωμαϊκή έπαυλη
Σε σωστική ανασκαφή στον αύλειο χώρο του 8ου Δημοτικού Σχολείου Μυτιλήνης, στις οδούς Π. Αγιορείτου - Αχιλλείου, εντοπίστηκαν εκτεταμένα λείψανα μιας πλούσιας ρωμαϊκής ιδιωτικής οικίας («έπαυλης»).
Για τη διαμόρφωση και ανάδειξη του ιδιαιτέρως ενδιαφέροντος αυτού οικοδομήματος υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη του αρχιτέκτονα Σ. Φραντζέσκου, όπου προβλέπεται η διαμόρφωση εισόδου, ενός περιμετρικού διαδρόμου επισκεπτών και η κατασκευή στεγάστρου για την προστασία των ψηφιδωτών, αφού φυσικά συντηρηθούν και γίνουν οι απαραίτητες στερεώσεις των αρχαίων τοίχων.


 
5. Ιερό Μαλόεντος Απόλλωνος
Στην οδό Λόγγου ανασκάφηκε στην ιδιοκτησία του Κ. Λημναίου τμήμα ενός μνημειώδους «βωμικού ή ναϊκού» οικοδομήματος. Το οικοδόμημα συνεχίζεται νότια, κάτω από την οικία της Μ. Πίκουλου.
Το οικοδόμημα αυτό, σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα ανασκαφικά στοιχεία, έχει συσχετισθεί με το, γνωστό από γραπτές πηγές, ιερό του Μαλόεντος Απόλλωνος. Θεωρείται, δηλαδή, εύρημα με ιδιαίτερη ιστορική σημασία. Το ιερό συνδέεται με την πολιορκία και την κατάληψη της πόλης από τον αθηναϊκό στόλο το 428 π.Χ., μετά την αποστασία των Μυτιληναίων.
Το τμήμα της ιδιοκτησίας Λημναίου, όπου εντοπίστηκε το τμήμα του ναϊκού οικοδομήματος και ο αποθέτης, απαλλοτριώθηκε, αλλά έχει γίνει ανάκληση της απαλλοτρίωσης και θα πρέπει να ξαναρχίσει η σχετική διαδικασία. Σήμερα χρησιμοποιείται από τον ιδιοκτήτη ως αποθηκευτικός χώρος και λαχανόκηπος.
Απαλλοτριώθηκε, όμως, η ιδιοκτησία Μαρίας Πίκουλου, στην οποία είναι προφανές ότι βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του ναού και εκεί μπορεί να συνεχιστεί η ανασκαφική έρευνα, αφού κατεδαφιστεί το μικρό προσφυγικό σπίτι.



6. Ιερό Κυβέλης
Στην οδό Μεραρχίας Αρχιπελάγους, στον αύλειο χώρο του Πειραματικού Γυμνασίου/πρώην Ασύλου Ανιάτων, διατηρούνται ορατά τα μοναδικά αρχαϊκά οικοδομικά λείψανα, από όσα (ελάχιστα) ανασκάφηκαν έως σήμερα στη Μυτιλήνη.
Κάτω από τοίχους και δάπεδα διαφόρων εποχών, από τους κλασσικούς χρόνους έως την Τουρκοκρατία, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ένα αψιδωτό οικοδόμημα, των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων. Ένα ανάγλυφο Κυβέλης, καθώς και το πλήθος και η σπουδαιότητα των κινητών ευρημάτων, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ιερό, πιθανότατα της Κυβέλης.
Ο χώρος είναι γοητευτικός, καθώς περιβάλλεται από το ιστορικό, διατηρητέο κτήριο του Πειραματικού Γυμνασίου, παραδοσιακές οικίες και βιομηχανικά κτήρια στα δυτικά και βόρεια.
Για την προστασία και διαμόρφωση του χώρου πρώτο βήμα είναι η απομάκρυνση των υποστυλωμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα που είχαν τοποθετηθεί ανάμεσα στα αρχαία, η αντιμετώπιση των στατικών προβλημάτων των περιμετρικών τοιχίων και η διαμόρφωση των κλίσεων του εδάφους για την απορροή των ομβρίων. Προβλέπεται η δημιουργία πλατώματος θέασης και διαδρόμου επισκεπτών και η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων.



7. Υστερορωμαϊκό οικοδόμημα
Το 1973, σε σωστική ανασκαφή για την κατασκευή βυζαντινού μουσείου, στην οδό Πατριάρχου Κυρίλλου, ανατολικά της Μητρόπολης, ήρθε στο φως τμήμα ενός τεράστιου και εντυπωσιακού υστερορωμαϊκού οικοδομήματος, με πολυτελή κατασκευή.
Το μέγεθος και η πολυτελής κατασκευή του οικοδομήματος, που συνεχίζεται νότια, κάτω από τον κήπο του ναού της Μητρόπολης, φανερώνουν ότι πρόκειται για δημόσιο κτήριο, σε κεντρικό σημείο της αρχαίας Μυτιλήνης. Το μνημείο αυτό, όπως κι εκείνο της οδού Κορνάρου, παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα από τη «συμβίωσή» του με νεώτερες κατασκευές. Οι κατοικίες και οι δρόμοι στη βόρεια και ανατολική πλευρά του εδράζονται πάνω στα αρχαία λείψανα, με αποτέλεσμα το ένα να λειτουργεί εις βάρος του άλλου, με επικίνδυνες συνέπειες.
Οι προτεινόμενες εργασίες περιλαμβάνουν στηρίξεις, συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχοδομιών και των μαρμαροθετημάτων, περισυλλογή, ταύτιση και μελέτη των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών.
Λόγω της ιδιαιτερότητας της θέσης, προτείνεται να μην αντιμετωπισθεί το μνημείο ως ένας περιφραγμένος και εσωστρεφής αρχαιολογικός χώρος, αλλά να ενσωματωθεί στον αστικό ιστό σαν ένα άνοιγμα στην πυκνοδομημένη αυτή περιοχή.



Παρεμβάσεις στο αρχαίο θέατρο
Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης, εμβληματική παρουσία στη σημερινή πόλη, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Λέσβου, αλλά και του αρχαίου κόσμου ευρύτερα, είναι… ιδιωτικό! Ως οικόπεδο, δηλαδή, το μνημείο αυτό ανήκει σε δυο ιδιώτες!
Όπως σημείωσε η κ. Φιλανιώτου, «παρά τη σπουδαιότητά του, το μνημείο ουδέποτε μελετήθηκε λεπτομερειακά, ούτε γνώρισε τη μέριμνα που του αξίζει. Λεηλατημένο από το μεσαίωνα, ίσως και νωρίτερα, αλλά και στα νεώτερα χρόνια, για τον προσπορισμό έτοιμου οικοδομικού υλικού και μολύβδου, εξακολουθεί, όπως σημείωνε ο Πετράκος πριν από 40 χρόνια, να είναι “οικτρώς παραμελημένον”. Παρ’ όλες τις κατά καιρούς προσπάθειες της αρμόδιας Εφορείας, δεν έχουν ακόμα ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του και δεν έχουν γίνει παρά μόνο κάποιες πολύ βασικές διαμορφώσεις. Μερικές φορές μένει ακόμη και αφύλακτο, αφού το φυλακτικό προσωπικό είναι είδος εν ανεπαρκεία στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Λέσβου.».



Το σπουδαίο αυτό μνημείο κινδυνεύει με αφανισμό εξ αιτίας της απογύμνωσης του κοίλου από όλα τα μαρμάρινα στοιχεία του, που προκάλεσε την προϊούσα αποσάθρωση του υποκείμενου βράχου. Η κατάσταση χειροτέρεψε με την απόλυτη σχεδόν καταστροφή των αναλημματικών τοίχων των παρόδων, με αποτέλεσμα να έχει εξαφανιστεί σχεδόν κάθε αποτύπωμα από την κατασκευή του κοίλου. Η καταστροφή αυτή είναι ανεπανόρθωτη, θα μπορούσε όμως να ανακοπεί η εξέλιξή της. Ο καθηγητής Ν. Ζούρος κατέθεσε Προκαταρκτική Γεωλογική Έκθεση, όπου προτείνεται η εκπόνηση γεωλογικής και γεωτεχνικής μελέτης μετά από λήψη δειγμάτων, καθώς και μελέτης των κλιματολογικών συνθηκών της ευρύτερης περιοχής.
Πρώτος στόχος, λοιπόν, είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του θεάτρου.
Η μελέτη που εκπονήθηκε αποτελείται από δύο σκέλη:
- Τις προδιαγραφές για μια διεπιστημονική μελέτη σωτηρίας του κοίλου και
- τις προτάσεις για κάποιες σωστικές επεμβάσεις και εργασίες διαμόρφωσης-ανάδειξης που μπορούν να πραγματοποιηθούν άμεσα.
Οι επεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν και τη συντήρηση και ανάδειξη των τμημάτων του αρχαίου τείχους που αποκαλύφθηκαν έξω από το Κοιμητήριο της Αγίας Κυριακής και βορειοδυτικά του θεάτρου.
Προτείνεται, λοιπόν, να διατηρηθεί η σημερινή περίφραξη γύρω από τον άμεσο χώρο του θεάτρου με τις απαραίτητες επισκευές και να κατασκευαστεί μια δεύτερη περίφραξη, ελαφρού τύπου, για το σύνολο της απαλλοτριωμένης έκτασης και να διαμορφωθεί μια είσοδος με χώρο στάθμευσης απέναντι από το Κοιμητήριο. Έτσι, το πευκόφυτο περιβάλλον του θεάτρου μπορεί να είναι επισκέψιμο, ως χώρος αναψυχής και ενημέρωσης, ακόμα και όταν ο κυρίως αρχαιολογικός χώρος θα είναι κλειστός.
Στον πευκώνα βορείως του αρχαίου θεάτρου μπορούν να δημιουργηθούν διαδρομές. Στο ίδιο το θέατρο προτείνεται μία διαδρομή γύρω από το κοίλο, ώστε να προσφέρεται πλήρης θέαση του μνημείου.


Το νέο φυλάκιο που σχεδιάζεται να φτιαχτεί στο αρχαίο θέατρο

Με στόχο οι επεμβάσεις να είναι αναστρέψιμες, να μην επιβάλλονται βίαια στο τοπίο, αλλά να το μετασχηματίζουν με τρόπο που να γίνονται μόλις αισθητές, θα αποφευχθεί πλήρως η άσφαλτος και το σκυρόδεμα και θα προτιμηθούν φυσικά υλικά.
Επειδή από το υπάρχον φυλάκιο ο φύλακας δεν έχει καμμία εποπτεία του χώρου, προτείνεται η κατασκευή ενός νέου σε απόσταση 20 μ. νοτίως της εισόδου, σε θέση που προσφέρει ορατότητα στο φύλακα, χωρίς να επιβάλλεται στο μνημείο και μπορεί να συνδυαστεί με ημιυπαίθριο εκθετήριο αρχιτεκτονικών μελών.
Το παλιό σημερινό φυλάκιο, με την προσθήκη ενός χώρου εμβαδού 29 τετραγωνικών μέτρων, μπορεί να αξιοποιηθεί ως αναψυκτήριο και χώρος ενημέρωσης με εποπτικό υλικό (μακέτες, πινακίδες), που θα είναι προσιτό στο κοινό ακόμη και όταν ο κυρίως αρχαιολογικός χώρος θα είναι κλειστός.

… και στο κάστρο
Μετά το υστερορωμαϊκό οικοδόμημα της Μητρόπολης, ο επισκέπτης οδηγείται στη νότια πύλη του κάστρου, με εντοιχισμένα πολλά αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ ιδιαίτερα ευδιάκριτα είναι τα «σπόλια» από το αρχαίο θέατρο. Τα μοναδικά αρχαία οικοδομικά λείψανα που ανασκάφηκαν στο κάστρο είναι το ιερό της Δήμητρας και Κόρης, 4ου αιώνα προ Χριστού έως 1ο αιώνα μετά Χριστόν. Τμήμα του ιερού αυτού είναι σήμερα ορατό και προγραμματίζεται η ανάδειξή του, σε συνεργασία με τη 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.




Με 5,3 εκατομμύρια ευρώ θα ενταχθεί στο ΕΣΠΑ
Επιτέλους προτεραιότητα

Το αμέσως επόμενο διάστημα, η γενική γραμματέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Σοφία Θεολογίτου, με απόφασή της θα ανοίξει πρόσκληση προς τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να υποβάλουν τις προτάσεις τους προς ένταξη στο ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου. Η πρόταση για την ενοποίηση που έχει, από άποψη μελετών, ωριμάσει και θα υποβληθεί, είναι συνολικού προϋπολογισμού 5,3 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα τρία εκατομμύρια θα διατεθούν για την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων που έχουν εντοπιστεί σε πέντε οικόπεδα στην περιοχή. Τα υπόλοιπα 2,3 εκατομμύρια αφορούν στην ενοποίηση των χώρων και παρεμβάσεις ανάδειξης στο Κάστρο Μυτιλήνης.

Όπως εξήγησε η κ. Θεολογίτου, σε συνεννόηση με τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, Λίνα Μενδώνη, και με τα υπηρεσιακά στελέχη της διαχειριστικής αρχής της Περιφέρειας αλλά και των περιφερειακών υπηρεσιών του υπουργείου, κρίθηκε ότι υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθεί η ενοποίηση στο ΕΣΠΑ.

Πάγιο αίτημα
Η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων του βόρειου τμήματος της Μυτιλήνης αποτελεί χρόνιο αίτημα, κι όχι μόνο της Κ΄ Εφορείας Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων, αλλά και τοπικών φορέων, όπως το Δημοτικό Συμβούλιο Μυτιλήνης που στο παρελθόν είχε στηρίξει μια τέτοια προοπτική.
Όμως το υψηλό κόστος της παρέμβασης στάθηκε επί της ουσίας ο ανασταλτικός παράγοντας για την ένταξη και χρηματοδότησή της απ’ τα προηγούμενα κοινοτικά πλαίσια στήριξης. Τώρα υπάρχει η πολιτική βούληση να δοθεί προτεραιότητα στη διάθεση των αναγκαίων πιστώσεων για την ένωση των αρχαιολογικών χώρων της πόλης.
Ας σημειωθεί ότι ήδη απ’ το Γ΄ Κ.Π.Σ. έγιναν τα πρώτα σημαντικά βήματα που διευκόλυναν τη γενική γραμματέα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Σοφία Θεολογίτου, όπως και τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες Περιφέρειας και υπουργείου Πολιτισμού, να έχουν προκρίνει ως πρώτης προτεραιότητας την ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου. Ειδικότερα, απ’ το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Βορείου Αιγαίου της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου 2000 - 2006 (απ’ τις ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις για τη Μυτιλήνη) υλοποιήθηκαν τα αποστραγγιστικά έργα και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου δίπλα στο ΙΚΑ.
Απ’ το τομεακό πρόγραμμα του υπουργείου Πολιτισμού, και στο πλαίσιο της συνεργασίας που έχει προηγηθεί, χρηματοδοτήθηκε απ’ το Γ΄ Κ.Π.Σ. και η μελέτη για την ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου.