Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Δημοσιεύουμε σήμερα, το δεύτερο μέρος της περιγραφής της εκδρομής μας, το περασμένο καλοκαίρι στο γραφικό, μεγαλοπρεπές, ανατολίτικο, εγκαταλειμμένο, ερειπωμένο και χορταριασμένο εξοχικό του Δαφιώτη Μπεκήρ Αγά.
Μετά την ολιγόλεπτη στάση στα Τσόνια (Κιόνια), στο νερόμυλο του Καλιμάνου και λίγο πριν το γεφύρι της Ποταμιάς, προχωρήσαμε δυτικά και συναντήσαμε το παλιό δημόσιο, όμορφο, φιλότεχνο, εγκαταλειμμένο καλντερίμι του Μπεκήρ Αγά, πλάτους δύο μέτρων, με τις μικρές και μεγάλες πλάκες, με φανερά τα σημάδια από τους τροχούς των φορτωμένων με ανθρώπους και εμπορεύματα, κάρων και τις βαθουλωμένες γυαλιστερές πέτρες από τις οπλές των αλόγων.
Καθώς γράφει ο οικονόμος Σταύρος Τάξης στο βιβλίο του: «Συνοπτική Ιστορία και Τοπογραφία της Λέσβου», Κάιρον 1909: «Επί του προς δυσμάς πλησιεστέρου βουνού της Καλλονής, του καλουμένου Ίσσα, υπάρχει ωραία και μαγευτική τοποθεσία “Καλή Λαγκάδα” καλουμένη, εν η ευρίσκονται ερείπια τινα οικοδομών και εξωκκλήσιον της Παναγίας εντός σπηλαίου… Αυτόθι επί τινος λόφου ευρίσκονται και ερείπια αρχαίου φρουρίου… Εκ της “Καλής Λαγκάδος” διήρχοντο άλλοτε, πριν ή κατασκευασθή η από Μυτιλήνης μέχρι Σιγρίου αμαξιτή οδός, οι των δυτικών χωρίων κάτοικοι, ονομάσαντες την θέσιν ταύτην ούτω κατ’ ευφημισμόν, ούσαν εκ φύσεως ανώμαλον και δύσβατον».
Μέσα στη χαράδρα της Ποταμιάς, ανάμεσα στον Έλαφο και στην Ίσσα, κυκλοφορούσαν έως τη Βατούσα, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, τα ιερά ελάφια της Αρτέμιδος και τα μικρόσωμα, δυνατά και με μεγάλη αντοχή, άλογα της γηγενούς ράτσας των «μυντιλήδων», καθώς κατέγραψε με θαυμασμό ο Dom. Colnaghi στο κείμενό του: « Ένα ταξίδι στη Μυτιλήνη το 1854» στο βιβλίο του Charles Newton: «Ταξίδια στην Ανατολή», Λονδίνο 1865.
Το καλντερίμι αυτό ξεκινούσε από τα Δάφια, ακολουθούσε τις παρυφές των βουνών του Παρθένη, του Κόλωνα και του Έλαφου, συνέχιζε παράλληλα στο ποταμό της Καλής Λαγκάδας και συναντούσε το μονοπάτι που έρχεται από τα Παράκοιλα για την Ανεμώτια και από εκεί προχωρούσε στο δυτικό άκρο του νησιού στο Σίγρι.
Κατά πως γράφουν οι φίλοι μου, Γιάννης Κωνσταντέλλης και Ραλλού Κράλλη-Κωνσταντέλλη στο λεύκωμα: «Καλλονή, οδοιπορικό στην κεντρική Λέσβο» του Δήμου Καλλονής, εκδόσεις «Τοπίο» 2000: «Τα Δάφια, μάλλον παίρνουν την ονομασία τους από το επίθετο της Αρτέμιδος Δαφνία… Και η ονομασία του βουνού είναι αρχαία. Σχετίζεται με τη λατρεία της Αρτέμιδος, αφού το «παρθένιον όρος ως τοπωνύμιο δηλώνει τον τόπο όπου λατρευόταν η θεά».
Επίσης ο Σταυράκης Αναγνώστης αναφέρει στο βιβλίο του «Λεσβιάς Ωδή», Σμύρνη 1850, ότι υπάρχει: «επιγραφή τις εις τα προπύλαια του εν Εδαφίοις Οθωμανικού Τεμένους “Αρτέμιδι τη ξυμβούλω κ.τ.λ.” ».
Η Ερατώ θαυμάζοντας και φωτογραφίζοντας το καλντερίμι, μεταφερόμενη στις τότε πολύχρωμες, ποικιλόμορφες εικόνες της πολύβουης, ανθρώπινης πομπής, είχε μία ένσταση:
- Γιατί ο δημόσιος δρόμος περνά μέσα από ιδιόκτητα κτήματα;
- Το αντίστροφο ισχύει! Τα ιδιόκτητα κτήματα έχουν καταπατήσει το δημόσιο δρόμο. Όπως στην παραλία ανατολικά από τα Καραβούλια, που βρήκαμε φραγμένο το δρόμο και γυρίσαμε πίσω για να πάμε τελικά εκεί κολυμπώντας μέσα από τον ποταμό. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στη Λέσβο, να φράζουν τον αγροτικό δρόμο, με ένα πρόχειρο ξύλο ή συρματόπλεγμα και καμιά φορά με πρόχειρη αυτοσχέδια πόρτα, μπορεί και με κλειδαριά.
Το παλιό δημόσιο καλντερίμι, οι κτηματίες το θεωρούν πλέον ιδιοκτησία τους. Στο επόμενο χωράφι, το καλντερίμι σταματά και θα θυμώσεις που οι ιδιοκτήτες το έχουν καταστρέψει, για να οργώνουν περισσότερη έκταση. Θα παρακάμψουμε τα σύρματα και θα το συναντήσουμε ξανά στο άλλο κτήμα όπου συνεχίζει να υπάρχει. Εκεί σώθηκε επειδή είναι σε ελαιόκτημα με πετρώδες έδαφος και αδυνατούν να βάλουν άλλες καλλιέργειες.
- Γι’ αυτό το λιθόστρωτο, όπως και κανένα άλλο του λεκανοπεδίου Καλλονής, δεν το βρήκα στο ενδιαφέρον βιβλίο: «Περπατώντας στα μονοπάτια της Λέσβου», Μυτιλήνη 2008, της τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων. Δεν θα μπορούσε να είναι στο βιβλίο διακεκομμένο.
- Τα άλλα μονοπάτια διασώθηκαν επειδή είχαν την τύχη να έχουν πολλούς υποστηρικτές και έπεισαν τους ξενοδόχους, τους μαγαζάτορες και τους δήμους πως είναι για το καλό τους να προσελκύουν τουρίστες αναδεικνύοντας και διαφημίζοντας τα μονοπάτια και τις φυσικές ομορφιές, όπως αυτή η περιοχή με την οργιαστική βλάστηση, τις ελιές, τις ροδοδάφνες, τα κούμαρα και τα ροδόδενδρα.
Στο σημείο αυτό διακόψαμε την κουβέντα για μια φωτογραφία με τον οδηγό μας, τον αγαπητό φίλο, περιπατητή, γνώστη, χαρτογράφο και υμνωδό του λεκανοπεδίου Καλλονής, το Χρήστο Τραγέλλη, και συνεχίσαμε χωρίς άλλη χρονοτριβή την πορεία.
Όμως, λόγω περιορισμένου χώρου της στήλης, θα συνεχίσουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις.
Άρης Κυριαζής
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Δημοσιεύουμε σήμερα, το δεύτερο μέρος της περιγραφής της εκδρομής μας, το περασμένο καλοκαίρι στο γραφικό, μεγαλοπρεπές, ανατολίτικο, εγκαταλειμμένο, ερειπωμένο και χορταριασμένο εξοχικό του Δαφιώτη Μπεκήρ Αγά.
Μετά την ολιγόλεπτη στάση στα Τσόνια (Κιόνια), στο νερόμυλο του Καλιμάνου και λίγο πριν το γεφύρι της Ποταμιάς, προχωρήσαμε δυτικά και συναντήσαμε το παλιό δημόσιο, όμορφο, φιλότεχνο, εγκαταλειμμένο καλντερίμι του Μπεκήρ Αγά, πλάτους δύο μέτρων, με τις μικρές και μεγάλες πλάκες, με φανερά τα σημάδια από τους τροχούς των φορτωμένων με ανθρώπους και εμπορεύματα, κάρων και τις βαθουλωμένες γυαλιστερές πέτρες από τις οπλές των αλόγων.
Καθώς γράφει ο οικονόμος Σταύρος Τάξης στο βιβλίο του: «Συνοπτική Ιστορία και Τοπογραφία της Λέσβου», Κάιρον 1909: «Επί του προς δυσμάς πλησιεστέρου βουνού της Καλλονής, του καλουμένου Ίσσα, υπάρχει ωραία και μαγευτική τοποθεσία “Καλή Λαγκάδα” καλουμένη, εν η ευρίσκονται ερείπια τινα οικοδομών και εξωκκλήσιον της Παναγίας εντός σπηλαίου… Αυτόθι επί τινος λόφου ευρίσκονται και ερείπια αρχαίου φρουρίου… Εκ της “Καλής Λαγκάδος” διήρχοντο άλλοτε, πριν ή κατασκευασθή η από Μυτιλήνης μέχρι Σιγρίου αμαξιτή οδός, οι των δυτικών χωρίων κάτοικοι, ονομάσαντες την θέσιν ταύτην ούτω κατ’ ευφημισμόν, ούσαν εκ φύσεως ανώμαλον και δύσβατον».
Μέσα στη χαράδρα της Ποταμιάς, ανάμεσα στον Έλαφο και στην Ίσσα, κυκλοφορούσαν έως τη Βατούσα, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, τα ιερά ελάφια της Αρτέμιδος και τα μικρόσωμα, δυνατά και με μεγάλη αντοχή, άλογα της γηγενούς ράτσας των «μυντιλήδων», καθώς κατέγραψε με θαυμασμό ο Dom. Colnaghi στο κείμενό του: « Ένα ταξίδι στη Μυτιλήνη το 1854» στο βιβλίο του Charles Newton: «Ταξίδια στην Ανατολή», Λονδίνο 1865.
Το καλντερίμι αυτό ξεκινούσε από τα Δάφια, ακολουθούσε τις παρυφές των βουνών του Παρθένη, του Κόλωνα και του Έλαφου, συνέχιζε παράλληλα στο ποταμό της Καλής Λαγκάδας και συναντούσε το μονοπάτι που έρχεται από τα Παράκοιλα για την Ανεμώτια και από εκεί προχωρούσε στο δυτικό άκρο του νησιού στο Σίγρι.
Κατά πως γράφουν οι φίλοι μου, Γιάννης Κωνσταντέλλης και Ραλλού Κράλλη-Κωνσταντέλλη στο λεύκωμα: «Καλλονή, οδοιπορικό στην κεντρική Λέσβο» του Δήμου Καλλονής, εκδόσεις «Τοπίο» 2000: «Τα Δάφια, μάλλον παίρνουν την ονομασία τους από το επίθετο της Αρτέμιδος Δαφνία… Και η ονομασία του βουνού είναι αρχαία. Σχετίζεται με τη λατρεία της Αρτέμιδος, αφού το «παρθένιον όρος ως τοπωνύμιο δηλώνει τον τόπο όπου λατρευόταν η θεά».
Επίσης ο Σταυράκης Αναγνώστης αναφέρει στο βιβλίο του «Λεσβιάς Ωδή», Σμύρνη 1850, ότι υπάρχει: «επιγραφή τις εις τα προπύλαια του εν Εδαφίοις Οθωμανικού Τεμένους “Αρτέμιδι τη ξυμβούλω κ.τ.λ.” ».
Η Ερατώ θαυμάζοντας και φωτογραφίζοντας το καλντερίμι, μεταφερόμενη στις τότε πολύχρωμες, ποικιλόμορφες εικόνες της πολύβουης, ανθρώπινης πομπής, είχε μία ένσταση:
- Γιατί ο δημόσιος δρόμος περνά μέσα από ιδιόκτητα κτήματα;
- Το αντίστροφο ισχύει! Τα ιδιόκτητα κτήματα έχουν καταπατήσει το δημόσιο δρόμο. Όπως στην παραλία ανατολικά από τα Καραβούλια, που βρήκαμε φραγμένο το δρόμο και γυρίσαμε πίσω για να πάμε τελικά εκεί κολυμπώντας μέσα από τον ποταμό. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στη Λέσβο, να φράζουν τον αγροτικό δρόμο, με ένα πρόχειρο ξύλο ή συρματόπλεγμα και καμιά φορά με πρόχειρη αυτοσχέδια πόρτα, μπορεί και με κλειδαριά.
Το παλιό δημόσιο καλντερίμι, οι κτηματίες το θεωρούν πλέον ιδιοκτησία τους. Στο επόμενο χωράφι, το καλντερίμι σταματά και θα θυμώσεις που οι ιδιοκτήτες το έχουν καταστρέψει, για να οργώνουν περισσότερη έκταση. Θα παρακάμψουμε τα σύρματα και θα το συναντήσουμε ξανά στο άλλο κτήμα όπου συνεχίζει να υπάρχει. Εκεί σώθηκε επειδή είναι σε ελαιόκτημα με πετρώδες έδαφος και αδυνατούν να βάλουν άλλες καλλιέργειες.
- Γι’ αυτό το λιθόστρωτο, όπως και κανένα άλλο του λεκανοπεδίου Καλλονής, δεν το βρήκα στο ενδιαφέρον βιβλίο: «Περπατώντας στα μονοπάτια της Λέσβου», Μυτιλήνη 2008, της τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων. Δεν θα μπορούσε να είναι στο βιβλίο διακεκομμένο.
- Τα άλλα μονοπάτια διασώθηκαν επειδή είχαν την τύχη να έχουν πολλούς υποστηρικτές και έπεισαν τους ξενοδόχους, τους μαγαζάτορες και τους δήμους πως είναι για το καλό τους να προσελκύουν τουρίστες αναδεικνύοντας και διαφημίζοντας τα μονοπάτια και τις φυσικές ομορφιές, όπως αυτή η περιοχή με την οργιαστική βλάστηση, τις ελιές, τις ροδοδάφνες, τα κούμαρα και τα ροδόδενδρα.
Στο σημείο αυτό διακόψαμε την κουβέντα για μια φωτογραφία με τον οδηγό μας, τον αγαπητό φίλο, περιπατητή, γνώστη, χαρτογράφο και υμνωδό του λεκανοπεδίου Καλλονής, το Χρήστο Τραγέλλη, και συνεχίσαμε χωρίς άλλη χρονοτριβή την πορεία.
Όμως, λόγω περιορισμένου χώρου της στήλης, θα συνεχίσουμε στις επόμενες δεκαπενθήμερες επισημάνσεις.
Άρης Κυριαζής
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.