«Ο ΑΡΧΩΝ», σε χρυσό κάμπο-βάθος, «ΜΙΧΑΗΛ», με εξίτηλα, σχεδόν μισοσβησμένα βυζαντινά κόκκινα μεγαλογράμματα, μέσα σε δυο καστανόχρωμα πλαίσια, αριστερά και δεξιά στις πάνω γωνίες, στη θαυμάσια μεταβυζαντινή εικόνα, στο 17ο αιώνα, φι­λοτεχνημένη σε ξύλο, από άγνωστο καλλιτέχνη, με ύψος 103, πλάτος 48 και πάχος 4 εκατοστά, βρίσκεται στο Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο Μυτιλήνης, στον αυλόγυρο του ιερού ναού Αγίου Θεράποντα. Από τη συλλογή του Μητροπολιτικού Οίκου.

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ εικονίζεται ολόσωμος, όρθιος μετωπικός, με στρατιωτική στολή, να πατά με ανοιχτά τα πόδια σε λαδοπράσινο πεδίο (βάθος). Πίσω από τα πόδια και τις πατούσες του ξαπλωμένος, μισόγυμνος, ασπρογένης κι ασπρομάλλης γέρικος αδύνατος άντρας, με άσπρο περίζωμα, μπροστέλα, φαρδιά πάνινη ζώνη γύρω από τη μέση. Η όψη του δείχνει να είναι πεθαμένος, αφού το αριστερό βλέφαρό του είναι κλειστό, από το στόμα του βγαίνει αίμα, κι από τον ανοιχτό κιτρινόχρωμο προπλασμό (πρώτο χρώμα) σ’ όλα τα σαρκώματα, πρόσω­πο, κορμί, χέρια, πόδια. Είναι ο φιλάργυρος πλούσι­ος, που πάνω από την κοιλιά του, σε μεγαλογράμματη κόκκινη βυζαντινή επιγραφή, διαβάζουμε: «ΦΡΙΞΩΝ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΡΩΜΦΑΙΑΣ».
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, στιβαρός, δυνατός, ρωμαλέ­ος, ζωγραφίζεται σε αυστηρή νεανική μορφή, με μα­κριά βοστρυχωτά, με μπούκλες πλεγμένα κατσαρωτά, μαλλιά, πέφτουν στους ώμους και τα βαστά κόκκινη κορδέλα, να κυματίζει στα πλάγια. Γύρω στο κεφάλι του χρυσό, φωτοστέφανο, που ξεχωρίζει από τον χρυσό κάμπο-βάθος με δυο ομόκεντρους λεπτούς κύκλους. Ο προπλασμός στο πρόσωπο και στα γυμνά μέρη, λαιμό, χέρια, πόδια, είναι ανοιχτοκαστανός. Τα λεπτά άσπρα φώτα, απλωμένα σε παράλληλες γραμμές, φωτίζουνε τα σαρκώματα. Από τις ωμοπλάτες ξεχωρίζουν οι πλατιές καστανόχρωμες φτερούγες του, με χρυσοκοντυλιές στις λεπτομέρειες. Ξεκινάν από τους ώμους με σχηματοποιημένα άσπρα, γκρίζα και πρασινωπά λέπια. Ο άσπρος θώρακάς του στολίζεται με γαλάζια γεωμετρικά σχήματα, κι ένα δεντροκλώναρο στη μέση. Με λάματα, σκληρά σχήματα, πτυχές σε τρίγωνα, γωνιές, τετράγωνα, ο κοντός κοκκινογαλάζιος χιτώνας, με πράσινη παρυφή, φόδρα, ούγια. Ο κόκκινος μανδύας με κιννάβαρι (κοκκινόχρωμα) πέφτει στην πλάτη και μπροστά από αριστερά φαρδιά ταινία με πτυχώσεις ως τα γόνατα. Στο δεξί χέρι του βαστά άσπρο σπαθί γυμνό, υψωμένο πάνω από τον    ώμο του, με λαβή (μανίκι) μαύρη σε σχήμα σταυρού, διακοσμημένη. Ρομφαία, πύ­ρινο αρχαγγελικό σπαθί, δίκοπο, που καταλήγει σε αιχμή, μύτη, κόψη. Η ξιφοθήκη, θηκάρι μαύρη κρέμε­ται πίσω αριστερά και με μαύρο λεπτό κορδόνι από τον ώμο του. Ο Άρχων Μιχαήλ στεκότανε με σπαθί ξεγυμνωμένο: «Τον άγγελον του Κυρίου ιστάμενον εν τη οδώ και την ρομφαίαν αυτού γεγυμνωμένην εν τη χειρί αυτού» (Αριθμοί, κβ΄, 23). Στο αριστερό χέρι του, υψωμένο ως τον ώμο, βαστά μι­κροκαμωμένο φασκιωμένο βρέφος, που φαίνεται μόνο το κεφάλι του, κι απλωμένο άσπρο ειλητάρι-πάπυρο κυλινδρικό, με μαύρη μεγαλογράμματη βυζαντινή επιγραφή: «ΟΡΑC ΜΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟΝ ΠΡΟC ΜΑΧΗΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ. ΞΙΦΗΦΟΡΟC Δ ΑΜΑΧΟC ΗΜΙ ΤΗC ΠΥΛΗC ΕΤΙΜΟC ΗΜΙ, ΤΗC ΜΟΝΗC. ΤΗC ΕΝΘΑΔΕ ΟCΤΙC ΒΟΥΛΥΘΗ ΤΟΥ ΑΔΗΚΗCΕ ΟC ΔΕ CΤΡΕΦΩ ΚΑΤ ΑΥΤΟΥ ΤΟ ΞΙΦΟC ΚΑΙ ΤΗΝ CΠΑΘΗΝ». Στα γυμνά πόδια του ωχροκίτρινες περικνημίδες, περικαλύμματα κνήμης, γκέτες, με τα δάχτυλα έξω, κι άσπρες καλτσοδέτες.
Μια άλλη μνημειακή, που έχει τη μεγαλοπρέπεια, την επιβλητικότητα μνημείου, μεταβυζαντινή εικό­να με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ζωγραφισμένη σε ξύλο από άγνωστο αγιογράφο, στον 15ο αιώνα, με ύψος 75, πλάτος 63,5 και πάχος 3 εκατοστά βρίσκεται στο Βυζαντινό Εκκλησιαστικό Μουσείο Μυτιλήνης. Προέρχεται από τον ιερό ναό Ταξιαρχών, από το Καγιάνι.
Ο Αρχάγγελος εικονίζεται στηθαίος, μετωπικός, από τη μέση και πάνω, με μεγάλες καστανές πλα­τιές φτερούγες και πλούσια στρατιωτική στολή, μέσα σε χρυσό βάθος. Οι φτερούγες με παράλληλες λεπτές χρυσοκοντυλιές. Έχει έκφραση αυστηρή κι επιβλητική, μορφή αρχοντική, κυρίαρχη. Ο προπλασμός στο πρόσωπο ανοιχτοκαστανός κι οι φωτισμένες επιφάνειες στο μέτωπο, στα μάγουλα, στο πη­γούνι, στο λαιμό, όπως και στα γυμνά χέρια ως τους αγκώνες, γράφονται με ωχρορόδινο. Τα χαρακτηριστικά στο πρόσωπο, το στόμα, λίγο πηγούνι, μύτη, ρουθούνια γράφονται με τόνους ψιλούς. Φωτερό το ασπράδι στα μάτια. Καστανομάτης, τα φρύδια σμιχτά, καμαροφρύδης, βλέφαρα, ματόφυλλα, ματοτσίνουρα έν­τονα γραμμένα, αγγελομάτης. Το πρόσωπο αυγοειδές, μακρουλό, στολίζεται με πλούσια μαλλιά, που πέφτουνε στους ώμους, με γραψίματα, γραμμές κυ­κλικά και χρυσοκοντυλιές φωτεινές. Περιπλεγμένη άσπρη ταινία στολίζει τα φουντωτά μαλλιά.
Στο δεξί χέρι του βαστά υψωμένο πάνω από τον ώμο του γκριζογάλαζο σπαθί με χρυσολαβή, ενώ στο αριστερό το χρυσοπλουμισμένο βυσσινί θηκάρι. Τα χέρια μπρατσωμένα, με δυνατές χεροδύναμες παλάμες, βαστάνε το σπαθί και το θηκάρι. Ο άρχων Μιχαήλ, με στρατιωτικά φορέματα, βαστά γυμνό σπαθί: «Και η ρομφαία αυτού ήτο γεγυμνωμένη εν τη χειρί αυτού... εγώ Αρχιστράτηγος της δυνάμεως του Κυρίου» (Ιησούς Ναυή ε΄, 13-14).
Φορά κόκκινο θώρακα με σκουρογάλαζα στολίδια στο λαιμό, στο στήθος, στη μέση. Στολίδια με γεωμε­τρικά σχήματα και μαίανδρο, διακοσμητικό σχήμα με ίσες γραμμές, που στρέφονται γύρω από το κέντρο, συσπειρώνονται σε ορθές γωνίες και κυκλικές. Από πάνω κοκκινόχρωμος με κιννάβαρι μανδύας, πέφτει στους ώμους και στην πλάτη, και δένει στο στήθος με φιόγκο. Πολλά λάματα-πτυχώσεις δε­ξιά και στη μέση του. Τα μπράτσα σκεπάζονται με ανοιχτό γαλάζιο ρούχο. Γύρω από το κεφάλι χρυσό φωτοστέφανο, που ξεχωρίζει από το βάθος με δυο κόκκινους λεπτούς κύκλους-περιγράμματα. Ο εσωτε­ρικός κύκλος στολίζεται με κόκκινα σταυροφόρα τρίγωνα. Η εικόνα πλαισιώνεται από στενή κόκκινη ταινία, πλάγια και στην πάνω πλευρά.

Σε μνημεία της Λέσβου
Οι Ταξιάρχες Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ εικονίζονται και σε μεταβυζαντινές τοιχογραφίες σε λεσβιακά μνημεία. Ο Μιχαήλ: Στο καθολικό της Μονής Λειμώνος, ολόσωμος, όρθιος, φτερωτός σε πλάγια στάση με φωτοστέφανο και ξαφτέρουγο στο χέρι, σε κάθετη πλευρά σε παράθυρο. Φορά ολόσωμο άσπρο φόρεμα με στολίδια, κεντίδια, πλουμίδια, στην τραχη­λιά, στη μέση, στον ποδόγυρο και στα μανίκια. Στον κοιμητηριακό ναό Λειμώνος, ολόσωμος, μετωπικός, με στρατιωτική στολή και σπαθί στο δεξί του χέρι, ενώ στο αριστερό βαστά σε μετάλλιο την εικόνα του Χριστού. Φορά χιτώνα και χλαμύδα, με μεγάλες φτερούγες και νεανικό πρόσωπο. Τοιχογραφήθηκε το 1577.
Στο μονόχωρο κεραμοσκεπή ναΐσκο, η Κοίμηση της Θεοτόκου, στο Δαμάνδρι, αριστερά από την πόρ­τα, διαβάζουμε την επιγραφή, με βυζαντινά μεγαλογράμματα «Ο ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ Ο ΦΥΛΑΞ». Εικονίζεται ολόσωμος, μετωπικός, με στρατιωτική στολή και κον­τό χιτώνα πλουμισμένο. Βαστά υψωμένο σπαθί στο δεξί χέρι, που το φέρνει μπροστά αριστερά, και ανοιχτό ειλητάρι στο αριστερό, με μεγαλογράμματη βυζαντινή επιγραφή: «ΠΡΩΤΟΙ ΒΛΕΠΟΝΤΕC ΤΟ ΞΙΦΟC ΤΕΤΑΜΕΝΟΝ ΟCΟΙ ΒΕΒΗΛΟΙ ΚΑΙ ΡΑΘΥΜΟΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟΝ Η CΥCΤΑΛΕΙΤΑΙ ΠΡΟC ΜΕΤΑΝΟΙΑΝ ΤΑΧΟΙ ΕΙ ΔΕ ΜΗ ΠΡΟCΨΑΥΗΤΑΙ ΤΗ ΘΕΙΑ ΠΥΛΗ. ΕΓΩ ΓΑΡ Ο ΠΡΙΝ ΤΗC ΠΑΛΑΙΑC ΠΡΟCΤΑΤΗC ΕΤΑΧΘΗΝ ΤΗC ΝΕΑC ΕΔΕΜ ΦΥΛΑΞ». Η μορφή του νεανική, με φουντωτά σγουρά μαλλιά, μεγάλες φτερούγες και πλούσια λάματα, σκληρά σχήματα στα ρούχα. Ο μανδύας δένει με φιόγκο στο στήθος. Τοιχογραφήθηκε από τον Χιώτη ζωγράφο Χωματά ή Χωματζά στα 1733.
Στη Μονή Εισόδια της Θεοτόκου Περιβολής, στον τοίχο έξω από το ιερό βήμα διαβάζουμε την επι­γραφή «Ο ΑΡΧ(ΑΓΓΕΛΟC) ΜΙΧΑΗΛ», νέος με κοντά μαλλιά, φύλακας στην εκκλησιά. Βαστά ξεθηκαρισμένο σπαθί στο δεξί και στ’ αριστερό ειλητάρι με τη μεγαλογράμματη επιγραφή: «ΒΡΟΤΟΙ ΒΛΕΠΟΝΤΕC ΤΟ ΞΙΦΟC ΤΕΤΑΜΕΝΟΝ». Είναι πολύ ξεφλουδισμένος στο πρόσωπο και στο σώμα. Τοιχογραφήθηκε από άγνωστους αγιογράφους μετά το 1550.
Στο μονόχωρο ξυλόστεγο με νάρθηκα ιερό ναό Μεταμόρφωση του Σωτήρα, στα Παπιανά Καλλονής, στο βόρειο τοίχο διαβάζουμε την επιγραφή «Ο ΑΓΙΟC ΜΙXΑHΛ». Εικονίζεται μετωπικός, νεαρός, με χιτώνα και χλαμύδα, σγουρομάλλης, με ταινία στα μαλλιά. Στο αριστερό χέρι βαστά σφαίρα, με την προτομή του Χριστού Εμμανουήλ, και στο δεξί μικρή πινα­κίδα. Τοιχογραφήθηκε στα 1600. Κτίτορας του ναού είναι ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Παΐσιος (1590 - 1603).
Στο μονόχωρο ξυλόστεγο μικρό ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Ανεμότια διαβάζουμε την επιγραφή «Ο ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ», μεγαλοκαμωμένος ψυχοπομπός. Μορφή αυστηρή, επιβλητική, φορά στρατιωτική στολή και βαστά πλατύ και καμπυλωτό σπαθί, γυμνό, στο υψωμένο δεξί χέρι. Το αριστερό το ‘χει σηκωμένο ψηλά (είναι ξεφλουδισμένο) που ίσως βα­στούσε την ψυχή νεκρού σε μορφή μικροσκοπικού βρέφους (όπως στην εικόνα του Μουσείου Μυτιλήνης), ή το «κοινόν του θανάτου ποτήριον». Πάνω από το κεφάλι του νεκρού, που είναι γέρος ξαπλωμένος ανάσκελα, γυμνός ανάμεσα στα πόδια του Μιχαήλ διαβάζουμε την επιγραφή με μεγαλογράμματα: «ΦΡΙΞΟΝ ΨΥΧΗ (ΜΟΥ) ΤΑ ΟΡΟΜΕΝΑ».


Αρχάγγελος Μιχαήλ, 15ος αιώνας (πάνω). Αρχάγγελος Μιχαήλ, 17ος αιώνας

Ο Γαβριήλ: Στο καθολικό της Μονής Λειμώνος, ολόσωμος, όρθιος, φτερωτός σε πλάγια στάση, όπως ο Μιχαήλ, με φωτοστέφανο και ξαφτέρουγο στο χέρι, σε κάθετη πλευρά σε παράθυρο. Φορά ολόσωμο άσπρο φόρεμα με στολίδια, κεντίδια, πλουμίδια στην τραχηλιά, στη μέση, στον ποδόγυρο και στα μανίκια. Νεανική μορφή, μελαγχολική.
Στο καθολικό της Μονής Λειμώνος διαβάζουμε τη σχεδόν ξεφλουδισμένη επιγραφή, με μεγαλογράμματα: «Ο ΑΡΧ(ΩΝ) Γ(Α)ΒΡΙΗΛ», νεανική μορφή, με μεγάλες φτερούγες, το κεφάλι γερμένο λίγο προς τα δεξιά, σγουρομάλλης, ανοιχτό ειλητάρι αριστερά του, όπου με βυζαντινά μεγαλογράμματα διαβά­ζουμε την επιγραφή: «ΑΝΔΡΕC ΟΡΑΤΕ ΤΗΝ CΠΑΘΗΝ ΗΝΠΕΡ ΦΕΡΕΙ ΠΡΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΝΟC ΜΙΧΑΗΛ ΤΕΘΗΓΜΕΝΗΝ. ΜΗ ΤΙC ΒΕΒΗΛΟC ΚΑΚΙCΤΟC ΚΑΚΕΡΓΑΤΗC ΚΑΤΑΦΡΟΝΙΤΗC ΤΩΝ Θ(ΕΟ)Υ ΠΡΟCΤΑΓΜΑΤΩΝ ΤΟΛΜΩΝ ΕΙCΕΛΘΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥΤΟΥ ΜΕCΟΝ ΜΗ ΠΡΩΤΟΝ ΑΦΕΙC Π...)».
Στον κοιμητηριακό ναό Λειμώνος η Γέννηση της Θεοτόκου, δεξιά από την είσοδο εικονίζεται «Ο ΑΡΧΟΝ ΓΑΒΡΙΗΛ», με νεανικά χαρακτηριστικά, φύ­λακας στην εκκλησιά. Φορά ανοιχτόχρωμη χλαμύδα. Στο δεξί χέρι βαστά δόρυ, μακρύ ξύλινο κοντάρι με μεταλλική μύτη, και στο αριστερό μετάλλιο, αλ­λά δε φαίνεται η εικόνα του Χριστού, η τοιχογραφία είναι καταστραμμένη. Στο ίδιο παρεκκλήσι υπάρχει σε τοιχογραφία ο «Ευαγγελισμός της Θεο­τόκου» με τον αρχάγγελο Γαβριήλ, σε πλάγια στά­ση ολόσωμο. Επιγραφή «Ο ΑΡΧ ΓΑΒΡΙΗΛ» με βυζαντινά μεγαλογράμματα. Διατηρείται σε πολλή καλή κατάσταση, με ανοιχτές τις μεγάλες φτερούγες, τη χλαμύδα με πολλά λάματα. Φωτοστέφανο κι άσπρη ταινία στα σγουρά μαλλιά. Το δεξί του χέρι είναι τεντωμένο μπροστά σε χειρονομία λόγου με την Παναγία, όπου ρίχνει το βλέμμα του.
Στη μικρή μονόχωρη εκκλησιά, στον Άγιο Νικόλα, στη ρημαγμένη Τζίθρα (ζούνε πέντε ψυχές), κοντά στην Άντισσα, στην παράσταση του «Ευαγγελισμού», σώζεται κάπως ο αρχάγγελος Γαβριήλ, με το δεξί χέρι τεντωμένο προς τα κάτω σε χειρονομία λόγου με την Παναγία. Φορά κόκκινο χιτώνα και βαθυγάλαζο φόρεμα, με πλούσια λάματα-πτυχώσεις. Τοιχογραφήθηκε το 1544 από άγνωστο ζωγράφο.
Στον ιερό ναό Μεταμόρφωση του Σωτήρα, στα Παπιανά Καλλονής, στο νότιο τοίχο, η επιγραφή «Ο ΑΡΧΩΝ ΓΑΒΡΙΗΛ», μετωπικός, πρώτος έξω από το τέμπλο, νεανική μορφή με μακρουλό πρόσωπο, φουν­τωτά σγουρά μαλλιά. Φορά χιτώνα, λουρίδα και μανδύα. Στο δεξί χέρι βαστά πινακίδα και στο αρι­στερό τη σφαίρα του κόσμου με τα συμπιλήματα-συντομογράμματα ΙC ΧC. Στον ίδιο ναό, στο νάρθηκα, εικονίζεται ο Γαβριήλ, ντυμένος καλογερίστι­κα, με κουκούλι στο κεφάλι, ολόσωμος με μεγάλες φτερούγες και φωτοστέφανο. Στο αριστερό χέρι βαστά ανοιχτό ειλητάρι, που κάπως ξεχωρίζει η μεγαλογράμματη επιγραφή: «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΤΩ CΧΗΜΑΤΙ CΩΘΗCΕΤΑI ΠΑCΑ CΑΡΞ, Ω ΠΑΧΩΜΙΕ ή ΤΟΙΟΥΤΟΝ ΕΧΕΙ ΓΕΝΕCΘΑΙ ΤΟ CΧΗΜΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΙCΟΝ ΤΟIC ΑΓΓΕΛΟIC, Ω ΠΑΧΩΜΙΕ», απευθυνόμενος στον όσιο Παχώμιο που είναι ζωγραφισμένος δίπλα του.
Στη Λέσβο είναι αφιερωμένα στους Ταξιάρχες και στους Αρχάγγελους τα εξής μοναστήρια: Ταξιαρχών Λειμώνος, που ανασυστήθηκε το 1527 από τον Άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό. Κρεοκόπου, στον αρ­χάγγελο Μιχαήλ. Ανακαινίστηκε το 1605 και δια­λύθηκε πριν από την επανάσταση του 1821. Ταξι­άρχες Πιθαρίου, ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα. Ταξιάρ­χες Κάτω Τρίτους, ίσως ιδρύθηκε πριν την άλωση της Λέσβου το 1462 και διαλύθηκε στο πρώτο μι­σό, στο 17ο αιώνα. Ταξιάρχες Μανταμάδου, ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα. («Εμπρός», Αστράτ’γους 7-11-2009).
Στη Μητρόπολη Μηθύμνης λειτουργούν ενορια­κοί ναοί: Παμμέγιστοι Ταξιάρχες στη Φίλια, όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι, με την εξής παράδοση: Κάποτε ο τούρκικος στρατός θέλησε να πάρει τις κοπέλες του χωριού. Τότε, όλες οι κοπέλες πήγανε και κρυφτήκανε μέσα στον Ταξιάρχη. Όταν πήγαν οι Τούρκοι να τις πιάσουνε, βγήκε ο Ταξιάρχης σαν αράπης, τους φοβέρισε και φύγανε. Ύστερα από καιρό γυρίσαν οι κοπέλες στα σπίτια τους. Παμμέγιστοι Ταξιάρχες στη Μήθυμνα, στην Πελόπη, στο Υψηλομέτωπο, στην Αγία Παρασκευή, στα Παράκοιλα. Παρεκκλήσι Ταξιάρχες στην Άντισσα. Ξωκκλήσια Ταξιάρχες: στη Φίλια, στην Άντισσα, στο Σκουτάρο, Μιχαήλ στο Μανταμάδο, στη Νάπη, στα Παράκοιλα. Κοιμητηριακοί ναοί: στη Βατούσα, στην Πελόπη, Ταξιάρχες, στην Πέτρα Άρχων Μιχαήλ.
Στη Μητρόπολη Μυτιλήνης, Ερεσού και Πλωμαρίου λειτουργούν ενοριακοί ναοί Ταξιάρχες: στον Ασώματο, στον Παπάδο, στο Καγιάνι, από την τούρκικη λέξη «Καγιάς», που σημαίνει βράχος, καθώς κά­τω από το χωριό απλώνεται ένα μεγάλο βραχώδες ύψωμα. Το 2003 χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός. Η εκκλησιά Ταξιάρχης άρχισε να χτίζεται το 1903 και τέλειωσε το 1958, κι έδωσε την ονο­μασία του στον οικισμό. Ο ναός είναι σταυροειδής με τρούλο γοτθικού ρυθμού. Έχει ξυλόγλυπτο τέμ­πλο, κι εξαιρετικές εικόνες. Η εικόνα του Ταξιάρχη, με ύψος δυο μέτρα, κατασκευάστηκε από μα­στίχα και κερί πριν 800 χρόνια περίπου. Ταξιάρχες παρεκκλήσια: Σταυρί Αγιάσου, Πλακούρι Ερεσού, Θερμή, Κάτω Τρίτος, Κυριακίδη (ιδιωτικό), Μυτιλήνη, Πάμφιλα, Παλαιό Νεκροταφείο, Πύργοι Θερμής, Σκόπε­λο, Συκούντα. Ξωκκλήσια Ταξιάρχες: Καστέλι, Μαγαζί, Δίγας, Κόβελη, Καρίνη, Φυλάκιο Αεροπορίας, Βουβάρι Αγιάσου, Άγρα, Ακράσι, Αληφαντά, Αμπελικό, Κλησίδι, Χωραφέλια, Βασιλικά, Χαλατσίδα, Καμαρούδι και Χούλιαρη Βρίσας, Πλακούρι Ερεσού, Λότζα Μπαΐρια και Τσούκαλα Θερμής, Μλέλια και Καγιάνι Ίππειου, Κάτω Κουρνέλλα, Αχλαδιά και Σεντούκα Λάμπου Μύλοι, Πετραδερή στο Λισβόρι, Παλιόλουτρο, Χαραμίδα, Άγιος Κωνσταντίνος στα Λουτρά, Σταλός, Νίτσα, Παναγιούδα, Κάμπο στο Μεσαγρό, Μιστεγνά, Μόρια, Λαγκάδας και Ασώματος Μονής Υψηλού, Νέες Κυδωνίες, Ευρειακή, Κατερίνα, Κάραβος στον Παλαιόκηπο, Φουλάδα στο Παλιοχώρι, Μουσούνια στα Πάμφιλα, Απιδιάς Λάκκος (ιδιωτικό), Χαιρέμη Πηγής, Τραπεριά Πολιχνίτου και Μονολιά, Πυργί, Πύργοι Περάματος, Σίγρι, Δεξαμενή, Λακαρνού, Πλατάνι, Καρυές στο Σκό­πελο, Άνω Σταυρός, Άνω Χάλικας.
Βέβαια, μην ξεχνάμε και τον Μοσχονησιώτη Ταξιάρχη, που ξαναλειτουργιέται από το 1997, για το «εν Χώναις» θαύμα του Αρχάγγελου Μιχαήλ.