Μετά την ήττα που υπέστη, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία και οι σύμμαχοί της, μεταξύ των οποίων και η Οθωμανική αυτοκρατορία, οι νικήτριες δυνάμεις της «Αντάντ», ήδη, με την ανακωχή του Μούδρου, τον Οκτώβριο του 1918, προχώρησαν στην διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επιβάλλοντας ως όρους της ανακωχής την ανεξαρτοποίηση της Μεσοποταμίας, Αρμενίας, Συρίας, Κιλικίας και Αραβίας (με μεταβατικό στάδιο την κηδεμονία αυτών των χωρών από τις συμμαχικές δυνάμεις, οι οποίες έτσι, θα εξασφάλιζαν και την οικονομική εκμετάλλευση των πλούσιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων που ανακαλύφθηκαν σε αυτές τις περιοχές !).
Η κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αυτοκρατορίας και οι διακηρύξεις για επικείμενη αυτοδιάθεση των λαών, αναπτέρωσαν τις ελπίδες των Κούρδων και των Αρμενίων στα νότια του Καυκάσου, για την ίδρυση ανεξάρτητων κρατών, οι οποίες, όμως, διαψεύστηκαν στη συνέχεια, καθότι οι δυνάμεις της Αντάντ ενδιαφερόταν μόνο για την εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων τους. Η κυβέρνηση του Σουλτάνου, που είχε υπογράψει την ανακωχή, έχανε σταδιακά κάθε λαϊκό έρεισμα, ενώ ενισχυόταν το εθνικό απελευθερωτικό κίνημα, του οποίου ηγείτο ο Μουσταφά Κεμάλ∙ ώσπου παραμερίστηκε, εντελώς, ο Σουλτάνος και διαπραγματευτής με τις Μεγάλες Δυνάμεις αναδείχτηκε ο Κεμάλ, ο οποίος εκμεταλλευόμενος την αγανάκτηση, εξαιτίας της ταπεινωτικής ανακωχής του Μούδρου, και την δυσφορία του τουρκικού λαού από την παρουσία των ξένων δυνάμεων αρνήθηκε την εφαρμογή των όρων και ως επικεφαλής ενός εθνικού κινήματος έθεσε σε εφαρμογή το νεοτουρκικό σχέδιο εκτουρκισμού του πολυεθνικού οθωμανικού κράτους. Σε δύο συνέδρια των εθνικιστών, στο Ερζερούμ και την Σεβάστεια, διατύπωσε τις αρχές του κινήματός του, αρχές στις οποίες στηρίζεται ακόμη και σήμερα το κεμαλικό καθεστώς της Τουρκίας: με την πρώτη αρχή που ήταν η διαφύλαξη της εθνικής ενότητας επιβλήθηκε η βίαιη εξάλειψη των ξεχωριστών εθνοτήτων∙ έτσι οι Κούρδοι βαφτίστηκαν ορεινοί Τούρκοι. Η άλλη αρχή ήταν ο αγώνας για να αποτραπεί η ανεξαρτητοποίηση των ανατολικών και των δυτικών επαρχιών και η προσάρτησή τους- αντίστοιχα- στην Αρμενία και την Ελλάδα.
Με τη Συνθήκη των Σεβρών της 10ης Αυγούστου του 1920 η Τουρκία ως κράτος περιοριζόταν στην κεντρική και βόρεια Ανατολία.
Μεταξύ των άλλων όρων της Συνθήκης των Σεβρών προβλεπόταν, βάσει των άρθρων 62 και 64, η ίδρυση ανεξάρτητου Κουρδιστάν, το οποίο κάλυπτε μεγάλα τμήματα του πρότερου οθωμανικού Κουρδιστάν:
Άρθρο 62. Επιτροπή που θα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη και θα αποτελείται από τρία μέλη, τα οποία θα διορίζονται από τις κυβερνήσεις της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, θα προπαρασκευάσει, εντός έξι μηνών από την ισχύ της παρούσης συνθήκης, την τοπική αυτονομία των χωρών στις οποίες κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο και οι οποίες βρίσκονται ανατολικά του Ευφράτη, στα νότια των μεσημβρινών συνόρων της Αρμενίας, όπως αυτά θα καθοριστούν μεταγενέστερα, και στα βόρεια των συνόρων της Τουρκίας με τη Συρία και τη Μεσοποταμία.
Άρθρο 64. Αν, εντός ενός έτους, από την έναρξη της ισχύος της παρούσης συνθήκης, ο κουρδικός πληθυσμός που ζει στις χώρες στις οποίες αναφέρεται το άρθρο 62, απευθυνόμενος στο Συμβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών, καταδείξει ότι στην πλειονότητά του επιθυμεί να γίνει ανεξάρτητος από την Τουρκία και αν το Συμβούλιο κρίνει ότι ο πληθυσμός αυτός είναι ώριμος για ανεξαρτησία και συστήσει την παραχώρηση αυτής, η Τουρκία αναλαμβάνει από τώρα την υποχρέωση να συμμορφωθεί και να παραιτηθεί από όλα τα δικαιώματα και τους τίτλους της στις χώρες εκείνες. Αν και εφόσον παραιτηθεί η Τουρκία οι ανωτέρω σύμμαχες δυνάμεις δε θα προβάλουν καμία αντίρρηση στους Κούδους που κατοικούν στο τμήμα του Κουρδιστάν, που περιλαμβάνεται μέχρι τώρα στο βιλαέτιο της Μοσούλης, αν θελήσουν να προσχωρήσουν στο ανεξάρτητο αυτό κουρδικό κράτος*1.
Η Συνθήκη των Σεβρών, παρά το ό,τι συνοδευόταν από πολλά «αν» και «εφόσον, γέννησε πολλές προσδοκίες για τον κουρδικό λαό, οι οποίες, τελικά, διαψεύστηκαν: η Τουρκία ποτέ δεν παραιτήθηκε από τις διεκδικήσεις της. Αντίθετα, ο Κεμάλ, εκμεταλλευόμενος έξυπνα τις αντιθέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων και υπογράφοντας συμφωνίες που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά τους (συμφωνίες με την Γαλλία, την Ιταλία, την Σοβιετική Ένωση )*2 κατάφερε να υπερισχύσει σταδιακά, όχι μόνο διπλωματικά αλλά και στρατιωτικά. Μετά και την ολοκληρωτική ήττα του ελληνικού στρατού στο μικρασιατικό μέτωπο τον Αύγουστο του 1922 και τον ξεριζωμό του μικρασιατικού ελληνισμού, ο Κεμάλ κατέστη κυρίαρχος, χάρις και στην βοήθεια από τους πρώην εχθρούς του. Αρμένιοι και οι Κούρδοι διαγράφτηκαν οριστικά από τo xάρτη. Η Κύπρος παραχωρήθηκε στους Άγγλους και παράλληλα βελτιώθηκε η συνοριακή γραμμή της Τουρκίας εις βάρος της Συρίας. Το Κουρδιστάν χωρίστηκε στα τέσσερα (στην Τουρκία, Ιράκ, Ιράν και Συρία).
Το 1925 ξέσπασε η εξέγερση στο τουρκικό Κουρδιστάν. Ήταν ένα κίνημα μεγάλης κλίμακας στο οποίο και πάλι έλαβαν μέρος πολλοί Σεΐχηδες. Ο κύριος στόχος των Σεΐχηδων ήταν η ίδρυση ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν∙ ενώ αντίθετα, το κεμαλικό καθεστώς πρόβαλε την εξέγερση ως θρησκευτική διαμάχη ανάμεσα σε αντικρουόμενα δόγματα. Αναμφίβολα, οι Κούρδοι που συμμετείχαν στην εξέγερση, κινήθηκαν τόσο από θρησκευτικά όσο και από εθνικά κίνητρα∙ κυρίως, όμως, ακολούθησαν την εξέγερση για ένα πολύ σημαντικό λόγο, διότι οι αρχηγοί τους ήταν Κούρδοι και η ύπαρξή τους ως έθνους κινδύνευε να εξαφανιστεί από τις μεταρρυθμίσεις που ήθελε να επιβάλει η Άγκυρα, με τις οποίες, διά νόμου απαγόρευετη χρήση της κουρδικής γλώσσας και κάθε κουρδικό πολιτισμικό στοιχείο.
Την εξέγερση του Σεΐχηδων, ακολούθησαν, στη συνέχεια οι εξεγέρσεις του Ζεϊλάν, το 1930, και του Άγκρι,το 1926-1932. To όρος Άγκρι, τμήμα του Αραράτ, υπήρξε το καταφύγιο όσων γλύτωσαν την εξέγερση του 1925. Εκεί ο Ιχσάν Νουρί, πρώην λοχαγός του τουρκικού στρατού, ανέλαβε τη στρατιωτική ηγεσία μιας νέας επανάστασης, εκδίδοντας μάλιστα το 1929 και την εφημερίδα «Άγκρι». Οι επαναστάτες των βουνών ύψωσαν την κουρδική σημαία με τρεις λουρίδες πράσινου, λευκού και κόκκινου χρώματος, με τη διακριτική ονομασία «χοϊμπούν», που σημαίνει αναγέννηση. (Χοϊμπούν ήταν, αρχικά, το όνομα του πατριωτικού συλλόγου που ίδρυσαν τον Αύγουστο του 1927 Κούρδοι αγωνιστές, σε παράλληλη δράση με τους αγωνιστές των βουνών). Σε αυτή την εξέγερση πήραν μέρος και οι Αρμένιοι. Η εξέγερση κράτησε ως το Σεπτέμβρη του 1930, οπότε ο τουρκικός στρατός, κυκλώνοντας το Αραράτμε τη βοήθεια της Περσίας, έκανε την τελική του επίθεση. Μέσα στον ασφυκτικό κλοιό της Τουρκίας, της Σοβιετικής Ένωσης και του Ιράν, η κουρδική εξέγερση ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Ο Ιχσάν Νουρί διέφυγε την εξόντωσή του καταφεύγοντας στο Ιράν, όπου το 1955 έγραψε την ιστορία του Κουρδιστάν, στην οποία περιλαμβάνεται η προϊστορία και η πρώιμη ιστορία τον κουρδικού λαού. Τα άλλα ηγετικά στελέχη του Χοϊμπούν πέρασαν το 1945 στην Ανεξάρτητη Κουρδική Δημοκρατία του Μαχαμπασάντ.

*1,*2.Η περιοχή της Μοσούλης με τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου έγινε αντικείμενο μακρών και δύσκολων διαπραγματεύσεων ανάμεσα στον Κεμάλ και την Μ, Βρετανία: οι Άγγλοι υποστήριζαν ότι οι κάτοικοι στην περιοχή της Μοσούλης είναι Κούρδοι και όχι Τούρκοι, και πρέπει να ενσωματωθούν στο Ιράκ, το οποίο είχαν υπό τον έλεγχό τους∙ αντίθετα ο Κεμάλ επέμενε ότι το τουρκικό βιλαέτι της Μοσούλης ανήκει στη Τουρκία, διότι κατοικείται από Τούρκους και Κούρδους, οι οποίοι ως συμπολεμιστές του Κεμάλ «δεν επιθυμούν να αποχωριστούν από τα αδέρφια τους, τους Τούρκους». Το ζήτημα, σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάνης, το 1923,παραπέμφθηκε στην ΚτΕ, τις αποφάσεις της οποίας απέρριψε ο Κεμάλ και τελικά- μετά από πιέσεις και απειλές-το ζήτημα της Μοσούλης λύθηκε υπέρ των Άγγλων και με χαμένους τους Κούρδους. (Αφού οι «Μεγάλοι» κέρδισαν τη μάχη για τα πετρέλαια της Μέσης.Ανατολής- χρησιμοποιώντας και ως μέσο πίεσης προς τον Κεμάλ τους Κούρδους και, επίσης, τους Ελληνες(!), στη συνέχεια, αδιαφόρησαν εντελώς για την εφαρμογή της Συνθήκης των Σεβρών∙ και όσον αφορά στην Συνθήκη της Λωζάνης, ουδεμία αναφορά γίνεται για Κούρδους και Κουρδιστάν)!
(Συνεχίζεται)