Μετά την ήττα του Ναπολέοντα Α΄, τα απολυταρχικά καθεστώτα στην Ευρώπη, το 1815, συγκρότησαν την Ιερά Συμμαχία, η οποία-υπό τον μανδύα της διασφάλισης της ειρήνης και της χριστιανικής αλληλεγγύης -είχε ως βασικό σκοπό την αποτροπή και την καταστολή κάθε επαναστατικού κινήματος που θα έθετε σε κίνδυνο την «καθεστηκυία τάξη», όχι μόνον στην Ευρώπη αλλά και στις χώρες της Ν. Αμερικής, όπου είχαν εκδηλωθεί επαναστατικά κινήματα στις ισπανικές αποικίες.

Σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους μονάρχες οι πρόεδροι των ΗΠΑ απεχθάνονταν κάθε ιδέα εγκαθίδρυσης μοναρχικών καθεστώτων στα νέα κράτη του βορείου και νοτίου ημισφαίριου της αμερικανικής ηπείρου, τα οποία είχαν αποκτήσει την ανεξαρτησία τους διώχνοντας τους Ισπανούς∙ και δεν επιθυμούσαν με κανέναν τρόπο καμιά ευρωπαϊκή ανάμειξη στις υποθέσεις τους∙ για τον ίδιο λόγο, άλλωστε, είχαν απορρίψει την αγγλική πρόταση για την από κοινού διεύρυνση των εμπορικών σχέσεων στην Ν. Αμερική, που εισηγήθηκε ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Τζον Κουίνσι Άνταμς.

Στις 2 Δεκεμβρίου του 1823 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε απευθυνόμενος στο Κογκρέσο διακήρυξε ότι οι Η.Π.Α δεν θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να αναμιχθούν στις υποθέσεις του δυτικού ημισφαιρίου και συγκεκριμένα στη βόρεια και νότια Αμερική∙ και προειδοποιούσε τους Ευρωπαίους να μην προσπαθήσουν να εγκαταστήσουν μοναρχικά καθεστώτα στα νέα κράτη της αμερικανικής ηπείρου, τα οποία είχαν αποκτήσει την ανεξαρτησία τους από την Ισπανία.

Με αυτή την διακήρυξή του ο Μονρόε έκανε σαφή την πολιτική των ΗΠΑ έναντι των ευρωπαϊκών κρατών: η Αμερική θα παρέμεινε ανεξάρτητη από την Ευρώπη αποτρέποντας κάθε απόπειρα μιας νέας ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας στις νεοσύστατες και αδύναμες Δημοκρατίες των Λατινοαμερικανικών χωρών. Το Δόγμα αυτό εξέφραζε με σύγχρονους όρους το σύνθημα «η Αμερική ανήκει στους Αμερικανούς!».

Η ομιλία Μονρόε στο Κογκρέσο

«Οφείλουμε στο όνομα της ειλικρίνειας και των φιλικών μας σχέσεων με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να δηλώσουμε ότι θα θεωρήσουμε κάθε απόπειρά τους για επέκταση του συστήματός τους σε οποιοδήποτε μέρος αυτού του ημισφαιρίου ως επικίνδυνη για την ειρήνη και την ασφάλειά μας. Δεν έχουμε αναμειχθεί στις αποικίες και τις εξαρτημένες περιοχές καμιάς ευρωπαϊκής δύναμης και δε σκοπεύουμε να αναμειχθούμε. Αλλά από κοινού με τις κυβερνήσεις που δήλωσαν την ανεξαρτησία τους και τη διατήρησαν, μια ανεξαρτησία που με πολλή περίσκεψη και βασιζόμενοι στις αρχές του δικαίου την έχουμε αναγνωρίσει, δεν μπορούμε να μη θεωρήσουμε οποιαδήποτε ανάμειξη που στοχεύει στην καταπίεση και τον έλεγχο του πεπρωμένου τους από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή δύναμη και με οποιονδήποτε τρόπο, παρά μόνο ως εκδήλωση μη φιλικής διάθεσης απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Το Δόγμα Μονρόε, στα επόμενα χρόνια αποδείχτηκε ότι αποτρέποντας την ανάμειξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων στα ζητήματα της αμερικανικής ηπείρου, εξυπηρετούσε τα επεκτατικά σχέδια των Η.Π.Α. και την επιβολή της κυριαρχίας τους σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο.

Στη διάρκεια του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, οι πολιτικές αρχές του Δόγματος Μονρόε τέθηκαν σε εφαρμογή με διάφορες επεμβάσεις, όπως η προσάρτηση του Τέξας, το 1845, και τον πόλεμο με το Μεξικό, μετά τον οποίον οι ΗΠΑ προσάρτησαν μεγάλες περιοχές όπως: Αριζόνα, Νέο Μεξικό, Καλιφόρνια, Νεβάδα, Γιούτα και άλλα εδάφη. Το 1898, οι Ηνωμένες Πολιτείες με την συμβολή τους στον αγώνα της ανεξαρτησίας της Κούβας από την ισπανική κατοχή,απέκτησαν μεγάλη επιρροή σε αυτή τη χώρα. Επίσης, το 1903, οι ΗΠΑ παρενέβησαν στην απόσχιση από την επικράτεια της Κολομβίας του Παναμά, όπου διατηρούσαν και στρατιωτική βάση στο έδαφός του, έως και το 1999.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, 1945- 1991, το Δόγμα Μονρόε χρησιμοποιήθηκε ως διπλωματικό εργαλείο για την αποτροπή επέκτασης της Σοβιετικής Ένωσης στην αμερικανική ήπειρο: στρατιωτικά πραξικοπήματα και εγκαθίδρυση δικτατορικών καθεστώτων, καταστολή δημοκρατικών κινημάτων και ανατροπή επαναστατικών κυβερνήσεων στην Ν. Αμερική (Εισβολή στην Κούβα το 1962. Δολοφονία του μαρξιστή προέδρου της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε, 1971- 1973, στη Νικαράγουα, την Δομινικανή Δημοκρατία, Γουατεμάλα, Βολιβία, Βραζιλία, Αϊτή κ.ά.)

Η κρίση των πυραύλων της Κούβας, το1962.

Η κουβανική επανάσταση του 1959 που έφερε στην εξουσία τον Φιντέλ Κάστρο και ένα κομμουνιστικό καθεστώς υποστηριζόμενο από τη Μόσχα, στο μαλακό υπογάστριο των ΗΠΑ, έφερε τις δυο υπερδυνάμεις στα πρόθυρα πολέμου, τον Οκτώβριο του 1962. Μετά την αποτυχία των ΗΠΑ να ανατρέψουν το καθεστώς του Φ. Κάστρο στην Κούβα με την εισβολή, τον Ιούλιο του 1962, στον Κόλπο των Χοίρων, ο Νικήτα Χρουστσόφ είχε καταλήξει σε μυστική συμφωνία με τον Φ. Κάστρο, για την τοποθέτηση Σοβιετικών πυρηνικών πυραύλων, με το σκεπτικό πως η επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ έπρεπε να σταματήσει. Στις 22 Οκτωβρίου του 1962, ο Τζον Κένεντι σε διάγγελμά του αναφέρθηκε στον κίνδυνο παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου και ανακοίνωσε πως το αμερικανικό ναυτικό θα επέβαλλε ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας, προχωρώντας σε κατάσχεση όπλων, τα οποία θα επιχειρούσαν σοβιετικά σκάφη να παραδώσουν στην Κούβα. Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικήτα Χρουστσόφ αναφέρθηκε στην παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και ανταποδίδοντας και τις απειλητικές προειδοποιήσεις ζήτησε, από την αμερικανική ηγεσία να διακόψει τον ναυτικό αποκλεισμό προτείνοντας αμοιβαία υποχώρηση, της ΕΣΣΔ από την Κούβα και των ΗΠΑ από την Ασία και την Ευρώπη.

Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Ου Θαντ παρενέβη προσωπικά και ύστερα από την συνάντησή του με τον Τζον Κένεντι και τον Νικήτα Χρουστσόφ, στις 28 Οκτωβρίου, ανακοίνωσε ότι η εγκατάσταση των πυραύλων στην Κούβα θα σταματούσε, ενώ οι εγκατεστημένοι, ήδη, πύραυλοι θα επέστρεφαν στη Σοβιετική Ένωση. Σε αντάλλαγμα, ο Κένεντι δεσμεύτηκε ότι οι ΗΠΑ δεν θα εισέβαλαν στην Κούβα, ενώ παράλληλα, αποδέχθηκε μυστικά την απομάκρυνση των αμερικανικών πυραύλων που βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος).(Wikipedia) .

Το Δόγμα Μονρόε, από το 1823 έως και σήμερα, έχει καθορίσει την αμερικανική εξωτερική πολιτική, καθώς έπαιξε σημαντικό ρόλο και υιοθετήθηκε από πολλούς Αμερικανούς Πρόεδρους, όπως ο Θίοντορ Ρούσβελτ, ο Χάρι Τρούμαν ο Τζον Κένεντι, ο Ρόναλντ Ρίγκαν και, σήμερα, από τον Ιανουάριο 2025, με τον ωμό και απροκάλυπτο τρόπο του Τραμπ!

(Συνεχίζεται)