Η πρώτη εβδομάδα του Νοέμβρη εδώ και 18 χρόνια είναι αφιερωμένη από τη UNISEF και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) στο μητρικό θηλασμό. Στόχος της Παγκόσμιας Εβδομάδας Μητρικού Θηλασμού είναι η προστασία και προώθηση του μητρικού θηλασμού και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τα σημαντικά οφέλη στη σωματική και συναισθηματική υγεία του παιδιού.
Στη φετινή Εβδομάδα για το Μητρικό Θηλασμό δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη σωτήρια προστασία που παρέχει ο μητρικός θηλασμός σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που πλήττουν πολλές χώρες σήμερα, όπως είναι οι πλημμύρες, οι σεισμοί, οι πόλεμοι και οι πανδημίες.
Στις ακραίες αυτές καταστάσεις πολλά παιδιά υποσιτίζονται, αρρωσταίνουν, και κάποια από αυτά πεθαίνουν. Όταν η πρόσβαση σε καθαρό νερό και τροφή είναι δύσκολη, όταν δεν υπάρχουν ικανοποιητικές συνθήκες υγιεινής διαβίωσης ο μητρικός θηλασμός κυριολεκτικά σώζει πολλά παιδιά. Οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης δεν αφορούν μόνο χώρες του «τρίτου κόσμου», μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε, και αυτό το έχουμε διαπιστώσει αρκετά συχνά τελευταία.
Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας γίνονται εκδηλώσεις με σκοπό την ενίσχυση του ρόλου του μητρικού θηλασμού, την πληροφόρηση και δραστηριοποίηση ατόμων και φορέων που θα στηρίξουν αποτελεσματικά το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε νεογέννητου να θηλάσει μητρικό γάλα. Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός, δηλαδή η αποκλειστική σίτιση με μητρικό γάλα, τους πρώτους έξι μήνες καλύπτει όλες τις διατροφικές και ενεργειακές ανάγκες του βρέφους.
Το μητρικό γάλα περιέχει στη σωστή ποιότητα και αναλογία όλα εκείνα τα συστατικά που χρειάζεται ένα μωρό στους έξι πρώτους μήνες της ζωής του για να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Είναι άμεσα διαθέσιμο στη σωστή θερμοκρασία, ποιότητα και ποσότητα. Το μητρικό γάλα επιπλέον έχει πολλούς αμυντικούς παράγοντες που προστατεύουν το μωρό από λοιμώξεις που προκαλούν τα μικρόβια και οι ιοί. Ειδικά το πρωτόγαλα (το γάλα που εκκρίνεται τις πρώτες ημέρες), λίγο σε ποσότητα αλλά πλούσιο σε θερμίδες και αντισώματα, είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του νεογέννητου.
Το μωρό που θηλάζει έχει λιγότερες πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο, να εμφανίσει αλλεργίες, να αναπτύξει κάποιες μορφές καρκίνου. Επιστημονικές έρευνες συσχετίζουν το μητρικό θηλασμό με υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, καθώς στο ανθρώπινο γάλα υπάρχουν ουσίες απαραίτητες για την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Ο μητρικός θηλασμός με τη στενή σωματική επαφή που προϋποθέτει, καλύπτει τις ανάγκες του βρέφους για ασφάλεια και θαλπωρή, βοηθάει στη θεμελίωση στενής συναισθηματικής σχέσης μητέρας - παιδιού, που με τη σειρά της επηρεάζει θετικά τη μετέπειτα ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Τα οφέλη για την υγεία της γυναίκας που θηλάζει είναι επίσης σημαντικά, καθώς ο θηλασμός μειώνει την πιθανότητα καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών και ελαττώνει την πιθανότητα νέας εγκυμοσύνης τους πρώτους έξι μήνες μετά τον τοκετό.
Τα βιομηχανοποιημένα γάλατα που χρησιμοποιούνται στην τεχνητή διατροφή των βρεφών έχουν ως πρώτη ύλη το αγελαδινό γάλα.
Παρά τη συνεχιζόμενη προσπάθεια των βιομηχανιών να μιμηθούν τη σύνθεση του ανθρώπινου γάλακτος, τίποτα δεν είναι πιο κατάλληλο και εξειδικευμένο για τη διατροφή του βρέφους (του μικρού ανθρώπου) από το γάλα της μητέρας του.
Τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού είναι αδιαμφισβήτητα και τεκμηριωμένα, όμως σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός δεν είναι συχνός. Μόνο το 38% των μητέρων σε παγκόσμιο επίπεδο θηλάζουν τα μωρά τους.
Τα αίτια που οδηγούν στη μείωση της συχνότητας του μητρικού θηλασμού είναι πολλά και σχετίζονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής, το οικογενειακό και εργασιακό περιβάλλον της γυναίκας, τα πρότυπα της διαφήμισης, την έλλειψη γνώσης για την υπεροχή του μητρικού γάλακτος σε σύγκριση με το βιομηχανοποιημένο γάλα.
Οι μητέρες συχνά αγνοούν τις τεχνικές του θηλασμού, αγωνιούν για την επάρκεια του γάλακτος που παράγουν και, στην πρώτη δυσκολία, με ευκολία καταφεύγουν στα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος.
Οι μέλλουσες μητέρες χρειάζονται γνώση και υποστηρικτικό περιβάλλον πριν, κατά και μετά τον τοκετό για να μπορέσουν να θηλάσουν. Όταν η οικογένεια, οι υπηρεσίες υγείας, η κοινωνία ολόκληρη στηρίζει την προσπάθεια, ο μητρικός θηλασμός γίνεται ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Φορείς της υγείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της εκπαίδευσης, της εκκλησίας, των Μ.Μ.Ε. και κυρίως επαγγελματίες υγείας που δραστηριοποιούνται σε νοσοκομεία και μαιευτήρια πρέπει να πιστέψουν στα πλεονεκτήματα και να συνεργαστούν για την προαγωγή, προστασία και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού.

* Η Μαρία Λόζου - Βερβέρη είναι παιδίατρος, πρώην διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μυτιλήνης.