Στη Μυτιλήνη βρέθηκε πριν λίγες ημέρες για τις ανάγκες διημερίδας για γυναικολογικά ζητήματα ο κ. Δημήτρης Μπότσης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Ο κ. Μπότσης μίλησε στο «Ε» για πολλά θέματα που απασχολούν σήμερα τις γυναίκες και κυρίως τις μέλλουσες μητέρες, ιδιαίτερα δε για τη χρήση του υπερήχου που συμβάλλει τα μέγιστα στον προγεννητικό έλεγχο, αλλά και στον έλεγχο της πορείας του παιδιού στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.


Πόσο σημαντικό είναι το υπερηχογράφημα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης για μια γυναίκα;
«Το υπερηχογράφημα είναι σήμερα το κυρίαρχο “εργαλείο” του προγεννητικού ελέγχου, καθώς βέβαια και σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σήμερα δεν υπάρχει μαιευτική της παλιάς εποχής, που ο γιατρός έβαζε το χέρι του στην κοιλιά μιας γυναίκας ή είχε μια μεζούρα και μετρούσε πόσο μεγαλώνει η κοιλιά και έβγαζε συμπέρασμα για το αν αναπτύσσεται το παιδί. Σήμερα το υπερηχογράφημα είναι σα ν’ ανοίγεις ένα παράθυρο μέσα στη μήτρα και να βλέπεις το μωρό, να το μετράς, να το παρακολουθείς· ό,τι κάνει ο παιδίατρος που το έχει στα χέρια του μετά τη γέννα, μπορούμε να το κάνουμε εμείς με τη βοήθεια του υπερήχου. Το μετράμε, το ζυγίζουμε, το παρακολουθούμε αν είναι καλά διαπλασμένο.»

Πόσο έχει προχωρήσει η τεχνολογία στον τομέα του υπερήχου;
«Σήμερα τα μηχανήματα που διαθέτουμε είναι υψηλής ευκρίνειας, έχουν πολύ καλές εικόνες. Δεν είναι μόνο μια απλή απεικόνιση, έχουμε τρισδιάστατη απεικόνιση, βλέπεις το μωρό ανάγλυφο, σα να το έχεις κοντά σου. Υπάρχει μέθοδος dopler, που μετράς τη ροή του αίματος στα αγγεία της μήτρας και ξέρεις αν τροφοδοτείται καλά το παιδί από τη μητέρα του ή όχι. Είναι μεγάλη η προσφορά και βέβαια, εκτός από τα καλά μηχανήματα, υπάρχει πλέον και αυξημένη εμπειρία απ’ αυτούς που ασχολούνται, διότι δεν είναι μόνο να παίρνεις τις εικόνες, το θέμα είναι να τις εξηγήσουμε. Θέλει και μια εξειδίκευση αυτό, γιατί σ’ αυτό στηρίζεται και όλη η πορεία της εγκυμοσύνης.»

Ελλείψεις στην επαρχία

Δυστυχώς στην επαρχία, τουλάχιστον στα δημόσια νοσοκομεία, δεν υπάρχουν αυτά τα σύγχρονα μηχανήματα που υπάρχουν στην Αθήνα. Πόσο υστερεί μια μητέρα που δεν μπορεί να ελέγξει με τον ίδιο τρόπο την πορεία του παιδιού της;
«Υπάρχουν ελλείψεις και όχι μόνο στην επαρχία, αλλά και στην Αθήνα. Νομίζω ότι έστω ένα απλό μηχάνημα υπερήχων ένα νοσοκομείο μπορεί να το έχει. Από εκεί και πέρα, είναι σημαντικό το να εκπαιδευτεί ένα από τα μέλη της κλινικής - ή και περισσότερα - κάπως περισσότερο από τους άλλους με τη χρήση του υπερήχου, γιατί λίγο ή πολύ όλοι οι γυναικολόγοι προσπαθούν να έχουν μια προσέγγιση με το υπερηχογράφημα. Κάνοντας μια προσπάθεια να πάνε σε ένα κέντρο της Αθήνας, όπως γίνεται με το δικό μας Αρεταίειο Νοσοκομείο, που έρχονται συνάδελφοι και από άλλα νοσοκομεία της Αθήνας και από την επαρχία να μείνουν έξι μήνες για να εκπαιδευτούν στο αντικείμενο, ώστε γυρίζοντας πίσω, έχοντας ένα μηχάνημα - δεν είναι ανάγκη να έχει το ακριβότερο ή το τελειότερο - ν’ αξιοποιήσουν στο καλύτερο δυνατό τις δυνατότητες του μηχανήματος, νομίζω ότι θα μπορούν να παρέχουν πολλά στις έγκυες.»

Τι μπορεί να προλάβει το υπερηχογράφημα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
«Πρώτα-πρώτα μπορείς να έχεις μια φυσιολογική εγκυμοσύνη και να παρακολουθείς απλά το παιδί πώς μεγαλώνει και αν τρέφεται σωστά. Πώς είναι η θέση του, για να προβλέψει πώς θα γεννηθεί. Αλλά, εκτός αυτού, μπορείς να προβλέψεις διάφορες ανωμαλίες και ν’ αντιμετωπιστούν ακόμη και ενδομήτρια ή τέλος πάντων να είναι προετοιμασμένος ο γιατρός και να έχει προετοιμάσει την κατάσταση όταν θα γεννηθεί το μωρό. Και βέβαια υπάρχουν οι πιο δυσάρεστες καταστάσεις, όπου υπάρχουν βαριές ανωμαλίες που είναι ασυμβίβαστες με τη ζωή, οπότε αναγκάζεται κανείς να διακόψει την εγκυμοσύνη.»

Παρεμβάσεις

Μπορεί, πάντως, να παρέμβει ο γιατρός στη διάρκεια της εγκυμοσύνης για ν’ αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα που εντοπίζει;
«Η παρέμβαση του γιατρού στη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν είναι πολύ εύκολη. Γίνονται σε ορισμένα κέντρα. Υπάρχουν, για παράδειγμα, συγγενείς ανωμαλίες των νεφρών, που αν τις προλάβει εγκαίρως και τις εντοπίσει μπορεί να βοηθήσει ενδομήτρια. Αυτά γίνονται σε πολύ εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού και αυτά είναι το μέλλον. Μπορείς όμως να εντοπίσεις ανωμαλίες που δεν είναι συμβατές με τη ζωή, για ν’ αποφύγει το ζευγάρι να μπει σε μια τέτοια διαδικασία. Και βέβαια μπορείς να εντοπίσεις και χρωμοσωμικές ανωμαλίες.»

Επειδή στην περιοχή μας συναντάμε συχνά περιπτώσεις μεσογειακής αναιμίας, πολλοί γονείς είναι φορείς της ασθένειας, έχουν το «στίγμα». Πώς μπορεί ένα ζευγάρι να ελέγξει με ασφάλεια αν το παιδί τους θα γεννηθεί με την ασθένεια;
«Αυτό είναι σημαντικό που λέτε, γιατί ανήκουμε στη μεσογειακή λεκάνη όλοι και εδώ είναι αυξημένο το πρόβλημα, εξ ου και η αναιμία ονομάζεται μεσογειακή αναιμία. Αν υπάρχει ζεύγος που και οι δυο γονείς είναι φορείς με στίγμα, θα πρέπει οπωσδήποτε στη διάρκεια της εγκυμοσύνης να γίνει μια επεμβατική μέθοδος για να διαπιστωθεί ότι το μωρό δεν έχει, όχι στίγμα, αλλά μήπως έχει πάρει και από τους δυο γονείς τα κακά γονίδια οπότε το αποτέλεσμα θα είναι το παιδί όταν γεννηθεί να έχει τη νόσο. Το στίγμα, ξέρετε, δεν είναι τρομερή κατάσταση, μπορεί να έχει μια ελαφρά αναιμία η γυναίκα ή μπορεί να μην έχει και τίποτα. Αν όμως έχει τη νόσο, τότε αυτή είναι μια σοβαρή κατάσταση. Η εξέταση αυτή γίνεται στην αρχή της εγκυμοσύνης, μπορεί να γίνει με λήψη τροφοβλάστης στο πρώτο τρίμηνο. Δηλαδή στις 12 εβδομάδες. Παλιότερα γινόταν αργότερα, στο δεύτερο τρίμηνο, κάνοντας αμνιοπαρακέντηση αίματος από το έμβρυο.»

Υπάρχει και το πρόβλημα της υπογονιμότητας που συναντάμε συχνά τα τελευταία χρόνια. Πόσο έχει προχωρήσει η επιστήμη στον τομέα αυτό και πόσο μπορεί να βοηθήσει ένα ζευγάρι που θέλει ν’ αποκτήσει παιδί;
«Όλα έχουν βελτιωθεί, και στο να κάνεις τη διάγνωση γιατί ένα ζευγάρι είναι υπογόνιμο. Μπορείς να ελέγξεις τον άνδρα, γιατί μπορεί να ευθύνεται σε ένα ποσοστό 30%, και στη συνέχεια ν’ ασχοληθείς με τη γυναίκα για την οποία είναι πολύ πιο πολύπλοκες οι εξετάσεις και θέλει περισσότερο χρόνο. Νομίζω, πάντως, ότι και η διάγνωση έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό αλλά και οι δυνατότητες να βοηθήσεις ανάλογα με τ’ αποτελέσματα της διαγνωστικής προσέγγισης, είναι μεγάλες. Υπάρχει βέβαια εν κατακλείδι και η εξωσωματική γονιμοποίηση. Καμμιά φορά, βέβαια, τα ζευγάρια καταφεύγουν λίγο άκαιρα σε αυτές τις προσπάθειες, προτού γίνουν όλα τα άλλα βήματα.»

Για τα βλαστοκύτταρα

Η άποψή σας για τα βλαστοκύτταρα ποια είναι; Γιατί έχει παρεξηγηθεί αρκετά αυτή η διαδικασία και έχουν ακουστεί πολλά για το πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι αυτή, αλλά και με τη βιομηχανία που έχει στηθεί γύρω της.
«Ακούγονται όντως πολλά. Άλλοι λένε ότι αυτό μπορεί να βοηθήσει πολύ, άλλοι λένε ότι δεν κάνει τίποτα, άλλοι ότι είναι εκμετάλλευση του κόσμου από εταιρείες για χρηματισμό. Κακά τα ψέματα, το ζευγάρι το πρώτο που θα ρωτήσει θα είναι, “γιατρέ να κρατήσουμε βλαστοκύτταρα από το έμβρυο ή να μη κρατήσουμε;”. Και ο γιατρός θα πρέπει να έχει μια τοποθέτηση. Εγώ νομίζω ότι επειδή δεν είμαστε απόλυτα κατασταλαγμένοι για αυτές τις καταστάσεις, το καλύτερο θα είναι ο γιατρός να πει τι δυνατότητες υπάρχουν, πού μπορεί να βοηθήσει. Ότι δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα. Ότι υπάρχουν προβλήματα στη φύλαξη, στη χρήση. Εγώ λέω για να βοηθήσω το ζευγάρι, γιατί σκέφτεται και τους οικονομικούς παράγοντες και τι μπορεί να προσφέρει, και εκείνοι είναι που παίρνουν την απόφαση. Εγώ τους λέω ότι είναι το ανάποδο από το λαχείο. Δηλαδή αγοράζεις ένα λαχείο με σκοπό να κερδίσεις, εδώ κάνεις αυτή την πράξη ευχόμενος να μη χρειαστεί ποτέ να δεις αν είναι τελικά χρήσιμο ή όχι.»