Σε απόγνωση χτες το μεσημέρι έβγαιναν μάνες με τα μωρά τους από το κέντρο της Μόριας, πρόσφυγες που εγκλωβίστηκαν μαζί με εργαζόμενους Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στα δακρυγόνα που έπεσαν μέσα στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής. Η κάμερα του «Ε» συνέλαβε γονείς να προσπαθούν να συνεφέρουν βρέφη που είχαν εγκλωβιστεί και να τρέχουν μακριά, ενώ λίγο αργότερα, στις 2 το μεσημέρι, νέες φωτιές ξεπηδούσαν γύρω από το κέντρο, με όλη την αστυνομική δύναμη και την πυροσβεστική να επιχειρούν έως αργά (το βίντεο του Ιγν. Τσικνή για το «Ε» κυκλοφόρησε στα περισσότερα ειδησεογραφικά δίκτυα-δείτε το στο www.emprosnet.gr).

Έως αργά χτες το απόγευμα, Αστυνομία και Πυροσβεστική δεν προχωρούσαν σε επίσημη ενημέρωση, αναμένοντας να ολοκληρωθεί η επιχείρηση. Σύμφωνα όμως με πηγές της αστυνομίας, επρόκειτο να γίνουν συλλήψεις δεκάδων μεταναστών. Μάλιστα, η αστυνομία περί τις 3.30 το μεσημέρι κάλεσε ακόμα δύο διμοιρίες ΜΑΤ για να μπουν στο Κέντρο. «Αν δεν ήταν τα πετζετέλ να ρίξουν νερό από πάνω, θα είχε καεί όλη η περιοχή», είπε χαρακτηριστικά στο «Ε» κάτοικος της Μόριας, ενώ στις 5 το απόγευμα η πυροσβεστική μάς ενημέρωνε ότι νέα φωτιά ξέσπασε.

Μάνες με μωρά που εγκλωβίστηκαν στα δακρυγόνα βγαίνουν τρέχοντας από το Κέντρο 

Τι συνέβη εν τέλει;

Μέχρι να υπάρξει επίσημα ενημέρωση, παραθέτουμε από αυτόπτες μάρτυρες τα γεγονότα.

Στις 11 το πρωί χτες οι αφρικανικές κοινότητες ξεκίνησαν διαμαρτυρία ειρηνική μπροστά από τα γραφεία της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου. Γαλλόφωνοι, Αγγλόφωνοι και Σύροι διαμαρτυρήθηκαν γι’ άλλη μια φορά για τον πολύμηνο εγκλωβισμό τους στη Λέσβο. Οι υπηρεσίες -για καλό και για κακό- εκκενώθηκαν. Μισή ώρα αργότερα περίπου η ένταση άρχισε να ανεβαίνει με μερίδα προσφύγων και μεταναστών να βάζει φωτιές σε κάδους απορριμμάτων. Κάποιοι εξ αυτών προσπάθησαν να κλείσουν την πύλη εισόδου της Μόριας, ενώ άλλοι προέβησαν σε πετροπόλεμο και έσπασαν αυτοκίνητα. Ωστόσο, όταν η ένταση κορυφώθηκε, η αστυνομία προχώρησε, σύμφωνα με πληροφορίες, σε ρίψη δακρυγόνων με σκοπό να λήξει τα επεισόδια. Μάλιστα προχώρησε και σε ρίψη χειροβομβίδων κρότου λάμψης.

Σε αυτήν τη φάση, περίπου στη 1 μετά το μεσημέρι άρχισαν να βγαίνουν κατά δεκάδες πρόσφυγες με μωρά στην αγκαλιά, ενώ ένα άτομο μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο από τις αναθυμιάσεις και κάποιοι στο ΠΕΔΥ Μυτιλήνης. Αργότερα μαίνονταν η φωτιά που εκτιμάται ότι έκαψε τέσσερα στρέμματα ελαιώνα, και πετζετέλ επενέβησαν από αέρος και την έσβησαν πριν ξεσπάσουν νεότερες.

Αυξάνονται και εγκλωβίζονται

Αρκετές φορές οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Όταν τον περασμένο Ιούνιο στη Λέσβο υπήρχαν 3.000 εγκλωβισμένοι και στις 15 Ιουλίου αυξήθηκαν σε 4.500, είναι προφανές ότι στην απελπιστικά διαμορφωμένη κατάσταση θα καλλιεργηθούν χείριστες συμπεριφορές που θα παίρνουν αμπάριζα όποιον συμμετέχει και όποιον δεν συμμετέχει στις διαμαρτυρίες. Δυστυχώς, η επιστολή του δημάρχου Λέσβου Σπύρου Γαληνού προς τον πρωθυπουργό, ζητώντας άμεση αποσυμφόρηση, δεν έχει εισακουστεί και είναι η δεύτερη εβδομάδα που ξεκινά με επεισόδια.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι συνολικά 212 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στα νησιά του βορείου Αιγαίου σε 48 ώρες, από το Σαββάτο μέχρι τη Δευτέρα το πρωί. Από αυτούς οι 89 πέρασαν στη Λέσβο, οι 68 στη Χίο και οι 55 στη Σάμο. Ο συνολικός αριθμός των αιτούντων άσυλο που διαμένουν στα νησιά, σύμφωνα με τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Βορείου Αιγαίου, αγγίζει για πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες τους 10.000 (τόσοι ήταν στις αρχές Φεβρουαρίου). Συγκεκριμένα, τη Δευτέρα 17 Ιουλίου, στη Λέσβο βρίσκονταν 4.378 άτομα, στη Χίο 3.461 και στη Σάμο 2.095.

 
Το πετζετέλ σβήνει τις φωτιές που άναψαν στη Μόρια

Σε… «κατηγορίες»

Το Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης (ΠΡΟΚΕΚΑ) που βρίσκεται μέσα στη Μόρια είναι χωρητικότητας 220 ατόμων.

Στα νησιά κρατούνται πλέον τρεις κατηγορίες μεταναστών, σύμφωνα με το «Βήμα»: Πρώτον, όσοι επιστρέφουν εθελούσια στη χώρα τους μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Όπως εξηγεί ανώτατη πηγή από την Αστυνομία, «οι άνθρωποι αυτοί κρατούνται για 10-15 μέρες, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία μέσω ΔΟΜ. Δεύτερον, κρατούνται αυτοί που επιστρέφει η Ελλάδα στην Τουρκία βάσει της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας. Πρόκειται για ανθρώπους των οποίων η αίτηση ασύλου απορρίφθηκε σε β΄ βαθμό και τους επιδόθηκε η απόρριψη».

Οι ελληνικές αρχές επιθυμούσαν να κρατούνται όσοι έχουν απορριφθεί σε α΄ βαθμό και θεωρούνται «ύποπτοι για εξαφάνιση» προτού ακόμη εξεταστεί η προσφυγή τους σε β΄ βαθμό. Αν συλλαμβάνονταν όλοι αυτοί όμως «θα έπρεπε να βρεθεί υπό κράτηση το μεγαλύτερο μέρος όσων διαμένουν στη Μόρια», δεδομένου ότι πλέον υπερτερούν οι οικονομικοί μετανάστες έναντι των προσφύγων. «Τρίτον, στα ΠΡΟΚΕΚΑ κρατούνται οι παραβατικοί».

Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρουσιάζει η δεύτερη κατηγορία διότι «εξαφανίζεται» από τα hot spots των νησιών και προσπαθεί να περάσει στην Ευρώπη πληρώνοντας διακινητές ή πλαστογράφους. «Κάθε τρεις και λίγο η αστυνομία πραγματοποιεί επιχειρήσεις στα νησιά για να τους “μαζέψει”», συνεχίζει η ίδια ανώτατη αστυνομική πηγή. «Στην ηπειρωτική Ελλάδα συλλαμβάνονται ως και 10 άτομα την ημέρα, κυρίως στα περιφερειακά αεροδρόμια», τα οποία μέχρι πρότινος αποτελούσαν πανευρωπαϊκά τον αδύναμο κρίκο για το πέρασμα ανθρώπων με πλαστά έγγραφα. Τα αστυνομικά δελτία που δημοσιοποιεί η αστυνομική διεύθυνση Λέσβου άλλωστε βρίθουν περιπτώσεων σύλληψης στο αεροδρόμιο Μυτιλήνης αλλοδαπών με πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα που επιχειρούν να φύγουν.

Όσοι παίρνουν στα χέρια τους την απορριπτική απόφαση β΄ βαθμού κλείνονται στα ΠΡΟΚΕΚΑ και «εντός επτά ημερών επιστρέφονται στην Τουρκία».

Λίγες οι επιστροφές

Οι αριθμοί των επιστροφών είναι μικροί (μικρότεροι από τις αφίξεις στα νησιά), αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι έχουν παγώσει οι εκδόσεις αποφάσεων β΄ βαθμού εν αναμονή της δικαστικής απόφασης (για την προσφυγή Σύρων που στράφηκαν κατά της επιστροφής τους στην Τουρκία), η οποία θα κρίνει αν η Τουρκία αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα γι’ αυτούς. «Πιστεύουμε ότι η δικαστική απόφαση θα εκδοθεί εντός των ημερών, αναγνωρίζοντας την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα», συνεχίζει η ίδια πηγή.

«Εμείς, ως αστυνομία, επιθυμούμε ένα κέντρο κράτησης σε κάθε νησί (σ.σ.: Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω), εκτός από τη Λέρο που έχει μικρό hot spot και μπορεί να εξυπηρετηθεί από το ΠΡΟΚΕΚΑ της Κω. Σήμερα σπαταλάμε πολλές αστυνομικές δυνάμεις για τις μεταγωγές από τη Χίο και τη Σάμο στο ΠΡΟΚΕΚΑ της Λέσβου». Στη Σάμο πρόκειται να δημιουργηθεί κέντρο κράτησης 200-250 ατόμων μέσα στο hot spot ενώ στη Χίο η Αστυνομία δεν τα βρίσκει με τον δήμο. «Εμείς προτιμάμε τα ΠΡΟΚΕΚΑ να στεγάζονται έξω από τα κέντρα υποδοχής γιατί ξεσηκώνεται ο κόσμος, όμως η τοπική κοινωνία δεν συνεργάζεται».