Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα, έπειτα από σκληρές, πολύωρες διαπραγματεύσεις, σε μια συμφωνία για την αντιμετώπιση του ζητήματος των προσφύγων και των μεταναστών. Σύμφωνα με τα βασικά σημεία του κειμένου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «επαναβεβαιώνει ότι προϋπόθεση για μια λειτουργική πολιτική της ΕΕ είναι μια συνεκτική προσέγγιση» στο ζήτημα της μετανάστευσης, η οποία «συνδυάζει τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ». Αυτή «δεν είναι μια πρόκληση που αφορά ένα κράτος μέλος μόνο, αλλά την Ευρώπη ως σύνολο».

Μετά από 12 ώρες διαπραγματεύσεων δύσκολων και σκληρών, με την Ιταλία κάποια στιγμή να θέτει βέτο και να κινδυνεύουν να τιναχθούν τα πάντα στον αέρα, η Σύνοδος Κορυφής των 28 κατέληξε σε συμφωνία για το μεταναστευτικό.

Πακτωλός στην Τουρκία

Οι «28» αποφάσισαν να δώσουν πακτωλό χρημάτων στην Τουρκία, τη β' δόση βάσει της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας. Την ίδια ώρα, υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα πρέπει να τηρήσει τις διμερείς συμφωνίες για τις επιστροφές προσφύγων (σ.σ.: η Τουρκία είχε πει ότι σταματά την εφαρμογή της συμφωνίας με την Ελλάδα για τις επιστροφές). «Η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ - Τουρκίας και οι διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως, χωρίς διακρίσεις, προς όλα τα κράτη - μέλη», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Κλειστά κέντρα μεταναστών

Ακόμη, συμφώνησαν  στη δημιουργία κοινών κέντρων υποδοχής αιτούντων άσυλο και επεξεργασίας των αιτήσεών τους, αλλά και να περιορίσουν την ελευθερία κίνησης των μεταναστών από τη μια χώρα στην άλλη, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αξιώσεις και να καθησυχαστούν οι ανησυχίες που προέβαλαν η Ιταλία και η Γερμανία. Αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο 6: «Στα εδάφη της ΕΕ, όσοι διασώζονται, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, θα πρέπει να φροντίζονται στη βάση κοινής προσπάθειας μέσω της μεταφοράς σε ελεγχόμενα κέντρα που θα στηθούν σε κράτη - μέλη σε εθελοντική μόνο βάση, όπου η ταχεία και ασφαλής διαδικασία επεξεργασίας θα επιτρέπει με την πλήρη στήριξη της ΕΕ τον διαχωρισμό μεταξύ παράτυπων μεταναστών -που θα επιστρέφονται- και εκείνων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, και για τους οποίους θα εφαρμόζεται η αρχή της αλληλεγγύης. Όλα τα μέτρα στο πλαίσιο αυτών των ελεγχόμενων κέντρων, περιλαμβανομένης της μετεγκατάστασης και της επανεγκατάστασης, θα γίνονται σε εθελοντική βάση, χωρίς να προκαταλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του (Κανονισμού του) Δουβλίνου».

Εντατικότεροι έλεγχοι στα σύνορα με Τουρκία

Στο κείμενο συμπερασμάτων αναφέρεται ότι όσον αφορά στην οδό της ανατολικής Μεσογείου χρειάζονται πρόσθετες προσπάθειες για την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας, να εμποδιστούν νέες διελεύσεις από την Τουρκία και να σταματήσουν οι ροές.

Περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης

Όσον αφορά αυτό για το οποίο είχε γίνει πολύς λόγος το προηγούμενο διάστημα, τα κέντρα μεταναστών εκτός ΕΕ, οι «28» φαίνεται ότι κατέληξαν τελικά στη δημιουργία «περιφερειακών πλατφορμών» για την αποβίβαση μεταναστών που προφανώς επιχειρούν μέσω της Μεσογείου να φθάσουν στην ΕΕ: «Για να αντιμετωπιστεί οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να αποτραπεί έτσι η τραγική απώλεια ζωών, είναι αναγκαίο να εξαλειφθεί το κίνητρο να ξεκινούν (οι πρόσφυγες και οι μετανάστες) επικίνδυνα ταξίδια. Αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση βάσει κοινών ή συμπληρωματικών δράσεων μεταξύ των κρατών - μελών για την αποβίβαση όσων διασώζονται σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν γρήγορα την ιδέα περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης (disembarkation platforms) σε στενή συνεργασία με σχετικές τρίτες χώρες καθώς και την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Τέτοια κέντρα πρέπει να λειτουργούν διαχωρίζοντας τις καταστάσεις κατ’ άτομο, με πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου».

Να εμποδιστούν οι νέες διαδρομές

Ακόμη, αφού σημειώνεται ότι πρέπει να τηρηθούν οι συμφωνίες επανεισδοχής και ότι «απαιτούνται επειγόντως περισσότερες προσπάθειες για να διασφαλιστούν οι ταχείες επιστροφές», τονίζεται ότι την ίδια ώρα απαιτούνται και περισσότερες προσπάθειες «για να εμποδιστεί η ανάπτυξη νέων θαλάσσιων ή χερσαίων διαδρομών. Η συνεργασία και η στήριξη προς τους εταίρους στα δυτικά Βαλκάνια παραμένει κλειδί για την ανταλλαγή πληροφοριών για μεταναστευτικές ροές, την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης, την αύξηση των δυνατοτήτων για προστασία των συνόρων και τη βελτίωση των διαδικασιών επιστροφής και επανεισδοχής».

Οι «28» συμφώνησαν, επίσης, να κάνουν αυστηρότερους τους ελέγχους των εξωτερικών συνόρων.

Οι μετακινήσεις προσφύγων εντός ΕΕ

Στο κείμενο συμπερασμάτων σημειώνεται: «Αναφορικά με την κατάσταση εσωτερικά στην ΕΕ, δευτερογενείς μετακινήσεις των αιτούντων άσυλο μεταξύ κρατών - μελών απειλούν να θέσουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και το κεκτημένο του Σένγκεν. Τα κράτη - μέλη πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία εσωτερικά νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν τέτοιες κινήσεις και να συνεργαστούν στενά μεταξύ τους προς τον σκοπό αυτό».

Χρήματα στην Αφρική

Η Σύνοδος Κορυφής, πέρα από την αύξηση  της χρηματοδότησης στην Τουρκία, αποφάσισε να αυξήσει τη χρηματοδότηση και στο Μαρόκο και σε άλλες χώρες στη βόρεια Αφρική για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.

«Όσον αφορά την κεντρική οδό της Μεσογείου, θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για να σταματήσει η δράση των διακινητών από τη Λιβύη ή αλλού. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ιταλίας και άλλων κρατών - μελών. Θα εντείνει την υποστήριξή της προς την περιοχή Σαχέλ, τη λιβυκή Ακτοφυλακή και τις νότιες κοινότητες, για ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής, εθελοντικές επιστροφές, συνεργασία με άλλες χώρες προέλευσης και ενδιάμεσες, καθώς και την οικειοθελή επανεγκατάσταση. Όλα τα πλοία που δρουν στη Μεσόγειο πρέπει να σέβονται τους νόμους και να μην εμποδίζουν επιχειρήσεις της λιβυκής Ακτοφυλακής», αναφέρεται στα πρώτα άρθρα του κειμένου συμπερασμάτων.

Το παρασκήνιο και η στάση της Ελλάδας

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, στη Σύνοδο Κορυφής η Ελλάδα από κοινού με την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα βρέθηκαν απέναντι στις θέσεις που εκφράζουν η Αυστρία και οι χώρες του Βίσεγκραντ. Η Ιταλία, παρά τις αρχικές ενστάσεις της σε μια συλλογική αντιμετώπιση του ζητήματος, στο τέλος προσχώρησε σε αυτήν τη λογική.  Στο ζήτημα των πρωτογενών ροών στην κεντρική Μεσόγειο να προκριθεί μια απόφαση που θα ανέφερε ρητά τη δημιουργία κλειστών κέντρων στην Αφρική. Η πρόκληση των δευτερογενών ροών να επιλυθεί με συνοριακούς ελέγχους και την de facto δημιουργία ενός μικρού Σένγκεν. Τον κίνδυνο αυτό είχε επισημάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατά την άτυπη συνάντηση εργασίας την περασμένη Κυριακή στις Βρυξέλλες. Επίσης, αποτράπηκε η μετάθεση στις καλένδες της προοπτικής αναθεώρησης του «Δουβλίνου» σε μια δίκαιη κατεύθυνση, όπως στην πραγματικότητα αποσκοπούσαν όσοι εισηγούνταν να πάει μετά τις ευρωεκλογές του 2019. Εξασφαλίστηκε επίσης ότι η ευρωπαϊκή προσέγγιση στη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να αφορά και τις τρεις διαστάσεις του ζητήματος: την εξωτερική (σχέσεις με τρίτες χώρες), τη διαχείριση των συνόρων, και την εσωτερική διάσταση.