Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Το Πόλιον», επιθυμώντας να συμβάλει στην ανάδειξη και προβολή ευρύτερα των λεσβιακών παραδόσεων και με αφορμή το κάλεσμα της Συντονιστικής Επιτροπής του προγράμματος «Πάσχα 2016 στη Μυτιλήνη» για την υποβολή προτάσεων σχετικών με τον προγραμματισμό των πασχαλινών εκδηλώσεων του Δήμου Λέσβου, κατέθεσε με έγγραφό του την αναγραφή μερικών από τα έθιμα του Πάσχα στο Πλωμάρι και στα χωριά της περιφέρειάς του, τα οποία θεωρούμε ότι προφανώς θα ενδιαφέρουν όχι μόνο τους Λεσβίους αλλά και τους επισκέπτες του νησιού μας.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω:
Ι. Το έθιμο του θρήνου «Το μοιρολόγι της Παναγίας» το απόγευμα της Μ. Παρασκευής. Σύμφωνα με αυτό, κατά τη παράδοση, συγκεντρώνονται νωρίς το απόγευμα αυτό στις εκκλησίες του Πλωμαρίου και των χωριών του πολλές γυναίκες και σε θρηνώδη σκοπό μελωδούν, όπως θα τα έλεγε η Παναγία- Μάνα (καθώς και κάθε μάνα), θρηνώντας το νεκρό παιδί της.
ΙΙ. Τη Μ. Παρασκευή, επίσης, από τις 11 π.μ. έως τη 1 μ.μ., ντόπιοι κάτοικοι και οι επισκέπτες του Πλωμαρίου μπορούν να παρακολουθήσουν τις κατανυκτικές «Ώρες» και την «εκφορά» του νεκρού Χριστού σε περιφορά εντός της εκκλησίας, την οποία ακολουθούν μικρά παιδιά, κρατώντας καλαθάκια στολισμένα με λουλούδια ως άλλες «μυροφόρες», που συνήθως τα αποθέτουν στη βάση του σταυρού του Χριστού.

ΙΙΙ. Το απόγευμα της μεγάλης αυτής Ημέρας ακόμη, συνηθίζεται να επισκέπτονται πολλοί τους Επιταφίους των εκκλησιών της κωμόπολης και των κοντινών χωριών για να θαυμάσουν και να αξιολογήσουν αισθητικά σε ποια διαπίστωσαν τον καλύτερα στολισμένο Επιτάφιο.
IV. Αργά το βράδυ και πάλι της Μ. Παρασκευής γίνεται η περιφορά των επιταφίων όλων των ενοριών του Πλωμαρίου και η συνάντησή τους στην πλατεία του. Εκεί, μετά την από κοινού δέηση από τους ιερείς και των τριών ενοριών, γίνεται το μοναδικό σε όλη τη Λέσβο (ίσως και σε όλη την Ελλάδα) έθιμο του άτυπου διαγωνισμού για την ανάδειξη από τους πιστούς του καλύτερα διακοσμημένου Επιταφίου. Με τη σειρά κάθε ενορία ανυψώνει τον επιτάφιό της και τον περιστρέφει στον άξονά του, ώστε να είναι ορατός ο στολισμός του και να εκτιμήσουν έτσι οι κριτές-πιστοί και να συγκρίνουν την ομορφιά του καθενός σε σχέση με τους δύο άλλους!

V. Το βράδυ της Μ. Πέμπτης και μέχρι το ξημέρωμα της Μ. Παρασκευής, οι ντόπιοι και οι επισκέπτες που επιθυμούν μπορούν να παραβρεθούν στον ολονύκτιο στολισμό των επιταφίων, που γίνεται με πολλή επιμέλεια και απαιτεί πολλές ώρες, αφού θα διεκδικήσει το πρώτο βραβείο, τη νύκτα της Μ. Παρασκευής, στο δρώμενο που αναφέραμε προηγουμένως.

VI. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα γίνεται η τελετή της Δευτερανάστασης μόνο στην Αγία Παρασκευή του Πλωμαρίου, που βρίσκεται στη ναυτική συνοικία του «Ταρσανά». Η όλη τελετή (απογευματινή λειτουργία, περιφορά στους δρόμους της συνοικίας και κατάληξή της στην κοντινή παραλία) είναι μία σπονδή στην άλλοτε μεγάλη πλωμαρίτικη ναυτοσύνη. Οι ιερείς και οι ψάλτες ανέρχονται σε υπερυψωμένη αυλή ενός παραλιακού σπιτιού, αναπέμπουν δεήσεις και εύχονται πίνοντας από κοινό ποτήρι λίγο κρασί.

Στο τέλος, ο πρωτόπαπας πετάει το ποτήρι στο εκκλησίασμα και όποιος/α το πιάσει θεωρείται πολύ τυχερός/ή ή και ευλογημένος/η. Η ύπαρξη αυτού του εθίμου οφείλεται στο γεγονός ότι έπρεπε να περιμένουν τους ναυτικούς, οι οποίοι προλάβαιναν να έρθουν το απόγευμα με τα ιστιοφόρα με τη βοήθεια του ευνοϊκού θαλασσινού αέρα.

VII. Παλαιότερα -αλλά και σήμερα μπορεί να επιβιώνει- υπήρχε το έθιμο «Κούνιες», που γινόταν το απόγευμα του Πάσχα και της επόμενης ημέρας του με μικρά αυτοσχέδια καθίσματα ή σανίδες, τα οποία στήνονται για την αιώρηση του κοινού σε κλίμα εορταστικό.
VIII.

Τα έθιμα ολοκληρώνονται τη Δευτέρα του Πάσχα, δηλαδή την πρώτη μέρα της Διακαινησίμου εβδομάδας με τη Γιορτή του Αγίου Γεωργίου στα εξωκλήσια του Άνω Χωριού, Αυλάκι, Λαγκάδας, όπου γίνονται πανηγύρια με προσφορά γευμάτων και μουσικοχορευτικά δρώμενα στις «πεζούλες» των ελαιοκτημάτων.