«Δεν είναι έργο επίκαιρο, εμείς είμαστε ίδιοι»

 Αντουέλ Νάκε, Από το πρόγραμμα της παράστασης

Έγραφα χθες για τη ζοφερή πολιτική και κοινωνική κατάσταση που ζούμε και μέσα στην οποία υποδεχόμαστε το 2014: η παγωμένη πραγματικότητα δεν επιτρέπει ωραιοποιήσεις και η κοινωνική ρηγμάτωση και κατάρρευση δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας, παρά την κυβερνητική και συστημική ρητορική που μοιράζει αφειδώς υποσχέσεις για έξοδο από την πολύχρονη και πολυεπίπεδη κρίση. Αναρωτιέμαι, εάν αυτή η πικρή γνώση που αποκομίσαμε μέσα από τα συντρίμμια του βίαιου κοινωνικού μετασχηματισμού και της απίσχνανσης των θεσμών και της δημοκρατίας, μάς άνοιξε τα μάτια για να δούμε ξεκάθαρα την πνευματική και ηθική ανεπάρκεια της πολιτικής τάξης. 

Δεν είμαι σίγουρος ότι τα παθήματα μάς έχουν γίνει μαθήματα. 

Τέτοιες σκέψεις μου γεννήθηκαν και όταν κατέβαινα τα σκαλιά του Δημοτικού Θεάτρου Μυτιλήνης μετά την παράσταση που παρουσίασαν οι «Άστεγοι», στις 23 Νοεμβρίου (άλλες παραστάσεις 24 και 25 Νοεμβρίου). Κι αυτό γιατί ηχούσαν ανατριχιαστικά επίκαιρες στα αυτιά μου οι ατάκες του έργου μισό αιώνα μετά τη συγγραφή του. Κι ιδίως εκείνο το «Φάγανε… φάγανε… φάγανε… από παντού φάγανε…», που τόσο θαυμάσια απέδωσε ο Σταμάτης Γιαννάκης, στο ρόλο του χωρικού Σωτήρη, δεν ήταν ατάκα για γέλιο, αλλά η επιτομή της μιας κομματοκυβερνητικής πρακτικής 50 ετών, που οδήγησε τη χώρα μας στη σημερινή εφιαλτική και οδυνηρή χρεοκοπία.

Το «Υπάρχει και φιλότιμο» είναι ο τίτλος ελληνικής κωμωδίας της Φίνος Φιλμ σε σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου με πρωταγωνιστή το Λάμπρο Κωνσταντάρα. Το κινηματογραφικό έργο βασίστηκε στο θεατρικό έργο «Ανώμαλη προσγείωση», μια διαχρονική κωμωδία που έγραψαν οι Αλέκος Σακελλάριος - Χρήστος Γιαννακόπουλος και την οποία ανέδειξε ο Λάμπρος Κωνσταντάρας με την ερμηνεία του στον κινηματογράφο. Το όνομα του πρωταγωνιστικού ρόλου «Μαυρογιαλούρος» έχει γίνει από τότε μέρος της πολιτικής ορολογίας στην Ελλάδα.

Οι «Άστεγοι» είδαν αυτό το εμβληματικό έργο όχι ως μια απλή ηθογραφική κωμωδία αλλά ως μια σύγχρονη πολιτική σάτιρα. Τόνισαν όλα τα τοξικά, παθογενή και εμετικά στοιχεία που εξακολουθούν να δηλητηριάζουν την πολιτική ζωή (διαφθορά, κομματισμός, κομματάρχες, αλλοτρίωση και αποκοπή της εξουσίας από την κοινωνία, κυνισμός και επιδειξιμανία) και πρόσθεσαν τη θέση και τον αντίλογο των υποψιασμένων πολιτών μέσα από τους στίχους του ράπερ Αντουέλ Νάκε, ο οποίος εμφανίστηκε τέσσερις φορές ζωντανά στη σκηνή διαλεγόμενος με το κείμενο. Το εξαιρετικά πρωτότυπο αυτό εύρημα απογείωσε την παράσταση, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά τη φρεσκάδα που εμφυσούν στα έργα οι «Άστεγοι».

Η επιλογή δε του ασπρόμαυρου σκηνικού ως συμβολισμός των πολλών αντιθέσεων που διαπερνούν το κείμενο, ιδιαίτερα εύστοχη.

Η παράσταση σκηνοθετικά προσεγμένη, σφιχτή, καλοκουρδισμένη από την Αγγελική Γεωργαντά και τον Κώστα Τσουγκράνη, ευτύχησε στη διανομή της, αφού αν και πολυπρόσωπη, κανένας ρόλος δεν υστέρησε. Ο Βασίλης Σαμαράς, αν και πολύ νεαρότερος από τις ανάγκες του ρόλου του Μαυρογιαλούρου, ανταποκρίθηκε πολύ ικανοποιητικά.

Ο Λευτέρης Μυρσινιάς, ως κομματάρχης Γκρουέζας, αρκετά καλός, όπως και η Λάνα Χαραλάμπους ως κυρά-Λάμπαινα. Αξιοσημείωτη και η υποκριτική της Μάνιας Προδρόμου, στο μικρό αλλά ευδιάκριτο ρόλο της υπηρέτριας Τασίας. Αποκάλυψη, κατά τη γνώμη μου, της παράστασης ήταν ο Σταμάτης Γιαννάκης, ως χωρικός Σωτήρης.

Ο Γιαννάκης δεν έπαιξε το ρόλο αλλά με τις κινήσεις, τις μούτες, την άρθρωσή του, έφτιαξε ρόλο, χαρίζοντας άφθονο και πηγαίο γέλιο. Του αξίζουν πολλά μπράβο.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί που πρόσθεσαν τη δική τους πινελιά στο συνολικό πολύ καλό αποτέλεσμα ήταν οι: Ανθή Σαμαρτζίδου, Χριστίνα Κονταξή, Γιώργος Μαρμαρινός, Αντιγόνη Τσεσμελή, Γιάννης Κακαδέλλης, Παναγιώτης Χλίμπος, Άκης Αργυρόπουλος, Παναγιώτης Γιαννούλης, Όλγα Μιρονοπούλου.

Τη μουσική επιμέλεια και τα ηχητικά είχε ο Νίκος Μαστραντωνάς, τους φωτισμούς ο Κλεομένης Τζαννέτος, τα κουστούμια η Λένα Τριανταφύλλου, την κίνηση η Μαρία-Ισμήνη Ιωαννάτου, τις κομμώσεις η Σοφία Καραγιαννάκη, το φροντιστήριο η Μαρία Λογιωτάτου.

«Ο Μαυρογιαλούρος δεν υπάρχει» λέει σε έναν στίχο του ο ράπερ Νάκε, για να συνεχίσει: «Μας τάζουνε, μας παραμυθιάζουνε/Να ήταν μόνο τα λεφτά/ Εδώ μείναμε ταπί ψυχικά, σε λήθαργο νοητικά».

Σε λίγες λέξεις όλος ο κόσμος της μεταπολίτευσης. Ο Υπουργός, Ανδρέας Μαυρογιαλούρος, και δεν έκλεβε ο ίδιος και είχε την ευαισθησία και το φιλότιμο να παραιτηθεί όταν διαπίστωσε τη διαφθορά του κομματικού και εξουσιαστικού μηχανισμού. Μακάρι, λοιπόν, να είχαμε πολλούς τέτοιους Μαυρογιαλούρους στην πολιτική μας ζωή. Αλλά δυστυχώς η πολιτική και κοινωνική παρακμή περιφρονεί το φιλότιμο, την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια, την καθαρή προσπάθεια και θεοποιεί τη λαμογιά, την ξεδιαντροπιά, τον ξιπασμό, τον τυχοδιωκτισμό, το βόλεμα, το αλισβερίσι, το νοητικό λήθαργο.

Για αυτά όμως, θα γράψω περισσότερα στο επόμενο σημείωμα για τις «Άλλες ειδήσεις», που παρουσίασε ο Φ.Ο.Μ ο «Θεόφιλος». 

Καλά Χριστούγεννα σε όλους. Χρόνια πολλά.