Μια επιστημονική διημερίδα ενταγμένη στον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Λέσβου οργανώνει το διήμερο 8 και 9 Δεκεμβρίου η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Εφορεία Προσκόπων Λέσβου. Και είναι ευτυχής συγκυρία, θα έλεγε κανείς, το ότι η Λέσβος «ανακαλύπτει» ξανά πολύτιμα ιστορικά στοιχεία που συνδέονται με την απελευθέρωσή της το 1912 ανήμερα της επετείου της μάχης του Κλαπάδου, που κατέληξε στην παράδοση του νησιού στον Κωνσταντίνο Μελά, το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1912.

Αυτός, ο Κωνσταντίνος Μελάς, είναι και το θέμα της Διημερίδας, που έχει τίτλο «Ο πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής Λέσβου Κωνσταντίνος Μελάς και η εποχή του».

Η Διημερίδα θα πραγματοποιηθεί στη Μυτιλήνη στο Συνεδριακό Κέντρο του Επιμελητηρίου Λέσβου το Σαββατοκύριακο 8 και 9 του ερχόμενου Δεκεμβρίου και αφορμή για την πραγματοποίησή της αποτελεί ο εορτασμός της 100ετηρίδας από την απελευθέρωση των νησιών του Βορείου Αιγαίου και ταυτόχρονα της 100ετηρίδας από την ίδρυση των Προσκόπων της Λέσβου.
Ιδιαίτερα ας σημειωθεί ότι θα παραστεί και θα χαιρετίσει η Μαρία Χωραφά - Μελά, εγγονή του απελευθερωτή της Λέσβου.


Το πρόγραμμα της Διημερίδας

Σαββάτο 8 Δεκεμβρίου
Έναρξη διημερίδας

18:00 Χαιρετισμοί

18:30 Γιώργος Γεωργακάς, δικηγόρος, πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου Σώματος Ελλήνων Προσκόπων: Κεντρική ομιλία «Ο μοναδικός Κωνσταντίνος Μελάς»

19:00 Προβολή ντοκυμαντέρ με τίτλο «Λέσβος 1912, Στα βήματα της ελευθερίας…», σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκοπετέα και σενάριο Στρατή Αναγνώστου (υλοποίηση Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου - Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου)

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου
Εισηγήσεις
Μέρος α΄
«Ο Κωνσταντίνος Μελάς και η Λέσβος»

Πρόεδρος Χρήστος Σταθόπουλος

- 10:00 - 10:20 Στρατής Χαραλάμπους, αντιστράτηγος ε.α., πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού (Παράρτημα Μυτιλήνης): «Ο στρατιώτης Κωνσταντίνος Μελάς και η μάχη στον Κλαπάδο»

- 10:20 - 10:40 Στρατής Αναγνώστου, ιστορικός, σχολικός σύμβουλος Φιλολόγων Λέσβου, πρόεδρος Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών: «Ο Κωνσταντίνος Μελάς στη Μυτιλήνη κατά την περίοδο των “Φοβίων” (8-11-1912 ως 8-12-1912), σύμφωνα με τον τοπικό Τύπο της εποχής»

- 10:40 - 11:00 Στρατής Μπαλάσκας, περιφερειακός έφορος Προσκόπων Λέσβου: «“Πότε θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος;” Ο ειρηνιστής πρώτος στρατιωτικός διοικητής Λέσβου»

- 11:00 - 11:20 Θανάσης Καλαμάτας, διδάκτορας Θεολογίας Α.Π.Θ.: «Βιογραφώντας τους Μελάδες Παύλο και Κωνσταντίνο. Εικονογράφηση μιας εποχής σε διαρκή μετάβαση»

Μέρος β΄
«Κωνσταντίνος Μελάς, ο πολίτης, ο πολιτικός, ο πρόσκοπος»

Πρόεδρος Στρατής Αναγνώστου

- 12:00 - 12:20 Μάριος Γιακαλάρας, αρχηγός Κοινότητας Ανιχνευτών 2ου Συστήματος Προσκόπων Μυτιλήνης, υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου: «Η ίδρυση της τοπικής Προσκοπικής Κίνησης τη Λέσβο. Το γεγονός μέσα από τις επιστολές του Κωνσταντίνου Μελά προς την πεθερά του Ασπασία Αθ. Μουτσοπούλου, το γένος Ανδρέα Βαλλιάνου».

- 12:20 - 12:40 Χρήστος Σταθόπουλος, πρώην πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων: «O πρόσκοπος Κωνσταντίνος Μελάς. Μια προσέγγιση στην προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Μιχαήλ Μελά μέσα από τα γραπτά του κείμενα»

- 12:40 - 13:00: Χαράλαμπος Βογιατζής, πρώην γενικός έφορος του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων: «Μια άκρως πολιτική και διαρκώς εξελισσόμενη κίνηση νέων: η ανεκτίμητη κληρονομιά του Κωνσταντίνου Μελά»

- 13:20 - 13:40 Χρ. Κατσιγιάννης, πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ, τέως γενικός διευθυντής ΕΟΤ: «Κωνσταντίνος Μελάς. Ένας πρωτοπόρος του ελληνικού τουρισμού»

- Συζήτηση

Μπροστά στο Κονάκι (σπίτι του βαλή του Αρχιπελάγους, στη θέση της σημερινής Λέσχης Αξιωματικών) μετά τη μάχη του Κλαπάδου. Η σημείωση έχει γραφεί από τον ίδιο χρόνια μετά, εξ ου και η λάθος αναγραφόμενη ημερομηνία (φωτό Χατζηδανιήλ)

Ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Μελάς

Ο Κωνσταντίνος Μελάς γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου τού 1874 στη Μασσαλία της Γαλλίας. Υποπλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικού, συμμετείχε στον «ατυχή», λεγόμενο, ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Από τις αρχές ακόμα τού 1911 αφιερώνεται στον Προσκοπισμό. Μεταφράζει τα πρώτα εγκόλπια και μαζί με τον Αθανάσιο Λευκαδίτη οδηγεί τα παιδιά της πρώτης Ελληνικής Προσκοπικής Ομάδας στις εξοχές της Αθήνας.

Λίγους μήνες μετά, κηρύσσεται ο ελληνοτουρκικός πόλεμος.

Ο υποπλοίαρχος Μελάς, αδελφός του ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά καθώς και της Άννας Μελά - Παπαδοπούλου, γνωστότερης και ως «Μάνα του Στρατιώτη» για την προσφορά της στους Βαλκανικούς Πολέμους, εγκαθίσταται στην ελεύθερη από τις 8 Νοεμβρίου 1912 Μυτιλήνη, πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής. Ένα μήνα μετά, δίνει στον Κλαπάδο της κεντρικής Λέσβου την τελική μάχη της απελευθέρωσής της και υπογράφει την παράδοση του νησιού στην Ελλάδα. Στις 20 Ιανουαρίου τού 1913 σφραγίζει τη νέα εποχή που ανέτειλε για τη Λέσβο, με την ίδρυση στην αίθουσα τελετών του ιστορικού Γυμνασίου της Μυτιλήνης της πρώτης Προσκοπικής Ομάδας της Λέσβου.

«Πενήντα παιδάκια», γράφει η εφημερίδα «Σάλπιγξ» της Μυτιλήνης στις 21 Φεβρουαρίου τού 1913, «είχαν τον νουν των και την ψυχήν των προσηλωμένα εις τα χείλη του Υποπλοιάρχου Μελά, που τους έλεγεν ωραία λόγια και τους ανέπτυσε με τρόπο καταλληλότατο τις πιο όμορφες ιδέες, τις πιο υψηλές […]. Με δασκάλους του είδους του Κ. Μελά η φυλή θα μπορέσει να μεγαλουργήσει μια μέρα…»

Ο Κωνσταντίνος Μελάς ασχολήθηκε με την πολιτική. Εκλέχτηκε βουλευτής Ιωαννίνων με το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Όπως όλα τα μέλη της οικογένειάς του, έτσι και αυτός υπερασπίστηκε το όραμα της «Μεγάλης Ιδέας» παραμένοντας μέχρι τέλους ακραιφνής βενιζελικός, συμμετέχοντας σε πρωτοπόρες πολιτικές διεργασίες όπως ο Εκπαιδευτικός Όμιλος και το Κίνημα Παπαναστασίου. Για τη δράση του αυτή υπέστη πολλές διώξεις, της εξορίας συμπεριλαμβανομένης.

Πέθανε το 1953 έχοντας προλάβει να βάλει ένα ακόμα θεμέλιο της ελληνικής κοινωνίας. Αυτό της τουριστικής ανάπτυξης, ιδρύοντας τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ).