Το «Ε» μιλάει σήμερα με τη Μυρσίνη Βαρτή - Ματαράγγα, την πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον». Έχοντας, τόσο η ίδια όσο και ο Σύλλογος που εκπροσωπεί, πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας στον τομέα της πολιτιστικής ανάπτυξης της περιοχής, εξηγεί τους βασικούς στόχους του Συλλόγου και αναφέρεται στις σημαντικότερες εκδηλώσεις που έχουν υλοποιηθεί, αλλά και στο γενικότερο όραμα που έχει ο φορέας και που είναι αυτό της διατήρησης της πολιτιστικής ιστορίας και του φυσικού πλούτου του Πλωμαρίου, από τη μια, αλλά και της ανάπτυξης στο μέλλον, από την άλλη.

Κυρία Βαρτή, πότε ιδρύθηκε ο Σύλλογος και ποιοι ήταν οι πρωταρχικοί στόχοι του;
«Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1999, με σκοπό να συμβάλει στην περαιτέρω πολιτιστική ανάπτυξη του Πλωμαρίου, αλλά και με στόχο τη διατήρηση της φυσικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του.

Δημιουργήθηκε σε μια εποχή που ναι μεν υπήρχαν αρκετοί σύλλογοι, δεν ήταν όμως σε δράση. Ήμασταν μια ομάδα 25 ατόμων που ξεκίνησε από το μηδέν, βλέποντας να γίνονται πράγματα σε άλλες περιοχές και τίποτα στη δική μας. Με πολλή προσπάθεια, έχοντας αρχικά και κάποια οικονομική ενίσχυση από το Υπουργείο Αιγαίου, καταφέραμε να διοργανώσουμε την πρώτη μας εκδήλωση τον Οκτώβριο του 1999, με θέμα την ιστορική, αρχιτεκτονική και φυσική κληρονομιά της Περιφέρειας Πλωμαρίου. Παρά τις αρχικές δυσκολίες, ο Σύλλογος προχώρησε έκτοτε στο να υλοποιεί τους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε.»

Οι σημαντικότερες εκδηλώσεις

Ποιες ήταν, κατά τη γνώμη σας, οι σημαντικότερες εκδηλώσεις στις οποίες έχετε συμμετάσχει;
«Εστιάσαμε πολύ σε πολιτιστικές, περιβαλλοντικές και άλλες εκδηλώσεις. Μεταξύ των πρώτων πιο σημαντικών ήταν αυτή για τις πρόσφατες γεωλογικές εξελίξεις στο Αιγαίο, με προσκεκλημένο καθηγητή το Βασίλη Παπαζάχο και άλλους επιστήμονες του ΙΓΜΕ. Το καλοκαίρι τού 2001 κάναμε, με τη στήριξη του Υπουργείου Αιγαίου, το αφιέρωμα “Πλωμάρι και θάλασσα”, που συνέπεσε εντελώς συμπτωματικά με την πρώτη Regatta που ξεκίνησε από το Πλωμάρι, με παράλληλα παραδοσιακά θαλασσινά παιχνίδια. Στα ίδια πλαίσια εκδόθηκε και το διαχρονικό λεύκωμα-ημερολόγιο “Πλωμάρι και θάλασσα. Ταρσανάδες και καΐκια” και μετά έγινε επανέκδοση. Άλλη μια πολύ σημαντική εκδήλωση ήταν αυτή για τη “Γυναίκα της Λέσβου από την Παράδοση του ούζου. Δεν ήταν ένα απλό πανηγύρι, αλλά άμεση σύνδεση του Πλωμαρίου με την παραγωγή ούζου. Σημαντικές ήταν και οι εκδηλώσεις για τη μουσική παράδοση της Λέσβου, το καλοκαίρι τού 2009, καθώς και το Συνέδριο “Πλωμάρι: Αρμενίζοντας το χρόνο”, που στόχο είχε να αναδειχθεί η ιστορική πορεία του Πλωμαρίου και να προβληματιστούμε για το μέλλον, και του οποίου τα πρακτικά ετοιμαζόμαστε να βγάλουμε τώρα. Τέλος, εξίσου σημαντική ήταν η εκδήλωση για το λαϊκό πολιτισμό ως μοχλό ανάπτυξης, το περασμένο καλοκαίρι.»

Δεν έχετε καταπιαστεί, ωστόσο, μόνο με την τοπική πολιτιστική παράδοση.
«Όχι. Εστιάσαμε πολύ και στο περιβάλλον, αφού το Πλωμάρι έχει πολύ φυσικό και ιστορικό πλούτο, που δεν έχει όμως προστατευθεί και αναδειχθεί, αντίθετα, νομίζω δυστυχώς πως έχει υποστεί τις περισσότερες περιβαλλοντικές καταστροφές. Ο κόσμος πρέπει να συνειδητοποιήσει πως, εστιάζοντας στην προστασία του περιβάλλοντος, μπορείς να έχεις και την οικονομική ανάπτυξη που θέλεις. Όλοι έρχονται για την ιδιαιτερότητα του τόπου και όχι για όσα μπορούν να βρουν και αλλού.»

Υπάρχουν και εκδηλώσεις που κάνετε τακτικά;
«Για τους σεισμούς επανήλθαμε τον Απρίλιο του 2008, σε συνεργασία με την τέως Νομαρχία Λέσβου, πάλι με τον Παπαζάχο και πολιτικούς μηχανικούς. Κάθε χρόνο διοργανώνουμε μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για τα παιδιά, ενώ τα τελευταία πέντε χρόνια κάνουμε ένα θρησκευτικό πανηγύρι στη Μελίντα, το α΄ 15νθήμερο του Αυγούστου, για τον εορτασμό της Παναγιάς της Κρυφτής, ένα θρησκευτικό και γεωλογικό μνημείο.»

Όλες οι εκδηλώσεις σας γίνονται στο Πολύκεντρο Πλωμαρίου; Δεν έχετε ένα δικό σας χώρο, μετά από τόσα χρόνια;
«Όλα γίνονται στο Πολύκεντρο επειδή είναι ένα πάρα πολύ ωραίο κτήριο. Δική μας αίθουσα δεν είχαμε ποτέ, παρ’ όλο που την έχουμε ζητήσει επανειλημμένα, και αυτό είναι κάτι που μας δυσκολεύει, αφού έχουμε τόσα πράγματα να βάλουμε μέσα, από βιβλία που μας έχουν παραχωρήσει και μας παραχωρούν, μέχρι και αντικείμενα που θα πρέπει να καταγραφούν.»

Στα μονοπάτια του Πλωμαρίου

Μιλήστε μας λίγο για το πρόγραμμα «Μονοπάτια της Ευρώπης» και τους φιλοξενουμένους από άλλες χώρες, που υποδεχτήκατε τις ημέρες που μας πέρασαν.
«Μπήκαμε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα που στοχεύει στην απόκτηση γνώσεων μέσω της άμεσης επαφής με το πολιτιστικό, φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον κάθε περιοχής, με τη χρήση των αισθήσεων, μετά από έγκριση του ΙΚΥ. Από τη μια ο τόπος, από την άλλη η βούληση του Συλλόγου μας, δώσαμε τη δυνατότητα ανάδειξης του φυσικού, πολιτιστικού και ιστορικού περιβάλλοντος του Πλωμαρίου και ολόκληρης της Λέσβου, κι έτσι ετοιμάσαμε τις διαδρομές που ακολουθήσαμε με τους φιλοξενούμενούς μας. Αν και ο στόχος μας ήταν εκπαιδευτικός, τελικά όσα είχαμε διοργανώσει βοήθησαν και στην τουριστική προβολή της περιοχής μας και του νησιού. Βέβαια, από την αρχή ζητήσαμε τη συμπαράσταση του Δήμου Λέσβου, που μας την παρείχε, ηθικά και υλικά, όπως σημαντική ήταν η βοήθεια και της Πνακά και του δικού μας αντιδημάρχου, του κ. Σταύρου Πολίτη, καθώς και του αντιπεριφερειάρχη κ. Φλώρου και του αντιδημάρχου Ηλία Κουνιαρέλλη. Μας βοήθησε και ο Μάκης ο Αξιώτης στη διαδρομή που κάναμε στη Σεδούντα, για να δείξουμε το φυσικό πλούτο του Πλωμαρίου, αλλά και η Όλγα Φιλανιώτου στον αρχαιολογικό χώρο της Θερμής στο μονοπάτι της Μυτιλήνης, και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιάννης Χατζόπουλος, που έκανε μια μικρή, σύντομη ομιλία για τη σχέση του Αριστοτέλη με τρόπους εκμάθησης ή εκπαίδευσης. Τέλος, στο αποχαιρετιστήριο βράδυ με θέμα τη μουσική και χορευτική παράδοση της περιοχής μας, πήραν μέρος, όπως πάντα, τα σαντούρια της Αγιάσου και οι δικοί μας μουσικοί και δύο χορευτικά του Συλλόγου μας, που ξεκίνησαν ως τμήματα από τα Χριστούγεννα.»

Τι σχόλια εισπράξατε από τους φιλοξενουμένους σας μετά την αναχώρησή τους;
«Τα σχόλια που ακούσαμε για τις διαδρομές που κάναμε, ήταν πολύ θετικά. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ενθουσιάστηκαν με το νησί και τις ομορφιές του, με τη φιλοξενία και με την οργάνωση, και ορισμένοι ζήτησαν να ξαναέρθουν, ακόμη και να αποκτήσουν μια κατοικία στο νησί. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των υπευθύνων, βέβαια, υπήρξαν και τα σχόλια ορισμένων για τα γνωστά προβλήματα του νησιού μας, που είναι η καθαριότητα και ο θόρυβος από τα μηχανάκια.»

Στοχεύοντας στο μέλλον

Τι ετοιμάζετε από εδώ και πέρα;
«Έχουμε ξεκινήσει μαθήματα ψυχαγωγίας (ζωγραφικής, χορού, κατασκευών, μουσικοκινητικής, παραδοσιακών παιχνιδιών, κεντήματος και τραγουδιού), για τις ελεύθερες ώρες των παιδιών. Έχουμε πάνω από 140 παιδιά να συμμετέχουν και η ανταπόκριση είναι μεγάλη και από τους γονείς, αφού δεν υπήρχε τίποτα σχετικό στο Πλωμάρι μέχρι τώρα και οι ίδιοι δεν έχουν πού αλλού να αφήσουν τα παιδιά τους το απόγευμα.»

Παρ’ όλο πάντως που θα έλεγε κανείς πως το Πλωμάρι είναι μια κλειστή κοινωνία, φαίνεται πως ο κόσμος ενδιαφέρεται για να πάει «μπροστά» η περιοχή.
«Το Πλωμάρι είναι μια κλειστή κοινωνία και φυσικό είναι να μην αποδέχεται εύκολα ο κόσμος τις αλλαγές. Από την άλλη, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη μετά τη Μυτιλήνη, με πλούσια εμπορική και βιομηχανική παράδοση, αλλά και η δεύτερη βιομηχανική πόλη στο Αιγαίο, μετά τη Σύρο. Δυστυχώς νιώθουμε ότι μας έχουν εγκαταλείψει, αφού δεν υπάρχει καλή επικοινωνία με το υπόλοιπο νησί. Ζητήσαμε να ανοίξουν οι θαλάσσιοι δρόμοι με τη Φώκαια, αφού, εκτός από τη διατήρηση του φυσικού και αρχιτεκτονικού μας περιβάλλοντος, μας ενδιαφέρει και η περαιτέρω ανάπτυξη του Πλωμαρίου, κάτι στο οποίο θα βοηθήσουν πολύ και τα πρακτικά του Συνεδρίου. Στόχος μας είναι το παρελθόν μας να μας βοηθήσει προς το μέλλον. Άλλη ιδιαιτερότητα που έχει το Πλωμάρι, είναι πως δεν είναι μόνο ένα τουριστικό μέρος, αλλά είναι ζωντανό και όλο το χειμώνα. Παρ’ όλα αυτά, είναι απομονωμένο. Θέλουμε, από το Μεγαλοχώρι μέχρι το ραντάρ της Αγιάσου, να στρωθεί άσφαλτος ώστε να μπορούμε να έχουμε επαφή με εκείνη την πλευρά του νησιού, χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε το γύρο, να υπάρξει καλύτερη προσβασιμότητα. Προσπαθήσαμε επίσης να γίνει ο νότιος άξονας, να επικοινωνήσουμε με τα Βατερά. Για εμάς προορισμός δεν είναι το Πλωμάρι και η κάθε περιοχή ξεχωριστά, αλλά υπάρχει ένας προορισμός που θα πρέπει να αναδειχθεί συνολικά και αυτός είναι η Λέσβος. Παρ’ όλα αυτά, ισχύει το ότι η περιοχή μας έχει αδικηθεί πολύ με τον “Καλλικράτη”, αφού έχουν φύγει όλες οι υπηρεσίες και δαπανούμε πλέον πολύ χρόνο και χρήμα για να έρθουμε στη Μυτιλήνη. Με ορισμένα απλά πράγματα μπορεί να αλλάξει η κατάσταση, και αυτό διεκδικούμε. Άποψή μας είναι πως με τον Καλλικράτη” θα μπορούσε να έχει ορισμένες διοικητικές αρμοδιότητες και η Κοινότητα του Πλωμαρίου, όπως έχουν δοθεί στην Καλλονή. Θέλουμε να γίνει και το Ναυτικό Μουσείο, για να αποτελέσει έναν τόπο προορισμού, να διατηρηθεί η παράδοση και να έρχεται ο ξένος για να δει τη ναυτική παράδοση του Πλωμαρίου, της Λέσβου, γιατί όχι και ολόκληρου του Αιγαίου.

Τέλος, έχουμε προτείνει την Πύλη Εισόδου Σέγκεν, αφού πιστεύουμε πως η επικοινωνία μας με τα απέναντι παράλια θα δώσει μια πνοή στο Πλωμάρι, αλλά και σε όλες τις παραθαλάσσιες περιοχές του νησιού.»

Ως Σύλλογος, τι έχετε βάλει ως στόχο για το άμεσο μέλλον;

«Έχουμε υποβάλει υποψηφιότητες για άλλα δύο σημαντικά προγράμματα. Για το ένα ακόμη περιμένουμε και το άλλο, που έχει εγκριθεί, αφορά στη συγγραφή ενός οδηγού για τις πολιτιστικές και περιβαλλοντικές διαδρομές του Πλωμαρίου. Σκοπεύουμε και να εκδώσουμε άλλο ένα βιβλίο για τη βιομηχανική παράδοση του Πλωμαρίου, καθώς και να γυρίσουμε ένα ντοκυμαντέρ για τη ναυτική και ναυπηγική παράδοση του τόπου.»