Μείωση των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης όπου υπάρχουν καταγγελίες περί μη σεβασμού των ευρωπαϊκών αξιών ζητούν οι ευρωβουλευτές με το θέμα να αγγίζει αδιαμφισβήτητα και την Λέσβο καθώς οι ευρωπαίοι εκπρόσωποι εκφράζουν έντονες ανησυχίες για την κατάσταση στην Ελλάδα, τη Λιθουανία και την Ουγγαρία. Πέρα από τις ήδη πραγματοποιηθείσες αλλαγές στη διοίκηση του Ευρωοπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, οι ευρωβουλευτές κατά τη διάρκεια της συζήτησης του σχεδίου για τον έλεγχο της Frontex ζητούν να γίνουν περισσότερα για τη διασφάλιση της διαφάνειας και του σεβασμού των ευρωπαϊκών αρχών. Η επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, σε σχετικό δελτίο Τύπου, τονίζει ότι ένας εύρυθμος Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να διαχειρίζονται τα σύνορα της ΕΕ.

Οι ευρωβουλευτές, όπως αναφέρεται, αναμένουν αλλαγή στην νοοτροπία του Frontex όσον αφορά τον σεβασμό των αρχών και των αξιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας στις εσωτερικές διαδικασίες και της λογοδοσίας έναντι του Κοινοβουλίου. Αναγνωρίζουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εφαρμογή 36 από τις 42 συστάσεις της ομάδας ελέγχου του Frontex και προτείνουν συγκεκριμένες περαιτέρω δράσεις.

Η επιτροπή του Κοινοβουλίου ενέκρινε την Πέμπτη σχέδιο ψηφίσματος με 45 ψήφους υπέρ, 7 κατά και καμία αποχή, ολοκληρώνοντας τη διερευνητική έρευνα της ομάδας εργασίας για τον έλεγχο του Frontex. Το σχέδιο ψηφίσματος θα υποβληθεί για συζήτηση και ψηφοφορία σε μελλοντική σύνοδο της ολομέλειας του Κοινοβουλίου. Το ψήφισμα συντάχθηκε σε συνέχεια της διερευνητικής διαδικασίας που διεξήγαγε η ομάδα εργασίας της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών για τον έλεγχο του Frontex, υπό την προεδρία της Lena Düpont (ΕΛΚ, Γερμναία) και η οποία συστάθηκε τον Ιανουάριο του 2021. Η τελική έκθεση της ομάδας εργασίας, υπό την καθοδήγηση της Tineke STRIK (Πράσινοι, Ολλανδία), υποβλήθηκε τον Ιούλιο του 2021. Αντιπροσωπεία της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών επισκέφθηκε την έδρα του Frontex στη Βαρσοβία τον Ιούνιο του 2023.

Έρευνα και διάσωση

Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι ο Frontex θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για να αυξήσει την ικανότητα της ΕΕ και των κρατών μελών να διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, επενδύοντας σε κατάλληλα μέσα και εξοπλισμό για τέτοιες επιχειρήσεις. Όσον αφορά το ναυάγιο της Πύλου στις 14 Ιουνίου 2023, οι ευρωβουλευτές προσδοκούν την πλήρη συνεργασία του Frontex στο πλαίσιο της έρευνας.

Συνεχιζόμενες ανησυχίες για Ελλάδα, Λιθουανία και Ουγγαρία

Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τους σοβαρούς και επίμονους ισχυρισμούς που διατυπώνονται κατά των ελληνικών αρχών, σε σχέση με επαναπροωθήσεις και άσκηση βίας κατά μεταναστών και αιτούντων άσυλο. Ο Frontex θα πρέπει να περιορίσει τις δραστηριότητές του σε απλή παρακολούθηση και επιτόπου παρουσία σε περιπτώσεις όπου ένα κράτος μέλος δεν είναι σε θέση να σεβαστεί τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ, λένε οι ευρωβουλευτές, εκφράζοντας τη λύπη τους που αυτό δεν έχει γίνει στην περίπτωση της Ελλάδας μέχρι στιγμής. Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν επίσης την ικανοποίησή τους για τη μείωση των δραστηριοτήτων του Frontex στη Λιθουανία μετά την απόφαση του Δικαστηρίου (C-72/22) και συνιστούν μια πιο προορατική προσέγγιση για την προστασία των αρχών και των αξιών της ΕΕ. Όσον αφορά τη συνεργασία με τις ουγγρικές αρχές, οι ευρωβουλευτές ζητούν άμεση αναστολή της στήριξης για επιχειρήσεις επιστροφής από την Ουγγαρία.