Μισό αιώνα μετά, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, θα ξαναχτυπήσει το κουδούνι στο ρημαγμένο Σχολείο των Αγίων Θεοδώρων της Ίμβρου. Το πιο σημαντικό, όμως, πράγμα που χαιρετίζουν οι Ίμβριοι όπου Γης, είναι πως ετούτο το κουδούνι θα σημάνει το τέλος μιας δύσκολης εποχής για τους λιγοστούς πια Ρωμιούς του νησιού. Πρωταγωνίστρια ετούτης της προσπάθειας, η Άννα Κουτσομάλλη, μια Ίμβρια γνωστή στη Μυτιλήνη, ανιψιά του γνωστοί Ίμβριου πρόσφυγα στο νησί Αντώνη Κουτσομάλλη, γνωστού και για το εργαστήρι παραγωγής χαλβά που διατηρούσε στην περιοχή του Ακλειδιού.

Η είδηση της έγκρισης λειτουργίας του ρωμαίικου σχολείου της Ίμβρου με τη μορφή μιας ελληνορθόδοξης ιδιωτικής μειονοτικής αστικής σχολής, δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Την περίμεναν όσοι χρόνια τώρα εργάστηκαν σε αυτήν την κατεύθυνση.

Είχαν προηγηθεί σκληρές προσπάθειες από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, με την ιδιαίτερη ευαισθησία του στο θέμα μια και κατάγεται από την Ίμβρο και συγκεκριμένα από το χωριό Άγιοι Θεόδωροι, όπου και θα λειτουργήσει το Σχολείο. Κοντά στις προσπάθειες αυτές, και ο αγώνας των Ιμβρίων της διασποράς, αλλά και η Άννα Κουτσομάλλη, μια γυναίκα που πραγματικά σχεδόν ένα χρόνο τώρα έφερε τον κόσμο άνω-κάτω για να είναι όλα έτοιμα όταν θα ανάψει το «πράσινο φως» από το τουρκικό κράτος.

Η ιδρύτρια
Η Άννα Κουτσομάλλη είναι η ιδρύτρια του Σχολείου, η γυναίκα δηλαδή που για το τουρκικό κράτος «χρεώνεται» τη λειτουργία της Σχολής.

Η ίδια είχε φύγει από το νησί για την Κωνσταντινούπολη το 1974 όταν ήταν έξι ετών. «Έφυγα γιατί έπρεπε να πάω σχολείο, λέει. Τα σχολεία της Ίμβρου είχαν κλείσει και μόνο στην Κωνσταντινούπολη μπορούσα να πάω σε ελληνικό σχολείο.» Το 1986 αποφοιτά το Ζάππειο Λύκειο κι ο δρόμος τη φέρνει για σπουδές στην Αθήνα. Πέρυσι τον Απρίλη επισκέφθηκε με τη μητέρα της και τον αδελφό της την Ίμβρο. «Αποφασίστηκε να μείνουμε στο νησί. Και μείναμε.»

Ενασχόλησή της από τότε, η ίδρυση και η λειτουργία του Σχολείου. Είχε ήδη ξεκινήσει η επισκευή του σχολείου-ερειπιώνα στην είσοδο των Αγίων Θεοδώρων. «Φροντίσαμε όλοι να ολοκληρωθεί σύντομα, όπως και έγινε. Και προχθές ανακοινώθηκε επίσημα πως δόθηκε η άδεια λειτουργίας του», λέει η κ. Κουτσομάλλη.

Το ανακαινισμένο Σχολείο των Αγίων Θεοδώρων. Στη σκιά της προτομής τού Κεμάλ Ατατούρκ ξαναλειτουργεί από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο

Το γεγονός χαιρετίστηκε από τους Ίμβριους όπου Γης. «Είναι μία πολύ θετική εξέλιξη, που συγκινεί όλους τους Ιμβρίους, απανταχού της Γης, και μας εμπνέει να ατενίζουμε ένα μέλλον στον τόπο μας. Αποτελεί επίσης και δικαίωση της πολυετούς σχετικής προσπάθειας του ίδιου του Οικουμενικού Πατριάρχη και των ιμβριακών σωματείων. Η άρση της απαράδεκτης απαγόρευσης του δικαιώματος εκπαίδευσης στη μητρική μας γλώσσα, την Ελληνική - η οποία ίσχυε μόνο στην Ίμβρο -, είναι μία πολύ σωστή απόφαση, που μας δίνει ελπίδα για το μέλλον. Και αυτό επειδή αποτελεί μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την επανεγκατάσταση στο νησί οικογενειών Ιμβρίων με παιδιά», λέει η κοινή ανακοίνωση των προσφυγικών Ιμβριακών Σωματείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Και παιδιά
Και τα παιδιά; «Ήδη στο νησί υπάρχει ένα παιδί που πηγαίνει στην Γ΄ του τουρκικού δημοτικού σχολείου στο νησί. Τρεις - τέσσερις οικογένειες με παιδιά ετοιμάζονται να γυρίσουν στην Ίμβρο», λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιμβρίων Αθήνας, Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης. «Αλλά», προσθέτει, «να είστε σίγουροι ότι το Σχολείο θα λειτουργήσει ακόμα και με ένα παιδί. Είναι στοίχημα με την Ιστορία αυτή μας η προσπάθεια.»

Ας σημειωθεί ότι οι Ιμβριακοί Σύλλογοι με ανακοίνωσή τους «χαιρετίζουν την απόφαση των Τουρκικών Αρχών, οι οποίες είχαν την παρρησία να διορθώσουν ένα τραγικό λάθος του παρελθόντος». Και εκφράζουν δημοσίως την ευγνωμοσύνη τους στον κ. Λάκη Βίγκα, εκπρόσωπο των Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων στη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων της Τουρκίας. Ιδρύτρια και επίσημη εκπρόσωπος της νέας Αστικής Σχολής θα είναι η Άννα Κουτσομάλλη και διευθύντρια, η Ίμβρια επίσης Βούλα Μπερμπέρη, που εργάζεται σε σχολείο της Κωνσταντινούπολης. Ο υποδιευθυντής του Σχολείου θα είναι Τούρκος, ο οποίος θα διδάσκει και τουρκικά, ενώ θα διορισθεί μέσω του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας και ένας Έλληνας δάσκαλος. Το Δημοτικό Σχολείο θα είναι τετρατάξιο, ενώ θα λειτουργεί και νηπιαγωγείο.

Ο Κώστας Χριστοφορίδης, πρόεδρος των Ιμβρίων της Αθήνας

Πώς έκλεισαν τα σχολεία στην Ίμβρο

Τα ελληνικά σχολεία της Ίμβρου, έξι δημοτικά και ένα ημιγυμνάσιο, έκλεισαν κατόπιν ειδικής νομοθετικής ρύθμισης το 1964, με την οποία οι μειονοτικές αρχές υποχρεώθηκαν να αποδώσουν τα σχολικά κτήρια (τόσο τα προϋφιστάμενα, όσα και τα νεόδμητα τρία νηπιαγωγεία που τελικά δε λειτούργησαν ποτέ) στο τουρκικό Υπουργείο Παιδείας. Στο σύνολό τους άρχισαν να λειτουργούν πλέον ως δημόσια τουρκικά σχολεία. Ας σημειωθεί ότι το 1964 οι μαθητές των μειονοτικών σχολείων ήταν 550 στην Ίμβρο και 170 στην Τένεδο.

Το κλείσιμο των σχολείων είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική έξοδο των οικογενειών με παιδιά από το νησί.

Όπως μας λέει ο πρόεδρος των Ιμβρίων της Αθήνας, Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης, «κατά παράβαση τόσο του γράμματος όσο και του πνεύματος της Συνθήκης της Λωζάννης, το 1964 καταργήθηκε η ελληνική παιδεία που ήκμαζε και στα δύο νησιά στην Ίμβρο και στην Τένεδο. Οι Έλληνες δάσκαλοι εκδιώχθηκαν και οι μειονοτικές αρχές υποχρεώθηκαν να αποδώσουν τα σχολικά κτήρια στο τουρκικό Υπουργείο Παιδείας. Με μεταγενέστερες πράξεις, η Ειδική Διοίκηση του νησιού διατηρεί την κυριότητα μόνο στα σχολικά κτήρια της πρωτεύουσας του νησιού Παναγίας (τα οποία καλύπτουν όμως τις ανάγκες των τέκνων των Τούρκων εποίκων που στο μεταξύ μεταφέρονται στο νησί) και στο Γλυκί, ενώ τα σχολικά κτήρια των υπόλοιπων χωριών περιέρχονται στην κυριότητα των νομικών προσώπων της αυτοδιοικητικής κοινότητας κάθε χωριού, τα οποία και φέρουν τις δαπάνες της συντήρησής τους.».

Αποτέλεσμα των ενεργειών αυτών που περιγράφει ο κ. Χριστοφορίδης, είναι να κλείσουν και να κατασχεθούν από το κράτος όλα τα ελληνικά μειονοτικά σχολεία: Έξι αστικές σχολές, ένα ημιγυμνάσιο και τρία νηπιαγωγεία στην Ίμβρο και μια αστική σχολή στην Τένεδο, όλα κτισμένα με έξοδα των ελληνικών κοινοτήτων. Όλα τα παιδιά έμειναν χωρίς σχολείο. Σύντομα, κυρίως λόγω αυτού του γεγονότος, οι ρωμαίικες οικογένειες αποχώρησαν από τα νησιά για την Κωνσταντινούπολη και την Ελλάδα.