Ένας νέος μύκητας για την επιστήμη και τον κόσμο από την Ελλάδα! Σήμερα η στήλη είναι αφιερωμένη στον άνθρωπο που χωρίς να το ξέρει μ’ έβαλε στον υπέροχο κόσμο των υπόγειων μανιταριών στον άνθρωπο που όλοι οι μανιταρόφιλοι γνωρίζουν και εκτιμούν. Πριν λίγες μέρες δημοσιεύτηκε μια εργασία για ένα νέο είδος για την επιστήμη (νέο είδος για τον κόσμο), που ο Βασίλης Καουνάς είχε βρει σε κυπαρίσσια πριν την καταστροφική πυρκαγιά του δάσους στο Τατόι. Είναι όχι μόνο νέο σαν είδος, αλλά και νέο σαν γένος και το όνομα του Hellenicoscyphushyalotrichus. Ό λόγος λοιπόν στον Βασίλη Καουνά και στα τόσα ενδιαφέροντα που γράφει για τα δάση εκτός του μανιταριού.  

Τα δάση είναι απαραίτητα για την βιοποικιλότητα. Είναι γνωστή η χώρα μας για την ποικιλία της, ιδιαίτερα λόγο του έντονου γεωγραφικού της ανάγλυφου. Τα δάση ρυθμίζουν το κλίμα και τα ύδατα, δεσμεύουν και αποθηκεύουν το διοξείδιο του άνθρακα. Επίσης σταθεροποιούν το έδαφος και καθαρίζουν τον αέρα. Πρέπει να τα προστατεύουμε και να τα διαχειριζόμαστε με βιώσιμο τρόπο, αφού είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή μας. Όμως οι δασικές πυρκαγιές είναι ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς του δάσους. Κανένας άλλος παράγοντας δεν προκαλεί τόσο εκτεταμένες, αλλά και τόσο γρήγορες καταστροφές στο δασικό οικοσύστημα και κατ’ επέκταση στη βιοποικιλότητα. Η υποβάθμιση του φυσικού τοπίου ή η σταδιακή ερημοποίηση του είναι αναπόφευκτη σε αυτή την περίπτωση. 

Γνωρίζουμε πως μόνο στη Μεσόγειο το 2017 κάηκαν 9 εκατ. στρέμματα, έκταση ίση με ολόκληρη την Κύπρο. Στη Μεσόγειο καταγράφεται το 80% των καμένων εκτάσεων της Ευρώπης. Εκ των οποίων, το 96% προκαλούνται από ανθρωπογενή αίτια. Ειδικότερα, το 40% από αυτές προκαλείται από ανθρώπινη αμέλεια, ενώ το 26% από πρόθεση. 

Μία τέτοια καταστρεπτική πυρκαγιά στην Αττική, ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου 2021 στη Βαρυμπόμπη. Κάνοντας στάχτη περίπου 68.000 στρέμματα. Στο μυαλό μας, στο άκουσμα ενός τέτοιου συμβάντος έρχεται η απώλεια των φυτών, πουλιών, θηλαστικών, ερπετών, εντόμων κτλ. Δύσκολα μπορούμε να σκεφτούμε τους μύκητες, μιας και η παρουσία τους γίνεται εποχιακά αντιληπτή από εμάς. Οι μύκητες είναι ίσως το Βασίλειο που έχει μελετηθεί λιγότερο στην Ελλάδα, σε σχέση με τα άλλα. 

Μία λοιπόν ανακάλυψη ενός ασκομύκητα που όπως αποδείχθηκε είναι νέο είδος για την επιστήμη, έγινε στο δάσος του Τατοΐου κατά τα έτη 2018- 2019 (πριν την καταστροφή) κατά τους χειμερινούς μήνες Ιανουάριο έως Φεβρουάριο. Το μανιτάρι βρέθηκε σε συστάδα Κυπαρισσιού (Cupressus semprevirens), στο έδαφος, αλλά και κάποιες φορές σε επαφή με υπολείμματα βελονών, δείχνοντας μία προτίμηση στο εν λόγω ενδιαίτημα. Το σημείο που βρέθηκε έχει πλέον καεί και σε συνδυασμό με το γεγονός πως δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού, κάνει το μανιτάρι αυτό πολύ σπάνιο. Ελπίδα υπάρχει όμως, γιατί στο εν λόγω δάσος υπάρχουν άκαυτες περιοχές με το συγκεκριμένο δένδρο, κάτι που μπορεί να αποδείξει στο μέλλον, πως το συγκεκριμένο μανιτάρι υπάρχει και σε αυτά. 

Hellenicoscyphushyalotrichus U. Lindemann, Van Vooren&Kaounas 

Ασκώματα διαμέτρου 2-5 mm, άμισχα, με υμένιο ανοιχτό καφέ έως ωχρό. Σκουραίνει με την ωριμότητα. Αρχικά κυπελόμορφα, στη συνέχεια ανοίγουν και μπορεί να γίνουν έως επίπεδα. Η περιφέρεια του είναι πυκνά καλυμμένη με υπόλευκες τρίχες οργανωμένες σε μικρές δέσμες. Βρέθηκε στο Τατόι, κατά του μήνες Ιανουάριο-Φεβρουάριο, τα έτη 2018-2019, σε Κυπαρίσσι. 

Ο κίνδυνος των δασικών πυρκαγιών επιδεινώνεται από την αύξηση των θερμοκρασιών και των περιόδων ξηρασίας. Ένα φαινόμενο που θα συνεχίσει να υπάρχει στη χώρα μας. Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας η ενίσχυση της προστασίας των δασών μας, με την καλύτερη πρόληψη και τη ταχύτερη αντιμετώπιση. Έτσι λοιπόν για το εν λόγω νέο είδος μανιταριού, ίσως να είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις που ένα είδος πριν προλάβει να ανακοινωθεί ως νέο, θα πρέπει να θεωρείται και «εξαφανισμένο», μέχρι να ανακαλυφθεί σε καινούργιο βιότοπο, μιας και ο συγκεκριμένος βιότοπος του, καταστράφηκε το 2021. 

Ευχαριστώ τον Βασίλη που ανταποκρίθηκε και εύχομαι πολλές νέες ανακαλύψεις.