Διπλό στόχο θέτει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, επιδιώκοντας, με σοβαρότατες πιθανότητες να πετύχει, την ένταξή της στο Πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας Interreg 2014 - 2020 «Λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας»· αφενός να διεκδικήσει χρηματοδοτήσεις για την υλοποίηση κοινών δράσεων με τις χώρες της λεκάνης και αφετέρου, να αναπτύξει σχέσεις με τις ίδιες χώρες, ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο της Μαύρης Θάλασσας.

Πριν λίγες μέρες, η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του Στόχου «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» υπέβαλε και επισήμως αίτημα για τη συμμετοχή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου στο Πρόγραμμα της Μαύρης Θάλασσας, μετά από μακροχρόνια προσπάθεια. Η αίτηση υποβλήθηκε στη Συνάντηση της Επιτροπής Προγραμματισμού στην Καβάλα, όπου παρίσταντο οι αρμόδιες εθνικές αρχές όλων των χωρών που συμμετέχουν, ενώ την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εκπροσώπησαν ο εκτελεστικός της γραμματέας, Παναγιώτης Καπάρας, ο οποίος είχε και το συντονισμό όλων των ενεργειών που προηγήθηκαν, και το στέλεχος του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Γιώργος Κουλαγίνης. Είχε προετοιμαστεί η υποβολή του αιτήματος με την αποστολή υλικού, με το οποίο κι αναδείχθηκε η ιστορική σχέση των νησιών με τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας, όπως και η συμβολή της Περιφέρειας στο πλαίσιο του νέου προγράμματος.

Νέοι δρόμοι
Στο πρόγραμμα, το συνολικό ύψος του οποίου αναμένεται να ξεπεράσει τα 28 εκατ. ευρώ, συμμετέχουν με περιοχές τους οι εξής χώρες: Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Ουκρανία, Ελλάδα (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης), όπως και το σύνολο των περιοχών της Γεωργίας, Αρμενίας, Μολδαβίας και Αζερμπαϊτζάν. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης και μετά την παρουσίαση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου από το στέλεχος της Διαχειριστικής Αρχής Interreg Βασιλική Σωτηροπούλου, οι περισσότερες χώρες έλαβαν το λόγο και εκφράστηκαν θετικά για την προοπτική συμμετοχής της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.

«Η δυνατότητα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για πρόσβαση στο πρόγραμμα “Λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας” είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για την εξέλιξη αυτή με συντονισμένες ενέργειες και επίπονες προσπάθειες. Είναι σημαντική γιατί τα πεδία που δραστηριοποιείται το πρόγραμμα, εφαρμόζουν ιδανικά στις ανάγκες των νησιών και των πολιτών μας, ειδικά από τη στιγμή που προωθούνται μέσω αυτού τα αγροτικά μας προϊόντα, η εκπαίδευση, η καινοτομία και η έρευνα», δήλωσε σχετικά ο περιφερειάρχης Νάσος Γιακαλής, που εξέφρασε την άποψη ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες δημιουργείται ένα σταθερό πλαίσιο χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια για την Περιφέρεια, αλλά και τους φορείς των νησιών. «Από τη συμμετοχή μας όμως σε τέτοια προγράμματα, ερχόμαστε και σε επαφή με χώρες και περιοχές που αποτελούν σημαντικές ευκαιρίες για να ανοίξουν ξανά εμπορικοί δρόμοι που στο παρελθόν χαρακτηρίζονταν από μεγάλη επιτυχία για την οικονομία των νησιών μας», σημείωσε ο κ. Γιακαλής.

Στο πλαίσιο της συμμετοχής στο πρόγραμμα, θα αναπτυχθούν συστηματικά συνεργασίες τόσο σε επίπεδο δημόσιων φορέων, όσο και σε επίπεδο επιχειρηματικό, με φορείς και επιχειρήσεις από την Κωνσταντινούπολη και όλη την τεράστια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας μέχρι την Τραπεζούντα.

Πώς συνδέονται Βόρειο Αιγαίο και Μαύρη Θάλασσα
Ο θαλάσσιος δρόμος που ενώνει

Με το στίχο του Γιώργου Σεφέρη «Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα», ο εκτελεστικός γραμματέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Παναγιώτης Καπάρας, ξεκίνησε την εισήγησή του για τις σχέσεις που ιστορικά συνδέουν το Βόρειο Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και για τις προοπτικές διατήρησης και περαιτέρω ανάπτυξής τους. Η εισήγησή του αποτέλεσε προϊόν, ως προς το ιστορικό της μέρος, της εργασίας της Ολυμπίας Σελέκου, διευθύντριας Ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), ενώ πολύτιμα στοιχεία συνεισέφερε και το Γραφείο του αντιπεριφερειάρχη Χίου, Κώστα Γανιάρη, με ανάλογη εργασία.

Τις προοπτικές συνεργασίας με τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας συνέταξε ο Γιώργος Κουλαγίνης, στέλεχος του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, με την αποφασιστική συμβολή της Βασιλικής Σωτηροπούλου της Διαχειριστικής Αρχής Interreg.

Σ’ αυτή την εργασία περιγράφεται η σχέση που μέσω του θαλάσσιου δρόμου που ενώνει τις δύο περιοχές, αναπτύχθηκε και καλά κρατεί ιστορικά.

«Το Αιγαίο Πέλαγος συνδέεται με τη θάλασσα του Μαρμαρά και τη Μαύρη Θάλασσα διά των Στενών των Δαρδανελίων. Τα νησιά του Βορείου Αιγαίου βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του θαλασσίου δρόμου που συνδέει τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο», σημειώνεται στην αρχή της εισήγησης του κ. Καπάρα, όπου παρουσιάζεται η ιστορική σύνδεση με αναφορές στην ελληνική μυθολογία (το μυθικό ταξίδι των Αργοναυτών), στον Ηρόδοτο, αλλά και στις ελληνικές πόλεις που άρχισαν να ιδρύουν αποικίες στην περιοχή αυτή ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ..

«Η Ερμόνασσα ή Ερμόνεια, πόλη-λιμάνι στην περιοχή του σύγχρονου Κρασνοντάρ στη Ρωσία, ιδρύθηκε από μετανάστες από την πόλη της Μυτιλήνης, πρωτεύουσας του νησιού της Λέσβου», τόνισε ο εισηγητής, συνεχίζοντας με αναφορές στη βυζαντινή και την οθωμανική περίοδο, όταν ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των νησιών του Βορείου Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας αυξήθηκε σημαντικά.

Και το ανθρώπινο δυναμικό
Παράλληλα όμως με τα αγαθά, ταξίδευαν και πολλοί άνθρωποι. Μέλη αυτοκρατορικών οικογενειών, στρατηγοί και στρατιώτες, εξόριστοι και προσκυνητές, λόγιοι και καλλιτέχνες, μετέφεραν γνώσεις και ιδέες οι οποίες εμπλούτισαν την πολιτιστική κληρονομιά των χωρών της Μαύρης Θάλασσας και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σημερινής ταυτότητας της περιοχής. Κατά τη διάρκεια μάλιστα του 18ου και 19ου αιώνα, οι Βορειοπελαγίτες μετανάστευσαν μαζικά στις χώρες της Μαύρης Θάλασσας.

Εκτενής αναφορά γίνεται στις μεγάλες οικογένειες της Μυτιλήνης (Γούτου, Σιφναίου) και της Χίου που διακρίθηκαν για τις δραστηριότητες που ανέπτυξαν στην περιοχή, όπως και για τη συμβολή πολλών από τις οικογένειες αυτές, στις τέχνες και τον πολιτισμό. «Αξίζει να σημειώσουμε ότι το έτος 1883, ο Λέσβιος εφοπλιστής και έμπορος Χουτζαίος ιδρύει την “Ατμοπλοΐα Αιγαίου”, η οποία συνέδεε τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους με τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας», σημειώνει ο κ. Καπάρας, που παραθέτει στοιχεία και για τη λόγια διασπορά απ’ το Βόρειο Αιγαίο στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Αυτή η επικοινωνία και γνωριμία του κόσμου της Μαύρης Θάλασσας με τον κόσμο του Αιγαίου έχει αποτυπωθεί στη χαρτογραφία, στα περιηγητικά κείμενα και στις επίσημες αναφορές που συνέταξαν οι περιηγητές και οι κρατικοί, διοικητικοί, στρατιωτικοί και εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, και στα κείμενα Ρουμάνων και Βούλγαρων προσκυνητών.

«Ακόμα, η ζωή στη Λήμνο έχει περιγραφεί στις αναφορές, στις αναμνήσεις και τα απομνημονεύματα των λευκών εμιγκρέδων και κοζάκων, πολυπληθές τμήμα των οποίων διέμεινε στους καταυλισμούς-στρατόπεδα της Λήμνου κατά τον εμφύλιο πόλεμο στην επαναστατική Ρωσία», επισημαίνεται σε άλλο σημείο της ίδιας εισήγησης, που στο μεγαλύτερο μέρος της αφορά στις νέες προοπτικές που ανοίγονται με τη συνεργασία των δύο περιοχών στο πλαίσιο του διασυνοριακού προγράμματος Interreg για την περίοδο 2014 - 2020. Συνεργασία ναυτική, περιβαλλοντική, πολιτιστική, αλλά και σε πολλά ακόμη επίπεδα, αφού δεν έχουν πάψει οι λόγοι που συνδέουν ενώνουν το Βόρειο Αιγαίο με τη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας.