Της Χρύσας Καλτσώνη*

Οι τοπικές αρχές, όπως ο δήμος και η αστυνομία, παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της εγκληματικότητας. Μέσω της συνεργασίας με την τοπική κοινωνία, υλοποιούν προγράμματα πρόληψης, όπως δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης για την ασφάλεια, τη χρήση παρακολούθησης και την ενίσχυση των κοινών αστυνομικών περιπολιών στις περιοχές με αυξημένα προβλήματα. Η θεωρία της κοινωνικής συνοχής υπογραμμίζει τη σημασία της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της αλληλεγγύης για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και της ασφάλειας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, όσο πιο δυνατές είναι οι κοινωνικές σχέσεις σε μια κοινότητα, τόσο λιγότερο πιθανό είναι τα μέλη της να εμπλακούν σε παραβατικές συμπεριφορές. Οι τοπικές αρχές έχουν την ευθύνη να προωθήσουν την κοινωνική συνοχή μέσω διαρθρωτικών και πολιτιστικών πρωτοβουλιών που ενισχύουν τη συνεργασία των κατοίκων. Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής συμβάλλει στη μείωση των κινδύνων εγκληματικότητας, καθώς οι πολίτες αναπτύσσουν ισχυρούς δεσμούς και αλληλοϋποστήριξη, κάτι που εμποδίζει την εμφάνιση προβλημάτων όπως η κοινωνική απομόνωση και η αίσθηση ανασφάλειας. Από την άλλη μεριά, η θεωρία της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνου δίνει έμφαση στην αποτροπή του εγκλήματος προτού αυτό συμβεί. Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι είναι πιο αποτελεσματικό να επενδύσουμε σε στρατηγικές πρόληψης, όπως η διαμόρφωση πολιτικών για την ασφάλεια και την εκπαίδευση των πολιτών, παρά να αντιδράσουμε μόνο όταν συμβεί ένα έγκλημα.

Σε αυτό το σημείο, η ενεργή συμμετοχή των πολιτών είναι κρίσιμη για την ασφάλεια της πόλης. Οι τοπικές αρχές είναι σημαντικό να ενθαρρύνουν τη δημιουργία κοινοτικών αστυνομικών προγραμμάτων και συνεδριάσεων όπου οι κάτοικοι μπορούν να αναφέρουν ανησυχίες ή προτάσεις για τη βελτίωση της δημόσιας τάξης. Επίσης, είναι εξίσου σημαντική η συνεργασία των τοπικών αρχών με την Ελληνική Αστυνομία για την εφαρμογή προληπτικών μέτρων, όπως η αυξημένη παρουσία αστυνομικών σε σημεία της πόλης που μπορεί να αποτελούν «ευάλωτα» σημεία. Ως «ευάλωτα» σημεία, μπορούν να θεωρηθούν οι περιοχές με υψηλή εγκληματικότητα ή τουριστικά σημεία. Η συχνή περιπολία και η ενίσχυση της αστυνόμευσης κατά τις βραδινές ώρες έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στρατηγικές. Επιπλέον, το ζήτημα της κοινωνικής συνοχής είναι εξίσου σημαντικό για την ασφάλεια της πόλης. Οι τοπικές αρχές είναι πολύ σημαντικό να επενδύουν σε έργα που ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ των πολιτών, δημιουργώντας μια κοινότητα που μπορεί να αντισταθεί σε εγκληματικές συμπεριφορές μέσω της αλληλεγγύης και της κοινωνικής υποστήριξης.

Ωστόσο, ένα μεγάλο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Μυτιλήνη είναι η μεγάλη αύξηση των μεταναστευτικών ροών, καθώς το νησί αποτελεί κεντρικό σημείο για πρόσφυγες και μετανάστες. Οι τοπικές αρχές έχουν σημαντικό ρόλο στην διαχείριση αυτών των ανθρωπιστικών κρίσεων, εξασφαλίζοντας την ασφαλή διαμονή και ενσωμάτωση των μεταναστών, ενώ παράλληλα προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν την εγκληματικότητα που ενδέχεται να προκύψει από την αύξηση των πληθυσμών. Η ανάγκη για συνδυασμένες στρατηγικές που να καλύπτουν τις ανθρωπιστικές ανάγκες των προσφύγων και μεταναστών, αλλά και να διατηρούν τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, είναι επιτακτική. Η Μυτιλήνη αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία εισόδου για πρόσφυγες και μετανάστες, λόγω της γεωγραφικής της θέσης κοντά στην Τουρκία. Η τοπική αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με την κυβέρνηση και διεθνείς οργανισμούς, έχει την ευθύνη για την κατασκευή και διαχείριση των δομών φιλοξενίας, όπως είναι τα hotspots - δηλαδή τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Η ύπαρξη αυτών των δομών, που πρέπει να πληρούν διεθνή πρότυπα για τη διαμονή και την προστασία των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, αποτελεί προτεραιότητα για τις τοπικές αρχές. Βέβαια, οι πολιτισμικές διαφορές, οι γλωσσικές δυσκολίες και οι διαφορές στις κοινωνικές και θρησκευτικές παραδόσεις συχνά δημιουργούν προκλήσεις τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για τους ντόπιους κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι η έλλειψη μιας στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη, που να περιλαμβάνει εκπαίδευση, κατάρτιση, πρόσβαση στην εργασία και τη δημιουργία δικτύων υποστήριξης, μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και να εντείνει τις εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες. Οι τοπικές αρχές καλούνται να προωθήσουν δράσεις για την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κοινοτήτων, προσφέροντας ευκαιρίες για εκμάθηση της γλώσσας, πολιτιστικά προγράμματα και άλλες πρωτοβουλίες που να προάγουν την ενσωμάτωση των μεταναστών.

Είναι απαραίτητο, η αστυνομία και οι κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να αναπτύξουν στρατηγικές που να προλαμβάνουν τη μικροεγκληματικότητα, ενώ παράλληλα να διασφαλίζουν τα δικαιώματα και την ασφάλεια των μεταναστών. Η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και την κοινωνία των πολιτών για την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση και την ενδυνάμωση των μεταναστών είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή εντάσεων. Αυτό σημαίνει ότι η αστυνομία και οι κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να αναπτύξουν στρατηγικές που να προλαμβάνουν τη μικροεγκληματικότητα, ενώ παράλληλα να διασφαλίζουν τα δικαιώματα και την ασφάλεια των μεταναστών. Η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και την κοινωνία των πολιτών για την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση και την ενδυνάμωση των μεταναστών είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή εντάσεων. Σε πιο γενικό πλαίσιο, οι τοπικές αρχές παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας, όχι μόνο μέσω της άμεσης αστυνόμευσης αλλά και μέσω προληπτικών, εκπαιδευτικών και συμμετοχικών στρατηγικών που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Η αποτελεσματική διαχείριση των τοπικών ζητημάτων και η συνεργασία με άλλους φορείς είναι κρίσιμες για τη δημιουργία ενός ασφαλούς και ευημερούντος περιβάλλοντος για όλους τους κατοίκους και επισκέπτες. Οι τοπικές αρχές μέσω της δημιουργίας ειδικών πλατφορμών συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών, θα μπορούν να προάγουν πιο αποτελεσματικά τη συμμετοχικότητα και να ενισχύουν τη διαφάνεια και την λογοδοσία των δράσεών τους. Μέσα από την ανάπτυξη τοπικών συμβουλίων ασφαλείας ή άλλων συμμετοχικών διαδικασιών, οι πολίτες θα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να συνεργαστούν για την επίλυση προβλημάτων.

*Η Χρύσα Καλτσώνη είναι Κοινωνική Εγκληματολόγος -Εγκληματολογική Ψυχολόγος. Καθηγήτρια στην Αστυνομική Ακαδημία της Ελλάδος. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παν. Αιγαίου