Ένα από τα υψηλότερα επιτεύγματα του τεχνολογικού πολιτισμού, το αυτοκίνητο, έχει γίνει πηγή δυστυχίας και θλίψης. Πίσω από το τιμόνι υπάρχει ένας ανθρώπινος εγκέφαλος όπου δισεκατομμύρια νευρικών κυττάρων, άπειρες συναισθηματικές επιρροές, καθορίζουν την οδική μας συμπεριφορά. Ακόμα το συλλογικό ασυνείδητο του ανθρώπινου είδους, οι ενστικτώδεις επιθετικές ροπές προσδιορίζουν εν μέρει τα τροχαία ατυχήματα.
- Στην πολυπαραγοντική ανάλυση των αιτιών βρίσκουμε ως ακρογωνιαίο λίθο την ψυχολογία του ατόμου. Η ατομική αλλά και ομαδική ψυχολογία ευθύνεται: α) για την επικίνδυνη οδήγηση, β) για την επιπόλαιη άστοχη και ρηχή νομοθεσία, γ) για την καταστρατήγηση των τεχνικών προδιαγραφών στην κατασκευή των δρόμων, δ) για την κακή συντήρηση και παραμέληση των οχημάτων και τη συνειδητή χρησιμοποίηση ακατάλληλων μέσων μαζικής μεταφοράς.
- Το φαινόμενο της κοινής οδικής συμπεριφοράς είναι αφενός ατομικό και αποτελεί συνιστώσα μιας γενικής κοινωνικής αναρχίας. Αφετέρου η μειωμένη κοινωνική ευθύνη επηρεάζει μέσω της μαζικής ψυχολογίας την ατομική συμπεριφορά και έτσι εγκαθίσταται ένας φαύλος κύκλος.
- Οι παράγοντες της επικίνδυνης οδικής συμπεριφοράς είναι: 1) ατομικοί - ψυχολογικοί (έχουν να κάνουν δηλαδή άμεσα με τον τρόπο που το άτομο βιώνει τη ζωή. 2) Συμπεριφοριολογικοί, που περιλαμβάνουν λάθος μαθημένες κοινωνικές και ατομικές συνήθειες (έλλειψη οδικής συστηματικής παιδείας). 3) Κοινωνιογενείς. Αυτοί αφορούν την κακή κοινωνικοποίηση του ανθρώπου, τον ατομικισμό και την έλλειψη σεβασμού της ελευθερίας και των δικαιωμάτων των άλλων. 4) Νευροφυσιολογικοί, που οφείλονται σε νόσους και σε κακή περιστασιακή δυσλειτουργία οπτικοκινητικών λειτουργιών του εγκεφάλου από διάφορα αίτια (συναισθηματικά, φαρμακευτικά, χρήση αλκοόλ και τοξικών ουσιών, κόπωση, αϋπνία κ.τ.λ.). 5) Γνωστικοί (έλλειψη τεχνικών και λειτουργικών γνώσεων για το αντικείμενο και το χειρισμό του).
- Τα τροχαία προκύπτουν 1) από αυξημένη επιθετικότητα ή αυτοκαταστροφικότητα, 2) από το μειωμένο έλεγχο των επιθετικών ενστίκτων και της παρορμητικότητας.
Τα τελευταία οφείλονται σε μειωμένες ατομικές και κοινωνικές αναστολές, σε μια ανενεργή ηθική συνείδηση και στο ότι ο κώδικας της «απαγόρευσης» δε λειτουργεί.
- Η αύξηση της επιθετικότητας προέρχεται:
 1) Από τον εγωκεντρισμό-ναρκισσισμό που θεωρεί τον εαυτό του κέντρο του κόσμου.
2) Από ψυχανώμαλη (ψυχοπαθητική) διαταραγμένη δομή της προσωπικότητας. Εδώ ανήκουν οι κοινωνικά απροσάρμοστοι (δυσκοινωνικοί, αντικοινωνικοί). Ακόμα συγκαταλέγονται οι συναισθηματικά απροσάρμοστοι, δηλαδή ασταθείς, υπερβολικά ανήσυχοι, και από πάσχοντες από συναισθητική ακράτεια.
3) Ψυχολογική αναστάτωση, συγκρούσεις, φοβίες, θυμό, ανασφάλεια, παράπονο.
4) Από χρήση διεγερτικών ή κατασταλτικών ουσιών.
5) Από ενστικτώδεις καταστροφικές τάσεις.
6) Από ανορμία (δηλαδή έλλειψη ευχαρίστησης) και αναζήτηση «εξιταρίσματος» με επικίνδυνες συμπεριφορές όπως οι «κόντρες».
7) Από ενδογενείς εγκεφαλικές ουσίες (αδρεναλίνη, ανδρογόνα κ.τ.λ.).
8) Από έλλειψη εμπειριών, νοητική στέρηση (οριακή ή βαρύτερη).
9) Από συμπλέγματα κατωτερότητας.
10) Από ψυχικές παθήσεις όπως η αγχώδης διαταραχή, η σχιζοφρένεια, η μανιακή διέγερση, η άνοια, κινητικές, οπτικές και ακουστικές αναπηρίες.
11) Κοινωνικοί παράγοντες: Αναρχία, σαθρές κοινωνικές δομές, ηθική έκπτωση, έλλειψη θρησκευτικότητας. Αναζήτηση κοινωνικής καταξίωσης μέσω ανορθόδοξου τρόπου (ένταξη σε συμμορίες, γκέτο και συγχρωτισμός σε εξαθλίωση).

Συνεχίζεται…

Ο Γιώργος Κωμαΐτης είναι ψυχίατρος.