Επιστημονικά θέματα

Οι ελπίδες για την ανακάλυψη ζωής στο Ηλιακό μας Σύστημα αναπτερώθηκαν χάρη στην αποστολή του διαστημόπλοιου «Cassini» τής NASA. Το διαστημόπλοιο αυτό φωτογράφισε γιγάντιους πίδακες νερού στο νότιο πόλο του Εγκέλαδου, του έκτου σε μέγεθος δορυφόρου του πλανήτη Κρόνου. Αργότερα, το «Cassini» πέταξε μέσα από αυτά τα παγωμένα σιντριβάνια και ανίχνευσε οργανικά μόρια, τα οποία θεωρούνται θεμέλιοι λίθοι για την εμφάνιση ζωής. (φωτό)
Εκτός από τον Εγκέλαδο, υποψίες και υπόνοιες ύπαρξης ζωής υπάρχουν και για το δορυφόρο Ευρώπη του Κρόνου. Πιστεύεται ότι και οι δύο αυτοί δορυφόροι του Κρόνου κρύβουν ωκεανούς νερού κάτω από την παγωμένη επιφάνειά τους. Θα ήταν, όμως, δύσκολο να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη ζωντανών μικροοργανισμών χωρίς τη λήψη δειγμάτων από τον ωκεανό που κρύβεται κάτω από το ολόλευκο κάλυμμα πάγου.

Τη λύση του προβλήματος αυτού ανέλαβε να δώσει το πρόγραμμα «Enceladus Explorer» στο Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστήματος. Οι μηχανικοί του προγράμματος αυτού ανέπτυξαν το «Ice Mole» («Τυφλοπόντικας του Πάγου»), μια μακρόστενη συσκευή με διαστάσεις 120εκ. x 15εκ. x 15εκ.. Στο άκρο της συσκευής υπάρχουν 12 θερμαινόμενες κεφαλές που φθάνουν σε θερμοκρασία μέχρι 25 βαθμούς Κελσίου.

Οι δοκιμές που έγιναν στον παγετώνα Μόρτερατς της Ελβετίας, έδειξαν ότι το «Ice Mole» μπορεί να λειώνει τον πάγο και να βυθίζεται κατακόρυφα με ταχύτητα περίπου ένα μέτρο την ώρα. Ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία κάθε κεφαλής ξεχωριστά, το θερμικό τρυπάνι μπορεί να λειώνει περισσότερο πάγο στη μια πλευρά του, ώστε να μπορεί σταδιακά να στρίβει μέσα στον πάγο. Ένα δε συμβατικό τρυπάνι στο άκρο του, θα επέτρεπε στο «Ice Mole» να διαπερνά στρώματα λάσπης και να λαμβάνει δείγματα για επιτόπου αναλύσεις. Οι σχεδιαστές του συστήματος εκτιμούν ότι, για να επιτύχει μια αποστολή στους δύο δορυφόρους του Κρόνου, θα πρέπει το θερμικό τρυπάνι να φθάνει σε βάθος τουλάχιστον 200 μέτρα. Η βασική ιδέα είναι η εκτόξευση μιας μη επανδρωμένης αποστολής, που θα προσεδαφιζόταν σε απόσταση ασφαλείας από τους πίδακες του Εγκέλαδου και θα έστελνε το «Ice Mole» να τους εξετάσει από μέσα. Ακούγεται σχετικά απλό το εγχείρημα, όμως το θερμικό τρυπάνι θα πρέπει να μπορεί να εκτελεί με ακρίβεια τις εντολές που θα του δίνει το ερευνητικό κέντρο της Γερμανίας. Λύσεις σε αυτά τα προβλήματα αναμένονται τα επόμενα τρία χρόνια, οπότε το «Ice Mole» θα δοκιμασθεί σε παγετώνες της Αλάσκας και θα επιχειρήσει να συλλέξει δείγματα από μια λίμνη υγρού νερού που κρύβεται κάτω από το κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής.

* Ο Γεώργιος Μ. Χουτζαίος είναι φυσικός - μαθηματικός, πρ. πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών και ο Νικόλαος Γ. Χουτζαίος είναι φυσικός.


Βιβλιογραφία:
http://news.in.gr/science-technology: «Θερμικό τρυπάνι θα μπορούσε να αναζητήσει ζωή στα παγωμένα φεγγάρι του Κρόνου» (1/3/2012). Δημοσιογραφικός οργανισμός «Λαμπράκη»