Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Η ενδοοικογενειακή βία έχει καταστεί για τις Ευρωπαίες μεταξύ 15 και 44 χρόνων η πρώτη αιτία αναπηρίας και θανάτου, αφήνοντας πίσω ακόμη και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα ή τον καρκίνο. Κι όμως, κάθε γυναίκα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πέσει θύμα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της του «υπερπροστατευτικού συντρόφου» της. Του συζύγου που έχει χρέος να «σωφρονίσει» τη γυναίκα του, να τον υπακούει τυφλά. Του εξουσιαστή πατέρα ή κάποιου «θείου», μέλους της οικογένειας.
Στο 82% των περιπτώσεων ο θύτης είναι ο σύζυγος του θύματος, στο 12% ο σύντροφος και σε μικρότερα ποσοστά άτομο του στενού οικογενειακού κύκλου της γυναίκας. Σημειωτέον ότι τα αποτελέσματα των ερευνών βασίζονται στα θύματα που έχουν απευθυνθεί στα κέντρα παροχής βοήθειας.
Λόγοι κοινωνικοί, αλλά και ιδεολογικής ή και συναισθηματικής φύσης, κάνουν τις γυναίκες να υποτιμούν τη βαρύτητα της βίας όταν αυτή ασκηθεί για πρώτη φορά ή σε τακτά χρονικά διαστήματα, ιδίως όταν αυτή έχει τη μορφή ψυχολογικής βίας.
Την ίδια αντιμετώπιση δείχνουν, στην περίπτωση που τα ανωτέρω λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια γάμου, οι γονείς και τα πρόσωπα του συγγενικού και φιλικού τους περιβάλλοντος, στα οποία καταφεύγουν. Πάντοτε δίνεται η παραίνεση της υπομονής και της καρτερικότητας με την ελπίδα ότι τα πιο πάνω αποτελούν «κρίσεις» που περνά ο σύντροφος ή το ζευγάρι και ότι η ανεκτικότητα της γυναίκας θα τα θεραπεύσει.
Στις περιπτώσεις της σωματικής βίας οι λόγοι ανοχής είναι κυρίως η ύπαρξη παιδιών ή και η οικονομική εξάρτηση της γυναίκας από τον άνδρα. O συνδυασμός παραδοσιακών αντιλήψεων ότι ο πατέρας, ακόμη και ο κακός πατέρας (ως σύμβολο), είναι απαραίτητος για την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και η ανεπάρκεια μέσων αυτόνομης επιβίωσης στέκονται αποφασιστικοί παράγοντες για την παραμονή μιας γυναίκας σε ένα βίαιο γάμο ή σε μία βίαιη σχέση. Τέλος, όσες είχαν τα μέσα αυτόνομης επιβίωσης αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του φόβου των αντιποίνων. Αν φύγουν από τον έλεγχό του, τότε είναι που η βία θα δυναμώσει και δυστυχώς έτσι συνήθως συμβαίνει, με βάση και διεθνείς έρευνες.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την ελληνική επικράτεια, οι γυναίκες που απευθύνονται σε συμβουλευτικά κέντρα είναι έγγαμες κατά ένα ποσοστό 66,75%, σε διάσταση 16,62% και χήρες σε ποσοστό 1,30%. Όσον αφορά την επαγγελματική κατάσταση των κακοποιημένων γυναικών, το 56,69% είναι άνεργες, το 43,31% σε κακή οικονομική κατάσταση, ενώ σε μέτρια οικονομική κατάσταση το 41,72%. Αναφορικά με το μορφωτικό τους επίπεδο, το 30% έχει πραγματοποιήσει σπουδές τεχνολογικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και το 30% υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Τέλος, λεκτική ή ψυχολογική βία έχει υποστεί το 56% αυτών, σοβαρότερες μορφές βίας το 3,6%, ενώ το 3,5% έχει εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή.
Όσον αφορά κάποια προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και προστασίας για τις κακοποιημένες γυναίκες, αυτά θα μπορούσαν να είναι:
1. Ίδρυση και λειτουργία Ειδικού Ταμείου για τα θύματα, χρηματοδοτούμενου με ποσοστό του ΑΕΠ.
2. Ουσιαστική επιμόρφωση των κοινωνικά εμπλεκόμενων φορέων (αστυνομικών, υγειονομικών, κοινωνικών λειτουργών, δικαστικών κ.λπ. ).
3. Να ισχύσει και στην Ελλάδα ο θεσμός του Οικογενειακού Δικαστηρίου και να προβλέπεται η ταχεία εκδίκαση αυτών των υποθέσεων.
4. Ειδικά Προγράμματα θεραπευτικής αγωγής που θα ενθαρρύνουν τους άνδρες να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις βίας που διαπράττουν.
5. Άμεση υλοποίηση από τους ΟΤΑ του Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1997) για λειτουργία τουλάχιστον ενός ξενώνα κακοποιημένων γυναικών ανά 10.000 κατοίκους, παράλληλα με τη λειτουργία Κέντρων Ανοιχτής Συμβουλευτικής υποστήριξης και τηλεφωνικών γραμμών SOS.
6. Διαρκής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.
7. Οικονομική και επαγγελματική στήριξη και κοινωνική επανένταξη των θυμάτων.
8. Θεσμοθέτηση δικαιώματος παρέμβασης ως πολιτικής αγωγής των Μ.Κ.Ο. στις δίκες για τη βία κατά των γυναικών.
9. Θεσμοθέτηση της διδασκαλίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των φύλων και της ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων στις σχέσεις των δύο φύλων.
10. Μέτρα παρέμβασης στα Μ.Μ.Ε., ώστε η πληροφόρηση για περιστατικά βίας κατά γυναικών να είναι αντικειμενική και να μην προσβάλλει τα θύματα.
Δυστυχώς, οι υποστηρικτικές δομές στην Ελλάδα δε λειτουργούν σε ανάλογο με το προαναφερθέν επίπεδο. Υπάρχει ένας ξενώνας στην Αθήνα, ένας στον Πειραιά και ένας στη Θεσσαλονίκη. Στον αντίποδα, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιήθηκαν πολλές πολιτικές για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και ιδιαίτερα για τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, με προστατευτικά δίκτυα, κέντρα υποδοχής κακοποιημένων γυναικών και παιδιών. Οι δομές βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο και τα προγράμματα που αναπτύχθηκαν στηρίζουν τις γυναίκες σε πολλαπλά επίπεδα, όπως για παράδειγμα ψυχολογικά, ηθικά, παρέχουν ένα ελάχιστο εισόδημα μέχρι να συνέλθουν από αυτή την κατάσταση, παρέχουν εργασία και σπίτι μετά την αποκατάστασή τους. Αυτά τα μέτρα ισχύουν και για κακοποιημένες μετανάστριες.
* Ο Αναστάσιος Γ. Ρούσσης είναι κοινωνιολόγος - εγκληματολόγος, Μ.Α. Εγκληματολογίας, Μ.Α. Διεθνών Σχέσεων, διδάκτορας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών.
Στο 82% των περιπτώσεων ο θύτης είναι ο σύζυγος του θύματος, στο 12% ο σύντροφος και σε μικρότερα ποσοστά άτομο του στενού οικογενειακού κύκλου της γυναίκας. Σημειωτέον ότι τα αποτελέσματα των ερευνών βασίζονται στα θύματα που έχουν απευθυνθεί στα κέντρα παροχής βοήθειας.
Λόγοι κοινωνικοί, αλλά και ιδεολογικής ή και συναισθηματικής φύσης, κάνουν τις γυναίκες να υποτιμούν τη βαρύτητα της βίας όταν αυτή ασκηθεί για πρώτη φορά ή σε τακτά χρονικά διαστήματα, ιδίως όταν αυτή έχει τη μορφή ψυχολογικής βίας.
Την ίδια αντιμετώπιση δείχνουν, στην περίπτωση που τα ανωτέρω λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια γάμου, οι γονείς και τα πρόσωπα του συγγενικού και φιλικού τους περιβάλλοντος, στα οποία καταφεύγουν. Πάντοτε δίνεται η παραίνεση της υπομονής και της καρτερικότητας με την ελπίδα ότι τα πιο πάνω αποτελούν «κρίσεις» που περνά ο σύντροφος ή το ζευγάρι και ότι η ανεκτικότητα της γυναίκας θα τα θεραπεύσει.
Στις περιπτώσεις της σωματικής βίας οι λόγοι ανοχής είναι κυρίως η ύπαρξη παιδιών ή και η οικονομική εξάρτηση της γυναίκας από τον άνδρα. O συνδυασμός παραδοσιακών αντιλήψεων ότι ο πατέρας, ακόμη και ο κακός πατέρας (ως σύμβολο), είναι απαραίτητος για την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και η ανεπάρκεια μέσων αυτόνομης επιβίωσης στέκονται αποφασιστικοί παράγοντες για την παραμονή μιας γυναίκας σε ένα βίαιο γάμο ή σε μία βίαιη σχέση. Τέλος, όσες είχαν τα μέσα αυτόνομης επιβίωσης αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του φόβου των αντιποίνων. Αν φύγουν από τον έλεγχό του, τότε είναι που η βία θα δυναμώσει και δυστυχώς έτσι συνήθως συμβαίνει, με βάση και διεθνείς έρευνες.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την ελληνική επικράτεια, οι γυναίκες που απευθύνονται σε συμβουλευτικά κέντρα είναι έγγαμες κατά ένα ποσοστό 66,75%, σε διάσταση 16,62% και χήρες σε ποσοστό 1,30%. Όσον αφορά την επαγγελματική κατάσταση των κακοποιημένων γυναικών, το 56,69% είναι άνεργες, το 43,31% σε κακή οικονομική κατάσταση, ενώ σε μέτρια οικονομική κατάσταση το 41,72%. Αναφορικά με το μορφωτικό τους επίπεδο, το 30% έχει πραγματοποιήσει σπουδές τεχνολογικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και το 30% υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Τέλος, λεκτική ή ψυχολογική βία έχει υποστεί το 56% αυτών, σοβαρότερες μορφές βίας το 3,6%, ενώ το 3,5% έχει εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή.
Όσον αφορά κάποια προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και προστασίας για τις κακοποιημένες γυναίκες, αυτά θα μπορούσαν να είναι:
1. Ίδρυση και λειτουργία Ειδικού Ταμείου για τα θύματα, χρηματοδοτούμενου με ποσοστό του ΑΕΠ.
2. Ουσιαστική επιμόρφωση των κοινωνικά εμπλεκόμενων φορέων (αστυνομικών, υγειονομικών, κοινωνικών λειτουργών, δικαστικών κ.λπ. ).
3. Να ισχύσει και στην Ελλάδα ο θεσμός του Οικογενειακού Δικαστηρίου και να προβλέπεται η ταχεία εκδίκαση αυτών των υποθέσεων.
4. Ειδικά Προγράμματα θεραπευτικής αγωγής που θα ενθαρρύνουν τους άνδρες να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις βίας που διαπράττουν.
5. Άμεση υλοποίηση από τους ΟΤΑ του Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1997) για λειτουργία τουλάχιστον ενός ξενώνα κακοποιημένων γυναικών ανά 10.000 κατοίκους, παράλληλα με τη λειτουργία Κέντρων Ανοιχτής Συμβουλευτικής υποστήριξης και τηλεφωνικών γραμμών SOS.
6. Διαρκής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.
7. Οικονομική και επαγγελματική στήριξη και κοινωνική επανένταξη των θυμάτων.
8. Θεσμοθέτηση δικαιώματος παρέμβασης ως πολιτικής αγωγής των Μ.Κ.Ο. στις δίκες για τη βία κατά των γυναικών.
9. Θεσμοθέτηση της διδασκαλίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των φύλων και της ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων στις σχέσεις των δύο φύλων.
10. Μέτρα παρέμβασης στα Μ.Μ.Ε., ώστε η πληροφόρηση για περιστατικά βίας κατά γυναικών να είναι αντικειμενική και να μην προσβάλλει τα θύματα.
Δυστυχώς, οι υποστηρικτικές δομές στην Ελλάδα δε λειτουργούν σε ανάλογο με το προαναφερθέν επίπεδο. Υπάρχει ένας ξενώνας στην Αθήνα, ένας στον Πειραιά και ένας στη Θεσσαλονίκη. Στον αντίποδα, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιήθηκαν πολλές πολιτικές για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και ιδιαίτερα για τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, με προστατευτικά δίκτυα, κέντρα υποδοχής κακοποιημένων γυναικών και παιδιών. Οι δομές βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο και τα προγράμματα που αναπτύχθηκαν στηρίζουν τις γυναίκες σε πολλαπλά επίπεδα, όπως για παράδειγμα ψυχολογικά, ηθικά, παρέχουν ένα ελάχιστο εισόδημα μέχρι να συνέλθουν από αυτή την κατάσταση, παρέχουν εργασία και σπίτι μετά την αποκατάστασή τους. Αυτά τα μέτρα ισχύουν και για κακοποιημένες μετανάστριες.
* Ο Αναστάσιος Γ. Ρούσσης είναι κοινωνιολόγος - εγκληματολόγος, Μ.Α. Εγκληματολογίας, Μ.Α. Διεθνών Σχέσεων, διδάκτορας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών.