Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925, αλλά έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο. Ασχολήθηκε με το γράψιμο από μικρή. Όταν ήταν μαθήτρια γυμνασίου ακόμα, άρχισε να γράφει έργα για το κουκλοθέατρο.
Αργότερα, συνέχισε το γράψιμο, δημοσιεύοντας σειρά διηγημάτων της στο περιοδικό «Νεανική Φωνή», ένα περιοδικό για νέους που είχε ως συντακτική επιτροπή το Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη, τον Κωστή Σκαλιώρα.
Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1963 με το μυθιστόρημα «Το καπλάνι της βιτρίνας», το οποίο αποτελεί σταθμό στην παιδική μας λογοτεχνία, γιατί μυεί για πρώτη φορά τον ανήλικο αναγνώστη στον πολιτικό προβληματισμό. Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα, που αφορά τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1971 γράφει το «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου», αυτή τη φορά για την Kατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα, είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων, αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.
Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή της στη Μυτιλήνη, στα πλαίσια σχετικής εκδήλωσης που διοργάνωσε το Λύκειο Πολιχνίτου, η κ. Ζέη μίλησε στο «Ε» για την επαφή που είχε εδώ με τους μαθητές, ενώ παράλληλα μας μίλησε και για την συγγραφική της πορεία.


Κυρία Ζέη την Τρίτη επισκεφτήκατε το Λύκειο Πολιχνίτου, για να συζητήσετε με τους μαθητές, που είχαν μελετήσει το έργο σας στα πλαίσια του πολιτιστικού προγράμματος «Συγγραφείς και εικονογράφοι». Ποιες οι εντυπώσεις σας από τους μαθητές και ποια η άποψή σας για το πρόγραμμα αυτό;
«Ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα το Λύκειο Πολιχνίτου. Πρώτα απ’ όλα ενθουσιάστηκα από το κτήριο στο οποίο στεγάζεται το σχολείο. Τα παιδιά θα πρέπει να είναι ευτυχισμένα που κάνουν μάθημα σε έναν τόσο όμορφο χώρο. Όσον αφορά τη συζήτηση που είχα με τους μαθητές, έμεινα ιδιαίτερα ευχαριστημένη, καθώς δέχτηκα πολύ ωραίες ερωτήσεις. Είχαμε μια όμορφη συνάντηση, για την οποία τα παιδιά έδειξαν ενδιαφέρον κι αυτό με συγκίνησε. Από την άλλη, η παράσταση που είχαν ετοιμάσει, με βάση το βιβλίο μου «Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων» ήταν μεν απλή, αλλά συγχρόνως ουσιαστική. Η προσπάθεια των παιδιών και των υπεύθυνων καθηγητών, ήταν εξαιρετική.
Από την άλλη, ήταν συγκινητική η στιγμή που μικρότεροι μαθητές, όταν μπήκα στο αυτοκίνητο να φύγω, πετάχτηκαν σαν τα λαγουδάκια δίπλα στο αμάξι να με χαιρετήσουν. Γνώρισα πολύ ωραίο κόσμο κι αυτό με ευχαρίστησε.
Σχετικά με το πρόγραμμα τώρα, πρέπει να πω ότι επισκεπτόμουν σχολεία πριν ακόμα δημιουργηθεί αυτό το πρόγραμμα. Σπάνια βέβαια είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ λύκεια, μια και τα παιδιά από τα 14 τους και μετά, τα χάνω… Πρόκειται λοιπόν, για ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, που δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν διάφορους συγγραφείς και να συζητήσουν μαζί τους ο,τιδήποτε τους απασχολεί γύρω από το έργο τους και τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται. Γνώμη μου είναι, πως ακόμα και τώρα που οι χρηματοδοτήσεις των προγραμμάτων αυτών μειώνονται, εμείς οι συγγραφείς πρέπει να το στηρίξουμε».

Όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τα βιβλία σας, απευθύνεστε στα παιδιά. Φαντάζομαι πως η αγάπη σας γι’ αυτά είναι μεγάλη. Ωστόσο τι ήταν αυτό που σας παρότρυνε να κάνετε λογοτεχνία για παιδιά;
«Ήταν κάτι που συνέβη κατά λάθος. Όταν έγραφα «Το καπλάνι της βιτρίνας», δεν είχα στο νου μου ότι έγραφα για παιδιά. Εγώ απλά έγραψα τα βιώματά μου. Βέβαια, όταν είδα τον αντίκτυπο που είχε στα παιδιά, αποφάσισα ότι αυτό θέλω να κάνω, κι έτσι συνέχισα».

Ιστορία δια της λογοτεχνίας
Μέσα από τα βιβλία σας, κανείς μπορεί να διδαχθεί ιστορία με έναν αλλιώτικο τρόπο. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να κάνετε λογοτεχνία για παιδιά, με βάση ιστορικά γεγονότα;
«Το ότι έχω ζήσει ένα μεγάλο πόλεμο, εμφυλίους, δικτατορίες και εξορίες. Αυτά ήταν τα βιώματα μου, αυτή η έμπνευσή μου. Φυσικά, όλα αυτά δεν μπορεί να τα παρουσιάσει κανείς στα παιδιά με «βαρύ» ύφος. Πρέπει να βρεις τον σωστό τρόπο να παραθέσεις τα γεγονότα, ώστε να μάθουν ευχάριστα ό,τι αληθινό έχεις να τους πεις. «Ο ψεύτης παππούς» (σ.σ. το τελευταίο βιβλίο της κ. Ζέη) για παράδειγμα, ήταν 80 χρονών και διηγιόταν στα παιδιά ιστορίες προσωπικές του, αληθινές. Τα παιδιά βέβαια δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως αυτός ο άνθρωπος είχε ζήσει όλα αυτά, θεωρούσαν τις ιστορίες του παραμύθια. Έτσι όμως, κάθε φορά τον άκουγαν με προσοχή».

Κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό του έργου σας, πώς θα περιγράφατε την συγγραφική σας πορεία μέχρι σήμερα;
«Για ένα χρονικό διάστημα έγραφα αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια, με τα προβλήματα και τους προβληματισμούς που αυτά συνεπάγονταν. Στην πορεία διαπίστωσα ότι έπρεπε να περάσω στα σύγχρονα «καυτά» θέματα, όπως είναι τα ναρκωτικά για παράδειγμα. Έτσι λοιπόν συνεχίζω μέχρι σήμερα. Πλέον βέβαια, γράφω σπάνια. Πρέπει κάτι να έχω να πω».

Για τη νέα γενιά
Σήμερα, η νεολαία, συνηθίζουν να λένε πολλοί, δεν ασχολείται με ουσιαστικά πράγματα. Μεταξύ αυτών, οι νέοι δεν διαβάζουν αρκετά βιβλία. Ποια η άποψή σας;
«Δεν φταίνε τα παιδιά. Είναι τόσο φορτωμένο το πρόγραμμά τους, που δεν έχουν χρόνο για τίποτα άλλο πέρα από το σχολείο τους και ό,τι αφορά την προετοιμασία τους για να μπουν σε μια σχολή. Αυτό είναι κάτι που με στενοχωρεί. Βλέπετε, τα παιδιά που σπούδασαν στη Γαλλία, αλλά και τα εγγόνια μου, που πηγαίνουν σχολείο στις Βρυξέλες, είχαν χρόνο για όλα.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι τέτοιο, που δεν βοηθά τα παιδιά να ασχολούνται με άλλα πράγματα πέρα από το σχολείο τους. Λυπάμαι πολύ τους μαθητές του λυκείου και τους γονείς τους, που αγωνιούν γι’ αυτά, όταν έρχεται η… ώρα της κρίσης, η ώρα των πανελλαδικών εξετάσεων. Βλέπουμε ένα κυνήγι για μόρια, που είναι πλέον κύριος σκοπός των παιδιών. Βρίσκω όλη αυτή τη διαδικασία πολύ λάθος».

Κύρια Ζέη, θα θέλατε να κλείσουμε με μια ευχή σας;
«Με τα μαλώματα δεν γίνεται τίποτα. Μακάρι τα μυαλά αυτού του τόπου, να καταλάβουν πως πρέπει να καθίσουν και να σκεφτούν πώς θα χτίσουν την παιδεία από την αρχή. Για ένα κράτος, η παιδεία είναι το νούμερο ένα. Έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί».