Η Γεωργία Ζαχαριάδου είναι μια από τις πιο παλιές κεραμίστριες της Μυτιλήνης. Καταγόμενη από το Πλωμάρι, πέρασε όλα τα εφηβικά της χρόνια στην πρωτεύουσα, για να επιστρέψει ξανά στη Λέσβο, να… ερωτευτεί τον πηλό και να ασχοληθεί έκτοτε επαγγελματικά με το παραδοσιακό αυτό επάγγελμα του νησιού. Σήμερα μιλάει στο «Ε» για την ιστορία της σχέσης της με την τέχνη της, για τις δομές που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στη Λέσβο και την υποστηρίζουν, καλώντας παράλληλα τους νέους να συνεχίσουν την παράδοση μιας τέχνης που σταδιακά κινδυνεύει να χαθεί…

Κυρία Ζαχαριάδου, το εργαστήρι σας είναι ένα από τα χαρακτηριστικά εργαστήρια κεραμικής της Ερμού. Πότε το ανοίξατε;
«Το άνοιξα το 1978. Είχα μόλις επιστρέψει από την Μπολόνια, όπου είχα πάει να σπουδάσω κεραμική. Τότε δεν υπήρχαν άλλα εργαστήρια στην περιοχή, ήμουν μόνη μου. Μετά, άρχισαν σιγά-σιγά να ανοίγουν και άλλοι μαγαζιά.»

Στη Μπολόνια πώς βρεθήκατε; Είχατε επαφή με την κεραμική και πιο πριν;
«Πρώτη φορά είχα επαφή με την κεραμική στα 27 μου. Παρ’ όλο που γεννήθηκα στο Πλωμάρι, στα 10 μου φύγαμε οικογενειακώς για Αθήνα. Επέστρεψα στη Λέσβο το 1974 και εγκαταστάθηκα μόνιμα. Έβλεπα όλους τους παλιούς κεραμίστες, όλη την κουλτούρα της κεραμικής στη Λέσβο και μου άρεσε, ανέπτυξα μια αγάπη για τα κεραμικά. Παρακολούθησα μαθήματα στη ΝΕΛΕ, με δάσκαλο το Γιάννη το Χατζηγιάννη. Είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος και καλλιτέχνης και πολύ καλός δάσκαλος. Από τα χέρια του βγήκαν κι άλλοι κεραμίστες, ενώ εμένα προσωπικά με βοήθησε πάρα πολύ και μου έμαθε τα πιο σημαντικά πράγματα. Στη Μπολόνια πήγα αμέσως μετά, σε μια δημόσια σχολή, για ένα χρόνο και ασχολήθηκα με διαφορετικές τεχνικές από αυτές της Λέσβου.»

Σας επηρέασαν, τελικά, οι σπουδές σας στο εξωτερικό όσον αφορά στην τεχνοτροπία που χρησιμοποιείτε;
«Όχι ιδιαίτερα. Στην Ιταλία η τεχνοτροπία είναι πιο μοντέρνα, χρησιμοποιούν περισσότερο τη γλυπτική, ενώ εγώ ακολουθώ τον παραδοσιακό τρόπο της Λέσβου.»

Τι μοτίβα δουλεύετε δηλαδή;
«Η έμπνευσή μου ξεκίνησε από ένα ρόδι. Τα ρόδια είναι τα μοτίβα που αγαπάω πιο πολύ. Από εκεί και πέρα κάνω και τις ελιές, ως χαρακτηριστικό προϊόν της Λέσβου, αλλά και άλλα λαϊκά μοτίβα. Κάνω αλλαγές κάθε τόσο, ωστόσο πάντα κρατάω στοιχεία που έχω από παλιά. Και χρησιμοποιώ, αυτήν τη στιγμή, υλικά από την Ιταλία, γιατί με τα προηγούμενα που χρησιμοποιούσαμε είχαμε πρόβλημα. Όλα είναι οικολογικά, χωρίς χημικά στοιχεία.»

Για τη σχέση με τον πηλό

Ποια είναι η σχέση σας με τον πηλό; Γιατί πιστεύετε ότι γοητεύει τόσο τους κεραμίστες;
«Ο πηλός είναι ένα υλικό που σε τραβάει γιατί το πλάθεις και δημιουργείς, είναι ζεστό αντικείμενο αυτό που γίνεται από τον πηλό. Τα ξενόφερτα κινέζικα π.χ., δεν έχουν την ίδια ζεστασιά που έχει το κεραμικό που είναι από πηλό από καφέ χρώμα. Η γοητεία είναι ότι βγαίνει ένα αντικείμενο που πάντα είναι πολύ διαφορετικό. Και χρωματικά ακόμη, ποτέ δεν είναι ίδια τα χρώματα, εξαρτάται από τις θερμοκρασίες. Μπορείς να χαράξεις, να κάνεις κάτι επιπλέον πάνω στον πηλό. Είναι εύπλαστο: το πιάνεις στο χέρι σου και βγαίνει αποτέλεσμα που συχνά δεν το περιμένεις.»

Δουλεύετε στο εργαστήρι σας κάθε μέρα;
«Ασχολούμαι με τον πηλό όλη μέρα. Εκτός από το εργαστήρι στην Ερμού, έχω κι ένα στην Πέτρα, το οποίο ανοίγω τους καλοκαιρινούς μήνες και πάω τα απογεύματα. Το χειμώνα απλά πάω και δουλεύω εκεί, όχι όμως σε καθημερινή βάση.»

Στο εργαστήρι της Μυτιλήνης, όμως, σας βοηθάει κι ο γιος σας.
«Το εργαστήρι αυτό το δούλεψα μόνη μου για πολλά χρόνια, αλλά τώρα πια έχει γίνει οικογενειακή επιχείρηση, με βοηθάνε ο γιος μου και η γυναίκα του. Ο γιος μου σπούδασε οικονομολόγος, αλλά του αρέσει η δουλειά αυτή. Φτιάχνει άλλωστε και δικά του ιδιαίτερα σχέδια, πιο μοντέρνα, πιο ναΐφ. Φτιάχνουμε όλα τα χρηστικά σκεύη, ενώ οι δυο τους αναλαμβάνουν και διακοσμητικά.»

Πριν από λίγο καιρό είχατε βρεθεί και στην Τουρκία, μαζί με τη Μάρω την Κρητικού, όπου δείξατε την τεχνική σας σε γυναίκες που ασχολούνται με τον πηλό.
«Ναι, ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Οι κυρίες αυτές θέλουν κάποια στιγμή να έρθουν εδώ για να δούνε τα εργαστήριά μας, γιατί δουλεύουν με λευκό πηλό που δεν είναι ίδιος με τον καφέ το δικό μας. Χρησιμοποιούν διαφορετικά υλικά και τεχνική και έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα και ο δικός μας πηλός τις βοήθησε πολύ. Είχανε, όμως, πρόβλημα με τις βίζες. Ελπίζω κάποια στιγμή να τα καταφέρουν.»

Το μέλλον του επαγγέλματος

Έχετε δει διαφορά από παλιά, στο σημείο όπου βρίσκεται το εργαστήρι σας και στο χώρο της δουλειάς;
«Υπάρχει μεγάλη αλλαγή στο χώρο. Έχουν μπει νέοι άνθρωποι με διαφορετικές ιδέες, έχει αλλάξει ο συσχετισμός της δουλειάς. Εξακολουθούμε, όμως, να δουλεύουμε καλά. Έχουμε καλή συνεργασία και μεταξύ μας, αφού ο καθένας κάνει τη δική του δουλειά.»

Είστε φαντάζομαι και μέλος του Συλλόγου Κεραμιστών «Το Έοργον». Σας έχει βοηθήσει στη δουλειά σας ο Σύλλογος;
«Είμαι από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου. Όταν ξεκίνησε, ήμασταν πολύ λίγα άτομα. Ο Τζάνος ο Τζωρτζής, η Μάρω η Κρητικού, η Λογγίου η Κλεονίκη, κεραμίστες από Αγιάσο, από Μανταμάδο κ.α.. Είχαμε μαζευτεί 21 άτομα από όλη τη Λέσβο, για να μπορούμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας, να ανταλλάσσουμε γνώσεις και να συμμετέχουμε σε εκθέσεις. Η ανταλλαγή γνώσεων, ωστόσο, είναι το κυριότερο. Η κεραμική θέλει αρκετή γνώση, ειδικά εδώ στη Μυτιλήνη που τα υλικά είναι δύσκολα στο να ταιριάξουν μεταξύ τους. Ο Σύλλογος μας έχει εξελίξει.»

Στην Παλλεσβιακή Έκθεση Κεραμικής συμμετέχετε κάθε χρόνο;
«Συμμετέχω από την αρχή που δημιουργήθηκε, μέχρι σήμερα. Έχει κάνει πολύ καλό στην κεραμική, αφού φέρνει πολύ κόσμο το καλοκαίρι. Δυστυχώς τώρα, με τις αλλαγές στους δήμους, τα πράγματα είναι σκοτεινά. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει, θα είναι όμως λυπηρό να σταματήσει μια τέτοια σημαντική έκθεση για τη Λέσβο.»

Έχετε σκεφτεί ποτέ να παραδώσετε μαθήματα κεραμικής; Θα θέλατε να δείτε νέο κόσμο να ασχολείται με τον πηλό;
«Η αλήθεια είναι πως έρχεται πολύς κόσμος και ενδιαφέρεται για μαθήματα. Δυστυχώς η σχολή που είχε στην Αγιάσο έκλεισε κι εμείς δεν έχουμε χώρο στα εργαστήριά μας για να κάνουμε μαθήματα. Και είναι κι ένα επάγγελμα που θέλει χρήματα. Μπορεί να νομίζει κανείς ότι είναι απλά ένας πηλός, αλλά τόσο ο εξοπλισμός όσο και τα υλικά είναι πολύ ακριβά. Μας αποζημιώνει, όμως, η ίδια η ενασχόληση. Μακάρι να μπορέσουν οι νέοι άνθρωποι να ασχοληθούν με την τέχνη μας, γιατί αρχίζει και εγκαταλείπεται σιγά-σιγά. Ευχή μου είναι να ασχοληθούν και να τη συνεχίσουν όλο και περισσότεροι, να μη χαθεί, γιατί είναι μια παράδοση στη Λέσβο που πρέπει να κρατήσει.»