Αντιμέτωπο με τα μειονεκτήματα, αλλά και τα πλεονεκτήματα, που γεννά στην ενωμένη Ευρώπη ο χαρακτηρισμός ως φτωχής μιας περιφέρειας, έρχεται ξανά το Βόρειο Αιγαίο, που βάσει των τελευταίων στοιχείων της Eurostat για το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) για το 2007 κατατάσσεται μεταξύ των ελληνικών περιφερειών στις τρεις φτωχότερες. Κι αυτό όταν μόλις πριν δυο χρόνια, το 2005, είχε εκτοξευθεί στα ύψη, κινδυνεύοντας έως και να μείνει εκτός της ομάδας του Στόχου Α για τη σύγκλιση.
Όμως, την κατάσταση αυτή που περιγράφει η Eurostat χαρακτηρίζει ο πρόεδρος του Παραρτήματος Ανατολικού Αιγαίου του Οικονομικού Επιμελητηρίου ως «απόλυτα φυσιολογική», αφού - όπως τόνισε - όλοι οι οικονομικοί δείκτες που αφορούν στην περιοχή φθίνουν τα τελευταία χρόνια. Οπότε, η φτώχεια μάς έχει επισκεφτεί ξανά και δεν πρόκειται για τα γνωστά «στατιστικά» λάθη που ταλαιπωρούν την οικονομία μας.

Η Eurostat την προηγούμενη βδομάδα ανακοίνωσε τα στοιχεία της έρευνάς της για το ΑΕΠ για το 2007. Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η φτωχότερη της Ελλάδας, με ΑΕΠ 59,7%, σε σχέση με το μέσο κοινοτικό όρο, ενώ σύμφωνα με τη Eurostat το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας το 2007 ανήλθε στο 92,8% του μέσου κοινοτικού ΑΕΠ.
Στην κορυφή του αντίποδα των πλουσιότερων ελληνικών Περιφερειών βρίσκεται η Αττική με ΑΕΠ 128% επί του μέσου κοινοτικού όρου. Γενικώς, η βόρεια Ελλάδα κατατάσσεται στις φτωχότερες περιοχές της χώρας, καθώς στους ουραγούς ακολουθούν τη Δυτική Μακεδονία η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με 62,1%, το Βόρειο Αιγαίο με 66,6%, η Θεσσαλία με 68,2%, η Ήπειρος με 68,3%, η Κεντρική Μακεδονία με 72,4% και τα νησιά του Ιονίου με 73,9%. Στην κορυφή των πλουσιότερων ελληνικών Περιφερειών, την Αττική ακολουθούν το Νότιο Αιγαίο με 96,2% και η Στερεά Ελλάδα με 83,9%, ενώ τον πήχη της φτώχειας έχουν δρασκελίσει με ΑΕΠ άνω του 75% του μέσου κοινοτικού όρου και η Περιφέρεια Πελοποννήσου, αλλά και Κρήτης (αναλυτικά η κατάταξη της Eurostat στον πίνακα).

Πλούσιοι - φτωχοί
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, το χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει το Σεβεροτζαπάντεν της Βουλγαρίας, με μόλις 26% του κοινοτικού, ενώ στην κορυφή του πλούτου βρίσκεται το κέντρο του Λονδίνου με ποσοστό 334%, σε σχέση με το μέσο κοινοτικό όρο. Δηλαδή, η πλουσιότερη περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι επτά φορές πιο πλούσια από τη φτωχότερη. Βάσει της ίδιας κατάταξης, οι 20 πιο φτωχές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται στη Βουλγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία. Αντιθέτως, οι πλουσιότερες περιοχές βρίσκονται στη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Δανία και τη Βρετανία.
Απ’ την εποχή της διεύρυνσης της Ένωσης σε 27 μέλη, η Ελλάδα και οι Περιφέρειές της έχουν πάψει πλέον να βρίσκονται στα τελευταία σκαλοπάτια των φτωχών της Ευρώπης. Σε ό,τι αφορά, όμως, στα εγχώρια δεδομένα, το Βόρειο Αιγαίο συγκαταλέγεται στις Περιφέρειες με τις πολύ μεγάλες διακυμάνσεις τη δεκαετία 1998 - 2007.

Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά
Για πολλά χρόνια το επιχείρημα των τοπικών φορέων πως το Βόρειο Αιγαίο είναι η φτωχότερη περιφέρεια της Ευρώπης και της Ελλάδας συνόδευε κάθε αίτημα για χρηματοδότηση. Στην πορεία, όμως, λίγο πριν εκπνεύσει ο προηγούμενος αιώνας, αφήσαμε πίσω μας την Περιφέρεια Ηπείρου που έγινε η φτωχότερη. Απ’ το 2001 έως το 2004 υπήρξε μια σημαντική άνοδος του ΑΕΠ του πληθυσμού του Βορείου Αιγαίου, με αποκορύφωμα το έτος 2005, όπου το ΑΕΠ εκτινάχθηκε στο 113% του μέσου κοινοτικού όρου.
Γίναμε τόσο πλούσιοι ξαφνικά; Η απάντηση μετά από ενδελεχή έλεγχο, και την παρέμβαση τότε του Γιάννη Δραγασάκη, έδειξε πως τα στοιχεία που μας είχαν εμφανίσει ως πλουσίους ήταν λάθος. Κι έτσι το ΑΕΠ μειώθηκε φτάνοντας λίγο πάνω απ’ το 73% του μέσου κοινοτικού όρου. Οριακά δηλαδή, για να παραμείνουμε ακόμη μεταξύ των Περιφερειών που δικαιούνται να λαμβάνουν ενισχύσεις για να πετύχουν την επιδιωκόμενη σύγκλιση.
Μαζί με το Βόρειο Αιγαίο, που όντως έμεινε φτωχό, «μαγειρεύτηκε» με ενοποίηση των Περιφερειών Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης και η διατήρηση της ενίσχυσης των δύο άλλων Περιφερειών, που από κοινού συμμετέχουν στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κρήτης και Νήσων Αιγαίου». Τότε η Κρήτη, σε αντίθεση με το Νότιο Αιγαίο, δεν είχε ξεπεράσει το κρίσιμο όριο του ποσοστού «φτώχειας».


Να αξιοποιηθεί το αρνητικό ποσοστό στην αναμόρφωση του ΕΣΠΑ
Διαπραγματευτικό χαρτί για Βόρειο Αιγαίο

Η συγκυρία ανακοίνωσης των στοιχείων της Eurostat, την ώρα που η νέα ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε διαδικασία αναμόρφωσης των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, δίνει στο Βόρειο Αιγαίο και στη γενική γραμματέα της Περιφέρειας, Σοφία Θεολογίτου, ένα μοναδικό χαρτί διαπραγμάτευσης, προκειμένου να εξασφαλίσει αύξηση των κονδυλίων που το αφορούν. Οι δύο άλλες Περιφέρειες του ΠΕΠ έχουν διαβεί τον αναπτυξιακό «Ρουβικώνα» και ουσιαστικά δε δικαιούνται τις ίδιες ενισχύσεις με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Για το Νότιο Αιγαίο αυτό ήταν γνωστό με την έναρξη του ΕΣΠΑ. Για την Κρήτη, όμως (όπως και για την Πελοπόννησο), τα διαθέσιμα έως την πρόσφατη ανακοίνωση της Eurostat στοιχεία την έφερναν κάτω της «κόκκινης γραμμής» του 75% του μέσου κοινοτικού όρου. Και προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι τα στοιχεία που μέσω των ειδησεογραφικών πρακτορείων ανακοινώθηκαν δεν ανέφεραν πουθενά ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου είχε ξεπεράσει το 75%, ενώ η περιφέρεια Κρήτης έφτασε στο 83,7%. Οπότε και χρειάστηκε, για να τα βρούμε, να τα αναζητήσουμε απ’ την επίσημη ιστοσελίδα της Eurostat.

Greek statistic;
Πώς, όμως, γίνεται να υπάρχει τέτοια διακύμανση των στοιχείων που αφορούν στο Βόρειο Αιγαίο; Παρ’ ότι η τοπική υπηρεσία, το Τμήμα Στατιστικής νομού Λέσβου, δεν εμπλέκεται στη συλλογή και αποστολή στοιχείων στη Eurostat (τα στοιχεία αποστέλλονται συνολικά για τη χώρα απ’ την περίφημη Διεύθυνση Εθνικών Λογαριασμών, που είναι και η μόνη υπηρεσία που κατηγορείται για τα στοιχεία σε σχέση με το έλλειμμα), ο προϊστάμενός του, Ηλίας Σπανουδάκης, τονίζει πως οι μεταβολές αυτές δεν είναι στατιστικά μαγειρέματα. «Κατά την άποψή μου», ανέφερε ο κ. Σπανουδάκης, «το ποσοστό αυτό του 66,6% τού μέσου κοινοτικού όρου για το Βόρειο Αιγαίο απηχεί την πραγματικότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι η τοπική οικονομία στηρίζεται και στη μονοκαλλιέργεια της ελιάς, που για το νομό Λέσβου είναι ένας ευμετάβολος δείκτης. Ομοίως και για την οικοδομή, αλλά και τους άλλους τομείς παραγωγής.»

«Φυσιολογικά κι αναμενόμενα»
Ο πρόεδρος του Παραρτήματος Ανατολικού Αιγαίου του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Παναγιώτης Μπαρούτης, μιλώντας στο «Ε», σχολίασε πως κατά τη γνώμη του τα στοιχεία που αφορούν στο Βόρειο Αιγαίο «είναι και φυσιολογικά, και αναμενόμενα». «Προσωπικά», συνέχισε ο κ. Μπαρούτης, «δεν περίμενα και τίποτε καλύτερο, αφού όλοι οι δείκτες αποκαλύπτουν την κρίση στην τοπική οικονομία. Στο γεωργικό τομέα, και στο λάδι, και στην κτηνοτροφία, υπάρχει ύφεση, ενώ εξ αιτίας των υψηλότατων μεταφορικών και των πανάκριβων εισιτηρίων υπάρχει πρόβλημα και στον τουρισμό μας. Αν συνυπολογιστούν σε αυτά ο μειωμένος αριθμός στρατιωτών και φοιτητών, που φεύγουν εξ αιτίας των μετεγγραφών, αλλά και η υστέρηση το προηγούμενο διάστημα σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις εξ αιτίας και του αναπτυξιακού νόμου, καταλαβαίνει κανείς ότι το Βόρειο Αιγαίο όντως συγκαταλέγεται στις φτωχές Περιφέρειες της χώρας και της Ευρώπης.»


Κάποιοι στο νομό Λέσβου εξακολουθούν να αποταμιεύουν συστηματικά
Φτωχοί με… καταθέσεις 1,5 δισ. ευρώ

Το ότι το Βόρειο Αιγαίο είναι φτωχή Περιφέρεια αποκαλύπτεται και απ’ τους δείκτες ευημερίας που τηρούνται σε ελληνικό επίπεδο (αναλυτικά στους πίνακες για το Βόρειο Αιγαίο και το νομό Λέσβου), απ’ τα στοιχεία όμως των οποίων υπάρχουν και πιο αισιόδοξα για την οικονομική κατάσταση του τόπου στοιχεία.
Για παράδειγμα, για το ίδιος έτος που κάλυψε η έρευνα της Eurostat, το 2007, φαίνεται πως οι κατά κεφαλήν αποταμιευτικές καταθέσεις για κάθε έναν απ’ τους 106.344 κατοίκους του νομού ήταν 13.200 ευρώ. Ή συνολικά, πριν τρία χρόνια ο νομός Λέσβου είχε «αποταμιεύσει» στις τράπεζες 1.403.740.800 ευρώ.
Το ίδιο κατατεθειμένο ποσό για τους 201.083 κατοίκους του Βορείου Αιγαίου, για το 2007, ήταν υπερδιπλάσιο και άγγιζε τα 2,8 δισ. ευρώ.
Πάντως, τα ίδια αυτά ποσά αποδεικνύουν πως δεν κινείται χρήμα σε επενδύσεις, ενώ βάσει των ίδιων στοιχείων για το 2007 ο μόνος παρήγορος για την περιοχή δείκτης είναι ο δημογραφικός κι αφορά τους μαθητές δημοτικού. Στην κατάταξη της χώρας ο νομός Λέσβου έρχεται 36ος σε ό,τι αφορά τον πληθυσμό ανά 1.000 κατοίκους των μαθητών γυμνασίων - λυκείων και μόλις 13ος στην ίδια αναλογία μαθητών δημοτικού, όπου και υπερτερεί σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας.

ΠΙΝΑΚΕΣ