Τη στιγμή που γράφεται ετούτο το άρθρο, χιλιάδες νέοι σε όλη τη χώρα διαγωνίζονται στο μάθημα της Έκθεσης, διεκδικώντας μια θέση στα ελληνικά πανεπιστήμια. Όποιος έχει περάσει τη διαδικασία των Πανελληνίων θα θυμάται καλά εκείνο το σφίξιμο στο στομάχι, τις ταχυπαλμίες, το βάρος στο στήθος, όλα αυτά που βασανίζουν ένα νέο άνθρωπο, καθώς μέσα σε τρεις ώρες καλείται να αποδείξει (αν είναι ποτέ κάτι τέτοιο δυνατόν) την αξία του, το αν έχει διαβάσει, το αν πρέπει ή όχι να σπουδάσει. Όποιος έχει δώσει Πανελλήνιες δεν ξεχνά ποτέ το άγχος, άγχος που το μεταδίδουν οι διδάσκοντες (έτσι όπως διαβάζετε, δε θα περάσει κανείς!), οι γονείς (πέρασε παιδί μου, να δω τους κόπους μου να ανταμείβονται!) αλλά και η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, που θεωρεί περισσότερο κοινωνικά καταξιωμένο έναν πτυχιούχο (άνεργο ή όχι, άνευ σημασίας). Μετά από χρόνια, όταν δει κανείς τα πράγματα πιο καθαρά, αναρωτιέται: άξιζε τον κόπο; Δυστυχώς, για την πλειοψηφία των νέων που αυτήν τη στιγμή καρδιοχτυπούν και μάχονται, ο κόπος δε θα αξίζει. Και αυτό κυρίως γιατί από μιας αρχής δεν τους εξηγεί κανείς πως ο άνθρωπος σπουδάζει για να κάνει επιστήμη και όχι για να γίνει μισθωτός ή καλύτερα, αργόμισθος. Αν μοναδικός μας σκοπός είναι να βρούμε δουλειά, υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε αμέσως μετά το λύκειο.
Όλοι λένε πως το σύστημα των εξετάσεων πρέπει να αλλάξει. Ο κ. Μπαμπινιώτης εμφανίστηκε ακόμα και στην εκπομπή του Λ. Λαζόπουλου διατυμπανίζοντας την ανάγκη για αλλαγή με βάση προγράμματα που θεωρεί ο ίδιος σωστά. Το λυπηρό είναι πως ο κ. Μπαμπινιώτης φαίνεται να θεωρεί πως έχει ανακαλύψει την πανάκεια για το εκπαιδευτικό σύστημα. Δίνει μεν έμφαση στην ανάγκη εύρεσης λύσης μέσω του διαλόγου όλων των εμπλεκομένων, τονίζει πως δεν πάει άλλο με αυτό το σύστημα, τελικά όμως έχει συγκεκριμένες απόψεις και είναι εξαιρετικά αβέβαιο το πόσο πρόθυμος είναι να ακούσει αυτά που θα ειπωθούν σε οποιονδήποτε διάλογο. Αυτό που θέλουμε να ελπίζουμε είναι πως η ολοένα και πιο περίοπτή του θέση δε θα επιβάλει τελικά την εφαρμογή των δικών του και μόνο λύσεων.
Θέλουμε να ελπίζουμε πως οι ταγοί της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης θα ξεκινήσουν τις αλλαγές από τη σωστή βάση. Πριν από λίγο καιρό, συνέλευση των πρυτάνεων στο Καρπενήσι έληξε τις εργασίες της χωρίς να έχει να προτείνει κάτι συγκεκριμένο. Αίτιο η «διχογνωμία» των πρυτάνεων. Μα, διχογνωμία ως προς τι; Οι πρυτάνεις είναι οι πολιτικοί των πανεπιστημίων. Και βέβαια οι διχογνωμίες τους ήταν πολιτικής φύσεως και όχι φιλοσοφικής ή μεθοδολογικής χροιάς. Όσο οι πρυτάνεις είναι απασχολημένοι με τα κομματικά τους, είναι ξεκάθαρο πως:
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα νοσεί στις βάσεις του. Στο νηπιαγωγείο όπου απλά τα παιδιά περνούν την ώρα τους μέχρι να σχολάσουν, πολύ σπάνια έχοντας την ευκαιρία να κάνουν κάτι πιο δημιουργικό από το «άντε, τώρα ζωγραφίστε». Στο δημοτικό, ειδικά στην επαρχία, όπου τα μαθήματα διδάσκονται με το αφοριστικό «λοιπόν γυρίστε στο επόμενο κεφάλαιο και κάντε τις ασκήσεις. Και να μη μιλάει κανείς.». Στο γυμνάσιο όπου οι καλοί παραμένουν καλοί (μέτριοι στην πραγματικότητα) και οι αδύναμοι μαθητές παραμένουν «βόδια». Σε όλα αυτά, ας προστεθεί ένας εξωφρενικός αριθμός από αργίες, απεργίες, συνελεύσεις, καταλήψεις, εκλογές, εκδρομές (εκπαιδευτικές τάχα) που μειώνουν το σχολικό έτος σε μια χούφτα εργάσιμες, ενεργές μέρες κατά τις οποίες ακόμα και ο πιο καλόβουλος καθηγητής δεν προλαβαίνει να διδάξει όπως θα ήθελε. (Προσοχή όμως: στα Βιβλία Ύλης που στέλνουμε στην πρωτεύουσα, γράφουμε πως η διδακτέα ύλη έχει καλυφθεί, το δίχως άλλο!)
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα νοσεί και στη νοοτροπία μας. Αυτήν που έχουν οι γονείς και δε βλέπουν τις πραγματικές δεξιότητες των παιδιών τους ή που απλά δεν ενδιαφέρονται. Αυτήν που έχουν οι πολιτικοί (βλ. πρυτάνεις), οι οποίοι πάλι, ενδιαφέρονται για να περάσει το δικό τους και όχι αναγκαστικά αυτό που ξέρουν πως είναι το σωστό. Αυτήν που έχουν οι δημόσιοι υπάλληλοι (βλ. δάσκαλοι και καθηγητές), οι οποίοι στην πλειοψηφία τους και στο πίσω μέρος του μυαλού τους γνωρίζουν καλά πως κανείς δεν τους κουνάει από τη θέση τους, κανείς δεν τους ελέγχει και πως όσο σκάρτα και αν κάνουν τη δουλειά τους, δε θα λογοδοτήσουν ποτέ. Όταν όλα αυτά λυθούν, τότε μόνο ας δούμε πώς θα στέλνουμε τους μαθητές του λυκείου στην ανώτατη εκπαίδευση.
Μέσα σε όλα αυτά, οι σκέψεις μας και οι ευχές μας είναι κοντά στα παιδιά που δίνουν Πανελλήνιες. Η ώρα είναι, αυτήν τη στιγμή, δέκα και μισή. Έχουν περάσει δηλαδή δυο ώρες από τότε που, κανονικά, θα έχουν δοθεί τα θέματα. Μακάρι οι νέοι μας να γίνουν καλύτεροι από εμάς. Αυτή είναι η ευχή μας. Μακάρι να βρουν το δρόμο τους, έναν πιο σπουδαίο και πιο καθαρό από το δικό μας, είτε αυτός περνάει μέσα από τα πανεπιστήμια είτε όχι.

*Ο Τυρίκος Εργάς Γιώργος είναι φιλόλογος με D.E.A. στη Συγκριτική Λογοτεχνία, υποψήφιος διδάκτορας Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.